Исломнинг илк даврида маккалик мушриклар мусулмонларнинг бошига кўпдан кўп оғир савдоларни солди. Уларнинг зулми ҳаддан ошиб кетди. Шундан кейин асҳоблар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан “Эй Аллоҳнинг Расули, биз Аллоҳнинг йўлида бўла туриб бошимизга бундай оғир кунларнинг келишининг бирор ҳикмати борми?” деб сўрашди.
Уларнинг бу саволларига жавобан қуйидаги ояти карималар нозил бўлди:
أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ
“Одамлар “иймон келтирдик” дейишлари ила имтиҳон қилинмай, тарк этилишларини ўйладиларми? (Иймон калимасини оғизда айтиш осон. Ҳар ким ҳам иймон келтирдим, деб айтавериши мумкин. Аммо тил билан айтилган калима дилдан чиққанми ёки йўқми, буни аниқлаш учун банда синов-имтиҳондан ўтиши керак);
وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ
Ва, батаҳқиқ, Биз улардан олдингиларни ҳам имтиҳондан ўтказганмиз. Бас, Аллоҳ, албатта, содиқ бўлганларни ҳам билажак, ёлғончиларни ҳам билажак. (Анкабут, 2,3)
Ушбу ояти каримадаги “фатанна” имтиҳон этдик калимаси айни замонда олтинни софлаштирмоқ учун бажарилган синов ишларидир. Олтинни тозалаб олиш учун у жуда катта иссиқликда куйдирилади. Иссиқлик 1064 даражага чиққанидан сўнг олтин эрий бошлайди ва унинг ичидаги бегона моддалар кўпириб юқорига чиқиб қолади. Ана ўша кўпик олиб ташланганидан сўнг бағри куйган олтин соф бир жисмга айланади. Ана шу олтин 99.9. нав (проба) олтиндир.
Шиддатли имтиҳоннинг маъноси шу. Олтин устидан бир-икки сув қўйиш ёки бир-икки болға уриш билан тозаланмайди. Чунки нопокликлар, бегона моддалар унинг ичкарисига уннаб кетган. у қадар ичкарига эса олтинни жуда катта иссиқликда эритмасдан етишиб бўлмайди.
Ушбу ояти карималар имон ҳақида бўлгани сабабли имон ҳам инсоннинг ботинида экани эътиборга олинади. Инсон ботинидаги энг муҳим жавҳарни шубҳалардан, гумонлардан, васвасалардан, поклаб олиш учун эса уни эритиш керак. Бунинг учун куйдирувчи оташ керак бўлади.
Ана шу оташнинг тафти 1064 даражага етгунга қадар қалбаки олтинлар эриб кетади, соф олтиннинг таркибига кириб олган бегона жисмлар куйиб кулга айланади. фақат соф олтингина тобига келади. Ичимизга жойлашиб олиб кўнглимизни роҳатсиз этадиган, ҳатто ўзимиз билмаган нарсалардан васвасага соладиган нарсалардан биз қандай қутулиб оламиз? Албатта, бунинг учун олтин каби катта иссиқликка, машаққатларга сабр этсак, синовларга бардош бера олсак, имонимизни поклаб олишга эришамиз, яъни соф олтинга айланамиз.
Дамин ЖУМАҚУЛ тайёрлади.
ЎМИ Матбуот хизмати
Баъзи оталар аёли, болаларидан ўзининг айшу ишрати ва улфатчилигини устун қўядилар, гоҳида ўша тарафга бутунлай бурилиб кетадилар.
Эй муҳтарам ота! Нима учун оилангиз ва болаларингиздан қочяпсиз?! Нима учун кўзингиздаги нурга парда ташлаяпсиз, фарзандларингиз сизни тун қоронғусидан бошқа маҳал кўра олишмаяпти.
Барчалари сизни излайдилар. Ёш болаларни ўпсангиз, катталар даврасида бўлсангиз, табассумингизга сабабчи бўлувчи аёлингизга эътибор қаратсангиз, қандай ҳам гўзал!
Зиммангиздаги уларнинг ҳақларига беэътибор бўлманг. “Емак-ичмак, кийим-кечагини тўкиб-сочиб қўйсам бўлди, вазифамдан қутулдим”, деб ўйламанг. Улар сиз томонингиздан етказилувчи маънавий, руҳий озуқага муҳтождирлар.
Эй муҳтарам ота! Оилангиз беэътибор қолса, кўзи очларнинг ҳирслари уларни еб битириши мумкин. “Бошсиз қолган жасад тирик туради”, деб ўйламанг. Сиз оилангиз учун тананинг бошидексиз, бош танадан жудо бўлса, руҳ танадан ажрайди ва ҳаёт тугайди.
Оилангизга мустаҳкам қўрғон бўлинг. Унутмангки, қиёмат куни ҳар бир раҳбар ўз қўл остидагилари борасида жавоб беради.
Барча масъулиятни аёлингизга юклаб қўйманг. Тарбия машаққатини унинг елкасига юкламанг.
Ўтинаман, зое бўлаётган умрингизга, оилангизга қайтинг! Аввал Роббингизга қайтинг ва қилган гуноҳу исёнларингизга тавба қилинг. Намозга маҳкам бўлинг. Қалбингизда иймон қайта барқ уриб, раҳмат вужудингизга сизиб кириши учун тун қоронғусида туриб таҳажжуд ўқинг.
Ҳар гал болаларингизни, аёлингизни кўрсам, уларнинг кўзидаги маҳзунлик мени тилка-пора қилади. Бунинг таъсиридан сизга айтадиган охирги гапим:
Ердагиларга раҳм қил, самонинг Эгаси сенга ҳам раҳм қилади. Сенга шукрини адо қилолмайдиган даражада неъматлар ато этган Роббингга яқинлаш. Оила деб аталмиш неъматдан юз ўгирдинг. Оилангни ташлаб кетдинг, улар қаёққа борарини билмай қолишди.
Ачинарли бир воқеани келтирай: Ота-онаси ишга кетиб ёлғиз қолган болаларнинг шўхликлари авжига чиқиб, ораларидан бири пичоқ ўйнаб хонадаги чарим диван ва курсини йиртиб, тешди. Ота ишдан келиб боланинг қилган ишини кўрди ва қаттиқ ғазабланиб боланинг қўл-оёқларини маҳкам боғлаб қўйди.
Бола тинмай йиғлаб, бўшатиб юборишларини ўтиниб сўради. Лекин бари бефойда эди. Ғазабланган отага ҳеч нарса таъсир қилмади. Лекин она боғичларни ечишга уринди. Ота унга: “Агарда ечсанг, талоқсан”, деди.
Бола тинмай йиғлайверганидан тинкаси қуриди ва ухлаб қолди. Унинг қўл-оёқларининг ранги ўзгара бошлади ва кўкариб кетди.
Ота қўрқиб кетганидан боғични ечди ва болани дарҳол шифохонага олиб борди. Бола кома ҳолатида эди. Шифокорлар боланинг оёқ-қўлларини ампутатция қилишга қарор қилишди. Бола ўткир ишемияга чалинган эди.
Ота ампутация қилиш учун берилган қоғозга имзо қўяркан, тинмай йиғларди.
Ҳақиқий мусибат бола жарроҳлик амалиётидан чиққанидан кейин бошданди. Бола отасига қараб: “Дада, дадажон, оёқларимни қайтариб беришсин. Энди ҳечам бундай иш қилмайман”, дея дод солди.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.