Ражаб ойи тўрт улуғ ойнинг бири. Мана шу тўрт – зулқаъда, зулҳижжа, муҳаррам ва ражаб ойлари айрим ишлар ҳаром қилинган ойлардир. Қадимдан, яъни, Иброҳим (а.с.) шариатларидан то исломгача бўлган даврларда ҳам, бу ойларда уруш қилиш ҳаром саналган. Араб халқлари жоҳилият даврида барча самовий динларнинг аҳкомларини бузиб, ўзгартириб юборган бўлсалар-да, мазкур тўртта ойнинг ҳурматини сақлаб қолганлар. Шаҳри ҳаромда ҳар қандай урушни, гуноҳ, зулм ишларни, ов қилишни тўхтатишар, ҳатто ўз отасининг қотилини кўриб қолсалар ҳам, ундан ўч олишга шошилмай, ушбу ойларнинг тугашини кутар эдилар.
Аллоҳ жалла жалолуҳу ояти карималарда: “Албатта, Аллоҳнинг наздида ойларнинг адади – Аллоҳнинг осмонлар ва Ерни яратган кунидаги битигига мувофиқ – ўн икки ойдир. Улардан тўрттаси (уруш) ҳаром қилинган ойлардир...” деб, юқорида номи зикр этилган ойларнинг шаҳри ҳаром эканлиги ва уларнинг ҳурматини сақламоқ зарурлигини маълум қилади (Тавба, 36).
Расулуллоҳ (с.а.в.) мазкур оятни охирги ҳажлари – “Ҳажжатул вадо”да ўқиб, мусулмонларга бу ойларнинг ҳурмати тўғрисида кўп маълумот берганлар.
Усмон ибн Ҳакимдан ривоят қилинади: «Саъид ибн Жубайрдан Ражаб ойида турганимизда Ражаб рўзаси ҳақида сўрадим. У: «Ибн Аббоснинг: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам рўза тутар эдилар, ҳатто оғизларини очмасалар керак, дер эдик. Оғизлари очиқ бўларди, ҳатто рўза тутмасалар керак, дер эдик», деяётганини эшитганман», деди».
Усмон ибн Ҳаким Саъид ибн Жубайрдан Ражаб ойи рўзаси ҳақида сўраса ҳам, у киши Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг доимий одатлари ҳақида жавоб берганлар. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам гоҳида сурункасига рўза тутар эдилар, ҳатто кишилар у киши оғизларини очмаслар керак, деб ўйлаб қолишарди. Гоҳида эса, сурункали оғизлари очиқ юрганларидан кишилар энди рўза тутмасалар керак, деб ўйлаб қолишар эди. Ражаб ойда ҳам шундоқ бўлар эди.
Мужийба ал-Боҳилийя розияллоҳу анҳодан, у киши ўз оталари ёки амакиларидан ривоят қилади: «Албатта у (отаси ёки амакиси) Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига борибди. Сўнгра эса бир йилдан кейин яна ҳолати ва кўриниши ўзгарган ҳолда келибди ва:
«Эй Аллоҳнинг Расули, мени танимаяпсизми?», дебди.
«Сени нима ўзгартирди? Чиройли кўринишда эдинг?», дедилар.
«Сиздан ажраганимдан сўнг фақат кечасигина таом едим», деди.
Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Нима учун ўзингни азобга солдинг?», дедилар-да, сўнгра: «Сабр ойи рўзасини тут ва ҳар ойдан бир кун тут», дедилар. «Бир оз зиёда қилинг, менинг қувватим бор», деди. «Икки кундан рўза тут», дедилар. «Бир оз зиёда қилинг», деди. «Уч кундан рўза тут», дедилар.
«Бир оз зиёда қилинг», деди. «Ҳаром (ой)ларида рўза тут, сўнгра тарк қил, ҳаром (ой)ларида рўза тут, сўнгра тарк қил, ҳаром (ой)ларида рўза тут, сўнгра тарк қил, деб уч бармоқларини буклаб-ёзиб кўрсатдилар» (Абу Довуд, Аҳмад ва Насаий ривоят қилган).
Ушбу ҳадисдан маълум бўладики, Ражаб ойида нафл рўза тутиш савобли иш ҳисобланади. Иложини топган кишилар бу ойда нафл рўза тутсалар яхши бўлар экан.
Ойбек МАЪРУПОВ
“Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти талабаси
ЎМИ Матбуот хизмати
Бу аёл бор-йўғини ва бутун куч-ғайратини фарзандини комил инсон бўлиб етишиши учун ҳаракат қилган онадир.
Қисса аёлнинг мужоҳид Фаррух билан оила қуришидан бошланади. Фаррух буюк саҳобий Робийъ ибн Зиёднинг мавлоси бўлган. Робийъ ибн Зиёд Сижистон, шунингдек, мусулмонлар ғалаба қозониши учун бор кучини сарфлаган, кўзга кўринган қўмондонлардан эди. Аллоҳ таоло унинг ҳаракатларини ғалаба билан қутлаган пайти қули бўлмиш Фаррухга ҳуррият йўлини очди ва ўлжалардан унга ҳам насиба берди. Кўксига ҳурлик шабадаси теккан Фаррух ўз она шаҳрига қайтди. Бирдан-бир мақсади Раббининг тоатида кўмаклашадиган ва уйини муҳофаза қиладиган бир солиҳа қизга уйланиш эди...
Фаррух оила қуриб ўз уйига эга бўлгач, яна жанг майдонларига қайтиб ғалаба лаҳзаларини қайта-қайта туюшни хоҳларди. Бир сўз билан айтганда, у яна Аллоҳ йўлида жанг қилиш иштиёқида эди. Унинг орзулари ушалди. Оилали ҳам бўлди.
Кунларнинг бирида Фаррух завжасининг олдига ўтириб дилдан суҳбатлашди. Суҳбат асносида у Аллоҳ йўлида жанг қилишнинг даражотини тушунадиган ҳамда бу йўлдагиларга тайёрлаб қўйилган инъомларнинг қадрини англайдиган аёлнинг қаршисида турганини ҳис қилди. Аёли унга қаршилик қилмади, рози бўлди. Фаррух аёлига анчайин тош босадиган бир ҳамённи узатди ва: “Бу қопчиқнинг ичида ўттиз минг динор бор. Уни ўзингиз ҳамда фарзандимиз учун яхшилик йўлида сарфланг, агар Аллоҳ тақдиримга омонликни битган бўлса, қайтгунимча шундай қилиб тирикчиликни ўтказиб туринг”, деди.
Орадан вақт ўтиб аёлининг кўзи ёриди. Болага Робийъа деб исм қўйди. Бир неча йил ўтгач аёл фарзандини Аллоҳнинг каломини ёд олдириш учун устозларга топширди. Болакай бир неча ой ичида Қуръондаги кўп сураларни ёдлаб олди. Аёл турмушдоши берган маблағни фарзандининг камолоти учун сарфлай бошлади. Энди у фарзандини фақиҳларнинг қўлига топширди.
Аёл ёш болакай учун меҳнат қилган, илмини аямаган бирор кишига бахиллик қилмади. У фарзандини уммат самосида зиё таратувчи бир юлдуз бўлиб порлашини, мусулмонларга фойда келтирадиган чин инсон бўлиб етишишини хоҳларди.
Йиллар ўтди... Робийъанинг ёши ўттизга етди. Шу кезлар бир ажиб иш бўлди... Олтмиш ёшларни қоралаган Фаррух аскар киймида шаҳарга кириб келди. Уйлар, кўчалар жуда ўзгариб кетган эди, шундай бўлса-да, Фаррух ўз уйини топишга муваффақ бўлди.....
Ҳассон Шамсий Пошонинг "Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар" номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.