10 Январ, 2025, 10 Ражаб, 1446
10 Январ, 2025, 10 Ражаб, 1446
Хадича (розияллоҳу анҳо) онамиз Расулуллоҳдан қаттиқ хавотир ола бошлади. То у киши ҳамнафас экан, тиним билмади. Нима қилиб бўлса ҳам, Пайғамбаримизга кўмак берсам дерди. Бу пайтда у киши 65 ёшга тўлган эди. Юраги иймон ва садоқат билан урарди. Ёшлардек ғайрати танига сиғмасдан ҳаракат қиларди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассаллам доимо унинг узун ҳаёт кечиришини, Аллоҳ дини йўлида кўпроқ хизмат қилишини тилардилар. Табиийки, Хадича онамиз ҳам Аллоҳнинг нусратини кўришни орзу қиларди. Улкан Қуёшнинг дунёга нур таратиб, инсониятни зулматдан ёруғликка олиб чиқишига гувоҳ бўлишни хоҳларди. Мушриклар Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассалламга озор берган пайтларда ул зотга нисбатан меҳрибончиликлари янада ошар, таскин-тасалли берар эди. Ҳали Аллоҳ хузурига қайтишга вақт бор деб биларди. Мушрикларнинг азиятидан қочиб, қураш майдонини тарк этишни ҳаёлига келтирмаган эди. “Хадичани ўлдирамиз”, деган мушриклар ниятига ета олишмайди, деган ишончда эди. Негаки, Абу Толибдан кейин” Расулуллоҳга Хадича онамиздан бошқа ёрдам берувчи киши қолмаган эди. Бир кеча Қуръон тиловат қилиб ўтираркан, Хадича онамизнинг баданида қаттиқ оғриқ турди. Аста-секин ҳолсизланди. Расулуллоҳга қараб: “Эй Аллоҳнинг расули! Аллоҳ сизга яқинда ёрдам беражак. Аллоҳнинг нури ҳеч қачон ўчмайди! Парвардигор ўз нурини сира тарк этмайди. Аксинча, тез орада уни комил этгай”, деди.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассаллам бу ҳолсизликнинг оқибатини ҳис қилдилар. Қўлларини кафтларининг устига қўйиб, вужудларида қаттиқ безовталик борлигини сездилар. “Хадича, (розияллоҳу анҳо) бемор бўлибсан. Енгилгина иситманг бор. Аллоҳ хоҳласа, тезда ўтиб кетади”, деб кўнглини кўтардилар. Сўнг қўлларини узатиб, онамизнинг туришига ёрдам бердилар. Ётоққа етгунларича суяб бордилар. Ёнида утириб, муборак қўллари билан кўксиларини силадилар, пешоналарига сочиқ босдилар. Аллоҳдан шифо сўрадилар. Онамиз ёрдам берганлари учун Расулуллоҳга миннатдорлик билдирди ва бориб дам олишини айтди. “Эй Хадича, — дедилар Пайғамбаримиз, — сенинг ҳаққингни қандай адо қиламан? Камбағал эдим, Аллоҳ мени сен туфайли бой қилди. Химоясиз эдим, уйингда ёрдам ва химоя топдим. Сен биз учун меҳрибон она, опа, хотин эдинг… Энг яқин суянчиғимиз эдинг…” Хадича онамизнинг оғриқлари кучайиб, кўзлари ёшга тўлди. “Сенга нима бўлди? Аллоҳнинг фазл-раҳмати кенгдир”, дедилар Расули акрам. У кишидаги ғамгинликни кўриб, онамиз: “Эй Расулуллоҳ Аллоҳ сизга нусрат беради, — деди жилмайиб, —улкан Қуёш Макка ва унинг атрофидаги зулматни ёритганини кўришни нақадар орзу қилардим!” Пайғамбаримиз унга таскин бериб дедилар: “Яқинда, албатта, кўрасан. Бу зулмат енгилади. Ҳали соғайиб кетасан”. Онамизга маъюс тикиларкан: “Сенга Аллоҳ шифо беради. Хадича, (розияллоҳу анҳо) мени ҳаргиз ёлғиз қолдириб кетма”, дедилар. Дард ғолиб кела бошлади. “Расулуллоҳ — деди онамиз, — Аллоҳ сиз билан биргадир. Уларнинг озор-азиятларини, ёмонликларини Аллоҳ тезда ўзларига қайтаражак. Ҳаргиз сизни енга олмаслар. Сиз Аллоҳ томонидасиз. Фақат, айтингчи… Раббим менга нима ваъда қилмоқда? Амалларимни даргоҳида қабул қилиб, мендан рози бўлганмикан?”
Кўз ёшларини кўрсатмаслик учун Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассаллам юзларини четга бурдилар. Сўнгра: “Аллоҳ сендан рози бўлди ва сенга рахмат айтди. Ҳақ йўлида ёрдам қилдинг, мол-дунёингни аямадинг, Расулуллоҳ билан бирга бўлдинг… Кимки Аллоҳ ва расулига ёрдам қилса, Аллоҳ ҳам унга муносиб тарзда ажр беради. Эй Хадича, (розияллоҳу анҳо) сенга Адн жаннати ичида маржондан қурилган, остидан зилол сувлар оқиб турувчи қаср берилажак”, дедилар. Сўнг совуқ сувни пешонасига босдилар, ҳарорат бир оз тушиб, онамиз тетиклашди.
“Душманларимиз бизни мағлуб эта олишмайди, — деди Хадича онамиз — Қурайш аҳли бугун нима билан машғул?” Атрофида турган қизларидан бири: “Онажон, улар кутиб турибдилар”, деб йиғлай бошлади. Расулуллоҳнинг кўзлари ҳам ёшга тўлди. Қизларини тинчлантиришга ҳаракат қилдилар. Лекин касаллик соат сайин зўрайиб борарди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассаллам билан қизлари қаттиқ ҳавотирга тушишди. Ховлини тўлдириб турган мусулмонларни оғир ғам босган эди. Аллоҳдан шифо тилаб, дуо қилдилар. Уларнинг деярли барчаси Хадичанинг(розияллоҳу анҳо) яхшилигидан, ҳайру саҳоватидан баҳраманд бўлган эдилар.
Абу Лаҳаб билан унинг хотини дарвоза олдида туриб, ховлига ким кириб-чиқса, гапга тутишарди. Бироқ қисқагина жавобдан бошқа ҳеч нарса эшитолмасдилар. Ўта яхши кўрганлар ҳам, ниҳоятда ёмон кўрувчилар ҳам Хадича (розияллоҳу анҳо)нинг ҳол-аҳволини суриштирарди. Расулуллоҳ ва қизлари онамизнинг олдидан жилмай, қараб туришарди. Афсуски, у кишининг ҳаёти сўнгига етиб бораётган эди. Онамиз сўнгги лаҳзаларда ҳам ўзидан кейин Расулуллоҳга қурайшликларнинг озор-азият беришини ўйлаб, ташвиш чекардилар. Тун узун эди. Саҳар бўзариб кела бошлади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассаллам у кишининг ёнида эдилар. Хадича онамиз кўзларини бир очиб, қизларига ва Расулуллоҳга қаради. Сўнг рози-ризолик тилаб кўзларини юмди. Омонатини Парвардигорга топширди.
Расулуллоҳнинг кўзлари ёшга тўлди, юраги изтироб алангасида ёнди. Исломни пайғамбардан сўнг биринчи бўлиб қабул қилган мўтабар ва мард-жасур аёл дунёдан кўз юмган эди. У Аллоҳ ва Унинг дини йўлида кўп иш қилди. Расулуллоҳнинг кўзларидан ёш тўхтамасди, қизлари ҳам йиғларди. Бутун ҳовли мотамга тўлди. Хадича онамизнинг тобутлари мусулмонлар елкасида Қурайш қабристонига олиб келинди. Қабрнинг устида матоҳ тортдилар. Расулуллоҳ қабрга тушиб, муборак қўллари билан лаҳадни текисладилар. Покиза жасадларини қабрга қўйдилар. Гўзал юзларига сўнгги марта қараб видолашдилар. Кўзлари ёшга тўлиб, бошларини эгган ҳолда қабристондан чиқдилар. Кейин уйларига қайтдилар.
Расулуллоҳ Хадичадан (розияллоҳу анҳо) жудо бўлгач, ўзларини ўта ёлғиз ҳис эта бошладилар. Қилган яхшиликларини, саҳийликларини, шижоатини эслаб, кўнгиллари тўлар эди. Ғам-қайғуси кучайиб, юз-кўзида бунинг таъсири сезила бошлади. Мушриклар эса, табиийки, Хадича онамизнинг вафот этганидан хурсанд эдилар. Бир-бирларини қутлаб, “Абу Толиб ҳам, Хадича ҳам йўлимиздан бартараф бўлди. Энди мусулмонлар заифлашади”, дердилар.
Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассаллам азадан кейин яна кўчага чиқдилар. У кишига жинни, эси пастларни рўбарў этишиб, масхара қилишди. Улар Пайғамбаримизнинг муборак бошларига тупроқлар сочиб, азият беришди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассалам ғамгин ҳолда уйга қайтиб келдилар. Бундай пайтларда Хадича (розияллоҳу анҳо) табассум билан кутиб олар, у зотнинг ғам-қайғусини ёзишга уринар эди. Ҳозир ҳам шуни қумсадилар. Қизлари Фотима у кишини ғамгин ҳолда кўриб, шошиб олдларига келди. Бошларидаги тупроқни тозалаб ювди. Онасининг меҳрибончиликларини эслаб йиғлади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассаллам ҳам таъсирланиб кўзларига ёш олдилар. Сўнг Хадичани дуо қилдилар. Етказган озорлари учун мушрикларни баддуо қилиб, Аллоҳдан паноҳ сўрадилар.
Пайғамбаримиз Хадича онамизни ҳеч қачон унутмадилар. Доимо яхшилик ва меҳрибончиликларини эслаб гапирардилар. Мусулмонлар ҳам Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи вассалламнинг ғам-қайғуларини аритишга ҳаракат қилдилар. Охири у зотни уйлантириб қўйишга аҳд қилдилар. Муносиб аёл топилса, Пайгамбаримизнинг кўнглидаги кемтиклик тўлиб, ғам-аламлари арирмиди, деган ҳаёлга боришди. Ва бу ҳақда сўз очиш учун у кишининг хузурига бир аёлни юборишди. Аёл: “Эй Расулуллоҳ Хадича онамизга нисбатан садоқатингиз зиёда бўлди. Ҳатто бу жисмингиз ва юзингизга ҳам таъсир қила бошлади. Бу ғамгинликни сиздан аритадиган бирор киши борми?” деб сўради. Расулуллоҳнинг кўзлари ёшланиб: “Хадича (розияллоҳу анҳо)га бўлган соғинчимни ким ҳам кетказа оларди?! У Аллоҳнинг расулига ёрдам қилди. Аллоҳ учун яшади ва Аллоҳ йўлида вафот этди. Хонадонимизнинг тарбиячиси ва болаларимнинг онаси эди”, дедилар.
Робия САИДХОНБАЛОВА
«Хадичаи Кубро» аёл-қизлар ўрта махсус
ислом билим юрти талабаси
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг барча сифатлари ҳам камолот сифатларига дахлдор эканига шубҳа бўлиши мумкин эмас. У кишининг буюк ҳаётларини диққат билан ўрганган уламолар Оиша онамиз розияллоҳу анҳода бошқаларда бўлмаган қирқта комилалик сифатлари бор эканини таъкидлайдилар. Ана шунинг учун ҳам бу ҳақда бир-икки оғиз сўз айтмоқни раво кўрдик.
Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг камолот сифатлари ҳақида сўз юритар эканмиз, бу сифатлар рўйхатининг бошида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ворид бўлган ҳадиси шарифлар туришини айтиб ўтмоғимиз лозим. У зот Оиша онамиз розияллоҳу анҳо ҳақларида ажойиб мадҳларни айтганлар.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Эй Оиша! Мана бу Жаброил, у сенга салом айтмоқда», дедилар.
«Ва алайҳиссалому ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳу! Эй Аллоҳнинг Расули, сиз мен кўрмаган нарсани кўрасиз», дедим».
Жаброил алайҳиссалом бу дунёда пайғамбарлардан бошқа кимга салом айтганлар?
Жаброил алайҳиссалом бу дунёда пайғамбарлардан бошқа биргина инсонга – Оиша онамиз розияллоҳу анҳога салом айтганлар.
Мана шу улуғ мақомнинг ўзи бир оламга татийди.
Абу Мусо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Эркаклардан кўпчилик баркамол бўлдилар. Аёллардан Марям Имрон қизи ва Фиръавннинг аёли Осиёдан бошқаси баркамол бўлмади.
Оишанинг бошқа аёллардан устунлиги сарийднинг бошқа таомлардан устунлигига ўхшайдир», дедилар».
Иккисини Бухорий, Муслим ва Термизий ривоят қилганлар.
Ушбу ҳадиси шарифда аслида аёлларнинг, хусусан, Марям онамиз, Осиё онамиз ва Оиша онамизнинг бошқа аёллардан устун бўлган фазллари ҳақида сўз боради.
«Эркаклардан кўпчилик баркамол бўлдилар».
Эркаклардан баркамол бўлганлар рўйхатининг аввалида Пайғамбар алайҳиссаломлар турадилар. Улардан бошқа баркамол эркаклар ҳам бор. Бу ҳақиқат ҳаммага маълум.
«Аёллардан Марям Имрон қизи ва Фиръавннинг аёли Осиёдан бошқаси баркамол бўлмади».
Бу икки улуғ зотнинг баркамол бўлганликлари Қуръони каримда уларнинг биргаликда, хос зикр қилинишларидан ҳам билиб олинади.
Аллоҳ таоло «Таҳрим» сурасида:
«Аллоҳ иймон келтирганларга Фиръавннинг хотинини мисол қилиб келтирди. Ўшанда у: «Роббим! Менга Ўз ҳузурингда, жаннатда бир уй бино қилгин. Менга Фиръавндан ва унинг ишидан нажот бергин ва менга золим қавмдан нажот бергин», деб айтди», деган (11-оят).
Фиръавннинг хотини ўша пайтдаги энг катта подшоҳнинг аёли эди. Емак-киймакда тўкин эди. Нимани хоҳласа, шуни қилиши мумкин эди. Қасрларда, турли неъматлар ичида фароғатда яшашига қарамасдан, у кофир ва золим эрига ҳамда қавмига қарши чиқди. Аллоҳга иймон келтирди. Аллоҳдан жаннатда уй қуриб беришини сўради. Бу ҳол эса дунё ҳою ҳавасидан устун келишнинг олий мисолидир.
Мўминларнинг иккинчи мисоли Марям бинти Имрондир.
«Ва фаржини пок сақлаган Имрон қизи Марямни (мисол келтирди). Бас, унга Ўз руҳимиздан пуфладик ва У Роббининг сўзларини ҳамда китобларини тасдиқ қилди ва итоаткорлардан бўлди» (12-оят).
Имроннинг қизи Марям Аллоҳга соф эътиқодда бўлганлар ва ўзларини ҳам соф тутганлар. Яҳудийлар туҳмат қилганларидек, нопок бўлмаганлар. Аллоҳ таоло Жаброил фаришта орқали ана шу пок жасадга ўз руҳидан «пуф» дейиши билан Ийсо алайҳиссаломни ато қилган.
«Оишанинг бошқа аёллардан устунлиги сарийднинг бошқа таомлардан устунлигига ўхшайдир».
Энди Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжаи мутоҳҳаралари – Оиша онамизнинг фазллари ҳақида сўз кетмоқда. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам у кишининг бошқа аёллардан фазлларини сарийд деб номланадиган таомнинг ўша вақтдаги бошқа таомлардан устунлигига ўхшатмоқдалар.
Ўша пайтда Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ва саҳобаи киромлар яшаб турган жамиятнинг шароити ва таомилига кўра, сарийд бошқа таомлардан афзал таом ҳисобланар эди.
Худди шунга ўхшаб, Оиша онамиз ҳам бошқа аёллардан афзал эдилар.
Бу дунёда ким ушбу мақомга сазовор бўлибди?!
Ушбу мақомга бу дунёда фақат Оиша онамиз розияллоҳу анҳо сазовор бўлдилар.
Термизий ва Бухорий Амр ибн Ос розияллоҳу анҳудан ривоят қиладилар:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам мени Зотус-Салосил аскарига бошлиқ қилдилар. Қайтиб келганда:
«Эй Аллоҳнинг Расули, одамларнинг қайсиниси сиз учун энг маҳбубдир?» дедим.
«Оиша», дедилар.
«Эркаклардан-чи?» дедим.
«Унинг отаси», дедилар.
«Сўнгра ким?» дедим.
«Сўнгра Умар», дедилар ва бир неча одамларни санадилар. Бас, мени охирларида қилиб қўймасинлар, деб, сукут сақладим».
Аллоҳнинг Расули учун одамларнинг қайсиниси энг маҳбуб экан?
Аллоҳнинг Расули учун одамлар ичида Оиша онамиз розияллоҳу анҳо энг маҳбуб эканлар.
Бу дунёда ким ушбу мақомга сазовор бўлибди?
Ушбу мақомга бу дунёда Оиша онамиз розияллоҳу анҳо сазовор бўлибдилар.
Имом Абу Яъло «Муснад»ларида Оиша онамиз розияллоҳу анҳодан ривоят қиладилар:
«Менга ҳеч бир аёлга берилмаган тўққиз нарса берилган:
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга уйланишга амр қилинганларида Жаброил алайҳиссалом суратимни олиб тушиб, у зотга кўрсатган.
– У зот менга бокира ҳолимда уйланганлар. Мендан бошқага бокира ҳолида уйланмаганлар.
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бошлари менинг қучоғимда турган ҳолда вафот этдилар.
– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менинг уйимда дафн қилиндилар.
– Фаришталар менинг уйимни ўраб олган эдилар. У зотга мен у кишининг кўрпаларида турганимда ваҳий нозил бўлар эди. У зот мени ўзларидан узоқлаштирмас эдилар.
– Мен у зотнинг халифалари ва сиддиқларининг қизиман.
– Менинг оқловим осмондан нозил бўлган.
– Мен покнинг ҳузурида пок яратилганман.
– Менга мағфират ва карамли ризқ ваъда қилинган».
Имом Қуртубий ўз тафсирларида Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг камолот сифатлари ҳақида сўз юритар эканлар, жумладан, қуйидагиларни айтганлар:
«Баъзи аҳли таҳқиқлар айтурлар:
«Юсуф алайҳиссалом фаҳш ишда туҳмат қилинганида Аллоҳ у кишини бешикдаги гўдакнинг тили билан оқлади.
Марям фоҳишаликда туҳмат қилинганида Аллоҳ у кишини ўғиллари Ийсо алайҳиссаломнинг тили билан оқлади.
Оиша фаҳш ишда туҳмат қилинганида Аллоҳ у кишини Қуръон билан оқлади. Аллоҳ у киши учун гўдакнинг оқлашини ёки набийнинг оқлашини раво кўрмади. Аллоҳ у кишини туҳматдан Ўз каломи ила оқлади».
Аллоҳ таоло бу дунёда кимни туҳматдан Ўз каломи ила оқлабди?
Аллоҳ таоло бу дунёда фақат Оиша онамиз розияллоҳу анҳони туҳматдан Ўз каломи ила оқлаган.
"Нубувват хонадони хонимлари" китобидан.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 