26 Ноябр, 2024, 25 Жумадул аввал, 1446
26 Ноябр, 2024, 25 Жумадул аввал, 1446
Ён қўшнимиз батартиб одам. Бир қаричгина ҳовлисини кўзи тушган кишининг ҳаваси келадиган суратда чиройли қилиб девор-дарахт билан ўраган. Нимагадир болакайлар шу девор-дарахтнинг орасини ёриб ўтишни ёқтиради. Ҳовличанинг ичида нима оҳанрабоси бор тушунмаймиз. Минг машаққат билан ўстирган “девори”нинг гоҳ уёғи, гоҳ буёғи ялпайиб қолганини кўрган қўшни кунда жиғибийрон бўлади. Тартиббузар шумтакаларга дўқ қилган киши бўлади-ю, яна қўшничилик мингйилчилик дея андишага боради. Жаҳлини босади. Кейин ”Бу болаларга нима бўлган ўзи, ичкарида олма-анор пишиб ётган бўлса ҳам майли эди, шу “изгирд”нинг орасидан тиконли сим тортиб, баландлигини одам буйи қилиб ўстириб юбормасам бўлмайди чоғи”, деб ўртанади. Баъзан эса пайҳон бўлиб узилиб ётган ҳўл новдани қўлига олиб: “Шугина новдани нимага узади, бу боланинг ота-онасига бориб шикоят қилмасам бўлмайдиганга ўхшайди”, дея чоғланади. Шунда унинг гапи менга нашъа қилади. “Шикоят қилманг, буларнинг ота-оналари ҳам тўсиқ билмайдиганлардан”, дейман. У ҳайрон бўлади. Сўнг гапимни мисоллар билан тушунтираман:
Қуйлиқ бозорининг ўртасидан воҳа-ю водийни боғлаб турувчи катта йўл ўтган. Серқатнов транспортлардан одамларни муҳофаза қилиш мақсадида пиёдалар учун ер ости йўли қазилиб ишга тушганига анча йиллар бўлди. Лекин ишонасизми-йўқми, ер ости йўли ишга тушган кезларда одамларни бу йўлдан ўтишга ундаш учун милиция ходимлари навбатчилик қилди. Шунда ҳам одамлар милицаларнинг кўзини шамғалат қилиб кўчани кесиб ўтаверишди. Кейин кўчанинг ўртасига бетон тўсиқ ўрнатилди. Тўсиқ билмаслар ундан ҳам бемалол сакраб ўтаверишди. Бу ҳам бўлмагач, бетон тўсиқнинг устидан баланд панжара ўрнатилди. Аҳён-аҳёнда кишиларнинг шу панжарага осилиб ўтаётгани ҳам кўзга ташланиб қолади. Сиз ҳам кўргандирсиз, шу воқеаларни? Ҳа, яшанг!
Хорижда бўлган юртдошларимиз ҳам шундай ажаб гапларни топиб келадки, эшитиб кулишни ҳам куйишни ҳам билмайсиз. Илгарироқ Санкт-Петербургга турмуш ўртоғи билан бориб келган бир аёл мақтанганди. “Светафорнинг қизил чироғи ёниб қолса, пиёдалар ҳам тўхтаб тураверар экан-ай. Мен эримни шундоғ қўлтиқладим-у кўчанинг ўртасидан шартта кесиб ўтиб кетдим. Ҳамма бизга қараб ҳайрон қолди”. (Ана фаросату мана фаросат!)
Германияга бориб келган бир юртдошимиз айтади: ”Меҳмонхонада ётиб уйқум қочди. Деразани қия очиб тунги шаҳарни томоша қилиб ўтирибман. Ярим кеча, кўчада ҳеч зоғ йўқ. Шу чоқ бир велосипедчи пайдо бўлди. У чорраҳага яқинлашганда светафорнинг қизил чироғи ёнди. Велосипедчи тўхтади-да яшил чироқ ёнишини кутди. Яшил ёнганидан кейин кўчани кесиб ўтиб кетди”.
Йигирма йилча бурун хориж газетларидан бирида бир ҳажвия босилган эди. Ҳажвиянинг сарлавҳаси эсимда йўғ-у, унда ёритилган воқеа жуда аломат: “Кўп қаватли уйлардан бирига қайриладиган йўлга болалар ўйнаб тўғри чизиқ тортиб қўйибди. Сўнг болалар бошқа ўйинга овуниб, кеч тушгач, уй-уйига тарқалиб кетган. Шу уйда яшайдиган одамлар кечқурун ишдан қайтса, уйнинг олдига чизиқ тортилган эмиш. Бу чизиқ нега тортилганини билмагани учун ҳеч ким ундан ҳатлаб ўтиб уйига етиб олишга журъат этмабди. Воқеадан хабар топган ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари ҳам бир зумда етиб келибди. Улар чизиқ нима сабабдан тортилгани аниқланмагунча, кирди-чиқдини тўхтатиб, навбатчилик пости ташкил этибди. Ҳеч ким чизиқдан на у ёққа, на бу ёққа ўта олмас эмиш...”
Бу бир ҳажвия энди. Муаллиф гўёки одамларнинг гўллиги, соддалигини ҳажв қилгандай бўлса-да, унинг замирида тартиблилик, интизомлилик, жамиятдаги мавжуд тартиб-қоидаларга ҳурмат маъноси ҳам бор аслида.
Ҳар сафар сизнинг кўриб қолишингиздан ҳадиксираб девор-дарахтнинг орасини ёриб ўтаётган болаларни ёки милицалар кўриб қолмасинда ишқилиб, деган хавотирда атрофга аланглай-аланглай Қуйлиқдаги икки метрдан ошиқ баланд тўсиқдан ошиб ўтаётган, борингки, светафорнинг қизил чироғида ўтаман деб катта тезликда келаётган машиналарнинг олдида жонини ҳовучлаб чопқиллаб бораётган кишиларни кўрганда, хорижликлар бунчалар анқов бўлмаса, деб қўяман.
Мана, билдингизми, бизникиларга чизиқ дегани, сизнинг ярим метр девор-дарахтингиз нима бўлибди. Умуман, бизда тақиқловчи белгилар ва пастак ҳимоя тўсиқлари мутлақо ортиқча. Ўтиш мумкин эмас жойларга бирданига баландлиги камида уч метр ойнадай силлиқ девор ўрнатиш керак. Хорижлик анойиларга битта чизиқ тортиб қўйсангиз, бас. Икки чақирим наридан айланиб юраверади. Биз эса икки метр баландликдаги девордан ҳам бемалол ошиб кетамиз. Уч метр, бўлак гап. Шу ерга келганда одоб-ахлоқни ёдга оламиз, “тўғри йўлимизни тўсган нобакорларни” боплаб бир сўкамиз-да, гўёки жамоат тартибини сақлагандек бўлиб тўсиқни айланиб ўтамиз.
Дарвоқе, бу ҳали якуний ҳисоб эмас. Бу – бугунги ота-оналар яъни катта авлоднинг кўрсаткичи, холос. Эҳтимол, ҳозирги ота-оналарнинг тарбиясини кўриб улғаётган, ҳозирда ярим метр девор-дарахтдан ошиб ўтишни машқ қилаётган авлод учун эртага уч метр баландлик ҳам ҳеч нарса бўлмас. Балки мўъжиза юз бериб улар ҳам бир кичкина чизиқчани айланиб ўтар. Кошкийди, шундай бўлса-ю, ҳар хил тўсиқлар ўрнатишдан, бунга кўпдан-кўп маблағу вақт сарфлашдан, энг муҳими, асаббузарликдан қутулсак. Ана шунда сизнинг девор-дарахтингиз ҳам тиши синган дандондай кемшик бўлиб турмасдан кўркамлашиб қолади.
Бинобарин, Парвардигоримиз Ўз Каломида: «Иймон келтирган ва яхши амаллар қилган зотлар эса, шак-шубҳасиз - Биз (улар каби) чиройли амаллар қилган кишиларнинг ажр-мукофотини зое қилмасмиз» (Каҳф, 30);
«Зотан, Аллоҳ тақводор бўлган ва чиройли амаллар қилувчи зотлар билан биргадир» (Наҳл, 128), деб марҳамат қилганки, ибодатларимизга монанд амалларимиз ҳам чиройли бўлса, бир-биримизнинг ишларимизга, ҳаракатланишимизга ноқулайлик туғдирмасдан, жамиятимизда мавжуд қонун-қоидаларга итоат қилсак, бундан фақат ва фақат ўзимиз фойда кўрувчи бўламиз.
Дамин ЖУМАҚУЛ
ЎМИ Матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Ҳаётда ҳар бир инсон бой бўлишни истайди ва бу йўлда тинмай ҳаракат қилади. Агар бу ҳаракат Аллоҳ кўрсатган ҳалол тарзда бўлса динимизда унга бой бўлишга ҳеч қандай тақиқ йўқ. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: Эй Амр, солиҳ бойлик солиҳ кишининг қўлида бўлса, қандоқ ҳам яхши! деганлар (Имом Бухорий Имом, Имом Табароний ривоят қилган).
Бироқ бугун баъзи одамларнинг ҳамма нарсани бойлик билан ўлчайдиган, фойда йўлида имон, эътиқод, барча муқаддас туйғулар ва инсонийликдан ҳам воз кечаётганларини гувоҳи бўлмоқдамиз. Улар бой бўлиш йўлида ҳатто ўзининг жигарларини ҳам чув туширишдан тап тортмаяптилар. Умрларида бирор бадиий ёки илмий китоб ўқишга одатланмаган бўлсалар-да, китоб дўконларидаги “Бой бўлиш сирлари”, “Фолбинлар башоратлари” мазмунидаги китобларни топиб ўқишади. Ҳар гал янги чиққан фолбиннинг “энг яқин мижоз”ига айланиб улгурадилар. Энг ачинарлиси, мўмай даромад топиш илинжида хорижга кетаётган аёлларнинг одам савдоси бозорининг маҳсулотига айланиб қолаётганидир.
«Биз хориж давлатларидан бирига борганимиздан сўнг, алданганимизни билдик. Даромадли иш топиб берамиз, деганлар бизга ёлғон гапирганини, аслида эса фоҳишалик билан шуғулланишимиз учун сотилганимизни айтишди. Бизни бу жирканч ишга мажбурлашар, айтганларига кўнмасак, уч-тўрт эркак овозимиз чиқмай қолгунча тепкилашар, хўрлашарди...» афсуски бу гаплар ҳам айнан бойлик ортидан қувган бир ўзбек аёлига тегишли.
Маълумотларга кўра, одам савдосидан жабрланганлар сони йилига ўртача 2,7 миллион кишини ташкил этмоқда. Одам савдоси бозори наркотик ва қурол савдосидан кейинги учинчи ўринни эгаллаб келмоқда. Жаҳон бозорида одам савдосидан кўрилаётган йиллик даромад 7 миллиард доллар миқдорида баҳоланмоқда.
Нега бугун миллатдошларимиз ўз аждодлари минг йиллардан буён тарихнинг энг оғир кунларида ҳам амал қилишган дин кўрсатмаларини қўйиб, сафсаталарга ишонишмоқда. Маҳалла, турли тадбир ва жамоат жойларида уларнинг қилмишларидан эҳтиёт бўлишга қанчалик тарғиб этилмасин, уларнинг қармоғига илинганларнинг сони камаймаяпти? Бу савол жавоби сабрсизликдир.Улар сабрни бир четга суриб қўйиб, ҳамма нарсага осонгина эришмоқчи бўлмоқдалар. Қадимда ота-боболаримиз не-не қонли синовларни бошидан ўтказмаган, бир бурда нонга муҳтож бўлган бўлсаларда, лекин ҳеч қачон сабрсизлик қилмаганлар.
Фараз қилинг, бир хонадонда турли сабаблар билан бирор тангчилик бўлди. Оила аъзолари бошқа хонадонга чиқиб кетмайди-ку. Фарзандлар бошқа ота-онани ўзининг ота-онаси деб билмайди-ку.
Аксарият одамлар бойлик ортидан қанчалик югурса-да, ер юзини кезиб чиқсаларда бойликларида ҳам, умрларида ҳам барака, ҳаловатнинг йўқлигидан шикоят қиладилар. Бунга Аллоҳнинг каломи Қуръонда кўрсатиб қўйилган ҳалол йўл билан ризқ излашни унутиб қўйганлари бош сабабдир. Аслида бой бўлишнинг, бойлик, мол-дунё орттиришнинг ягона йўли тақво билан, ҳалол йўл билан бойлик топишдир. Тақводорлик ризқнинг калити ҳисобланади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: «Кимки Аллоҳга тақво қилса, У унга (ташвишлардан) чиқиш йўлини (пайдо) қилур. Яна, уни ўзи ўйламаган жойдан ризқлантирур. Кимки Аллоҳга таваккул қилса, бас, (Аллоҳнинг) ўзи унга кифоя қилар. Албатта, Аллоҳ ўзи (хоҳлаган) ишига етувчидир. Аллоҳ барча нарса учун миқдор (меъёр ва муддатни тайин) қилиб қўйгандир» (Талоқ сураси, 2-3-оят).
Аллоҳ таоло ҳар бир жон учун ризқ тайин қилиб қўйган. Банда хоҳ ўз юртида бўлсин хоҳ хорижда бўлсин белгилаб қўйилган ризқгагина эгалик қилади. Ундан ортиғига ҳам камига ҳам эришиб бўлмайди. Айни шу ҳақиқатни ҳар биримиз яхши тушуниб олишимиз даркор. Чунки юртдошларимизнинг хорижга кетишларига ҳам айнан шу ақидага амал қилмасликлари сабаб бўлмоқда. Ота-она дуосини олиб, қалб тинч бўлиб бир бурда бўлсада нонни ўз оила аъзолари атрофида ейишга нима етсин. Аллоҳ бундай марҳамат қилади: «Агар улар Аллоҳ ва Расули уларга ато этган нарсага рози бўлиб: “Бизга Аллоҳ кифоя. Бизга, албатта, Аллоҳ ўз фазлидан ато этур ва Расули ҳам. Биз Аллоҳ (розилиги)гагина рағбат қилувчилармиз”, – десалар эди (ўзларига яхши бўлур эди)» (Тавба сураси, 59-оят).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят қилади: “Бойлик мол-мулкнинг кўплигида эмас. Балки бойлик кўнгил тўқлигидир” (Имом Муслим, Термизий, Ибн Можа ва Аҳмад ривояти).
Аллоҳнинг берган неъматига шукр қилиш неъматнинг зиёда бўлишига сабаб бўлади. Ва аксинча, неъматга шукр қилмаслик, неъматнинг завол топишига олиб келади. Аллоҳ бундай марҳамат қилади: «Яна Раббингиз эълон қилган (бу сўзлар)ни эслангиз: Қасамки, агар (берган неъматларимга) шукр қилсангиз, албатта, (уларни янада) зиёда қилурман. Борди-ю, ношукрчилик қилсангиз, албатта, азобим (ҳам) жуда қаттиқдир» (Иброҳим сураси,7-оят).
Чиндан ҳам, бугун юртимиз тинч, турмушимиз фаровон. Бироқ бу неъматларнинг қадрига етмай, янада кўпроқ даромад топиш мақсадида фарзандлар, яқинларни ҳам унутиб хорижга кетаётган миллатдошларимиз яхши тушуниб олишлари лозимки аслида ота-она, фарзандлар билан бирга борига шукр, йўғига сабр қилиб, чиройли тарзда умргузаронлик қилиш, фарзандларини ўз юрти, халқи тараққиёти йўлида хизмат қиладиган авлод қилиб тарбиялаш ҳақиқий бойликдир.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа