Кўпинча бирор кишидан ўзи қилмай юрган яхшиликларни нима учун учун бажармаётгани сўралса, бирданига рад жавобини қайтармайди. “Бўлди, Худо хоҳласа қиламан, дейди. Гўёки айб бунда эмасдек. Аллоҳ сақласин. Дангасаман, камчилигим бор, ҳаракат қиламан, демайди. Ишни пайсалга солади. Ўз айбини Аллоҳга тўнкаради.
Худо хоҳлайди. Банда ҳам ҳаракат қилиши лозим.
Мусулмон кишининг эътиқоди мана бундай бўлади:
مريد الخير والشر القبيح
ولكن ليس يرضي بالمحال
Яхшию ёмонга иродаси бор,
Лек ёмон ишларга розимас зинҳор.
Бир кишидан сўрадим:
-Қачон намоз ўқийсан?
Жавоб берди:
-Менга ҳидоят сўраб дуо қил!
Шундай деди-да йўлида давом этди.
Унга айтдим:
-Кетма.
У деди:
-Нимага?
Айтдим:
-Ҳаққинга ризқ сўраб дуо қиламан.
«Ҳазрати Билол» жоме масжиди
имом-хатиби Равшанбек Ўринбоев
Cавол: Бир одам аёлига талоқ берган, кейин яқинларига ўша инсоннинг сеҳрлангани маълум бўлибди. Сеҳр қилинган кишининг талоғи ўтадими?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аслида талоқ тушиши учун эрнинг ақл-ҳуши жойида бўлиши шарт. Шунинг учун фуқаҳоларимиз мажнун (ақли заиф), уйқудаги ва беҳуш кишининг талоғи ўтмаслигини таъкидлашган. Худди шунингдек, сеҳр сабабидан ақли жойида бўлмаса, феъл-атвори ўзининг мувозанатидан ташқарида бўлсаю хотинини талоқ қилса, талоғи тушмайди. Агар сеҳр қилинган кишининг ақл-ҳуши жойида бўлиб, ўзининг ҳатти-ҳаракатларини онгли равишда бажараётган бўлса, унинг талоғи тушади. Замондош ҳанафий уламолар сеҳр қилинган кишининг тасарруфи (талоқ, савдо каби ишлари) ҳақида бундай деганлар:
إن فقد عقله فهو غير مكلّف، وإلّا فيكون مكلّفاً
“Агар сеҳр қилинган киши ақл-ҳушини йўқотган бўлса, мукаллаф эмас (яъни талоғи ўтмайди). Аксинча - ақли жойида бўлса, мукаллаф саналади (яъни қилган ишларига жавобгар бўлади)” ("Арийжуз зуҳр” китоби).
Демак, саволда сўралган ҳолатда кишининг талоғи тушиши ақли жойида ёки жойида эмаслигига боғлиқ бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.