23 Январ, 2025, 23 Ражаб, 1446
23 Январ, 2025, 23 Ражаб, 1446
Мамлакатимизда 18-19 март кунлари Наврўз байрамига бағишланган умумхалқ хайрия ҳашари бўлиб ўтди.
Азалдан халқимизда байрамларга катта тайёргарлик кўрилиб, кўча-кўйлар, маҳаллаларни обод қилишга, ён-атрофни озода, покиза, тартибли, саранжом ҳолда сақлашга жиддий эътибор қаратилган. Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг 2018 йил 23 февралда қабул қилинган "2018 йилги Наврўз умумхалқ байрамига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тўғрисида"ги қарорида барча шаҳар ва қишлоқларда Наврўзнинг тарихи, мазмуни ва фалсафасини, ушбу байрамни ўтказиш билан боғлиқ урф-одатлар, қадрият ва анъаналарнинг моҳиятини акс эттирган оммавий сайиллар ўтказиш, ёрдамга муҳтож инсонлар, кексалар, ногиронлар ва кам таъминланган оилалар ҳолидан хабар олиш, уларга беғараз кўмак бериш, жамиятда ўзаро ҳурмат, дўстлик ва ҳамжиҳатликни кучайтиришга қаратилган савоб ишлар, хайрия тадбирлари ва оммавий ҳашарларни амалга ошириш муҳим вазифалардан бири сифатида белгиланган.
ЎзА хабарига кўра, бўлиб ўтган ҳашар тадбирида ёши, миллати, диний эътиқодидан қатъи назар, барча фуқаролар фаол иштирок этди. Юртимизни янада обод, файзли, тоза ва озода бўлиши таъминланиши билан бирга ёш авлодда миллий анъана ва қадриятларимизга ҳурмат, ўзаро меҳр-оқибат, меҳнатсеварлик, фидойилик, эзгуликка хайрихоҳлик сингари фазилатларининг мустаҳкам қарор топтиришда умумхалқ хайрия ҳашарининг ўрни ва аҳамияти беқиёс бўлди.
Шу кунларда юртимиздаги барча маҳаллалардаги турар жойлар, хиёбонлар, боғлар, йўл ва йўлаклар, муқаддас қадамжолар ҳашарчилар саъй-ҳаракати билан тартибга келтирилди. Кўплаб мевали дарахт, гул кўчатлари ўтқазилди. Болалар майдончалари, спорт билан шуғулланиш учун мўъжаз масканлар, маҳалла гузарлари, кутубхоналар, савдо, маиший хизмат кўрсатиш шохобчалари барпо этилди.
— Умумхалқ ҳашари тадбирлари вилоятимизда ҳам жуда кўтаринки руҳда бўлиб ўтди, – дейди Фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари фаолиятини мувофиқлаштириш бўйича Қашқадарё вилояти кенгаши раисининг биринчи ўринбосари Дўстмурод Султонов. – Энг аввало, кексалар, фахрийлар, кўнгли ярим фуқаролар, ёрдамга муҳтож оилалар ҳолидан хабар олишга жиддий эътибор қаратилди. Уларнинг турар жойларини таъмирлаб берилди. Янги маҳалла гузарлари, болалар спорт майдончалари бунёд этилди.
Пойтахтимизнинг Учтепа туманидаги Учтепа маҳалла фуқаролар йиғини биноси ҳашар кунлари қайтадан тўлиқ таъмирланди. Янада кўркам кўриниш касб этган бинонинг аввалгиларидан афзаллик жиҳати — бу ерда нуронийлар учун дам олиш хонаси, фуқароларни қабул қилиш учун зарур барча шароит ва имкониятлар яратилди.
— Шу ернинг ўзида маҳаллада истиқомат этаётган оилаларнинг фарзандлари учун мўъжаз кутубхонанинг ташкил этилгани ўғил-қизлар учун ўзига хос Наврўз туҳфаси бўлди, – дейди маҳалла фуқаролар йиғини раиси Мухтор Илҳомов. - Зиё маскани учун бадиий, маърифий китоблар, болалар адабиётидан намуналар фаоллар, маҳалла жонкуярлари томонидан келтирилди.
Юртимизнинг барча маҳаллаларида бўлгани каби мазкур масканда ҳам беморлар ҳолидан хабар олиниб, уларга совға-саломлар топширилди. Мевали, манзарали дарахтлар, арча, гул кўчатлари ўтқазилди.
Бир сўз билан айтганда, кўтаринки ва юксак савияда ўтказилган умумхалқ ҳашарида ҳамюртларимиз фаол иштирок этди.
Ўзбекистон мусулмонлар идораси матбуот хизмати
2. Мағрибдаги Сижилмосанинг Бану Мидрор давлати
Бy давлат ҳижрий 140–297 (милодий 757–909) йиллар орасида ҳукм сурган. Бану Мидрор давлатининг одамлари хаворижларнинг сафарийя тоифасидан бўлишган. Улар аббосийлар билан муросасозлик қилишган ва ички ишлари ва шжоратларида ўзларига хон, ўзларига бек бўлиб олганлар. Уларни фотимийлардан бўлган убайдийлар давлати йўқ қилган. Бу воқеа ҳижрий 297 йилда содир бўлган.
Бу давлатнинг энг машҳур ҳокимлари:
1. Ийсо ибн Язид Асвад. Бу шахс давлатга муассис бўлган. Ҳижрий 140–155 (милодий 757–772) йиллар.
2. Абул Қосим Самку. Ҳижрий 155–168 (милодий 772–784) йиллар.
3. Ал-Ясаъ ибн Абул Қосим. Ҳижрий 174–208 (милодий 790–823) йиллар.
4. Маймун ибн Мидрор. Ҳижрий 224–263 (милодий 839–877) йиллар.
3. Ўрта Мағрибдаги рустамийлар давлати
(ҳижрий 160–29; милодий 776–908)
Улар ибозий хаворижлардан бир фирқадир. Бу давлатга Абдурраҳмон ибн Рустам асос солган. У барбарларни тугатгандан сўнг ўз давлатини қурди. Сўнг Тоҳарт номли шаҳарни қуриб, уни ўзига пойтахт қилиб олди. Бу давлатни убайдийлар тоифаси йиқитди ва ҳижрий 296 (милодий 908) йилда ўзига қўшиб олди.
Мазкур давлатнинг кузга куринган хукмдорлари:
1. Абдурраҳмон ибн Рустам. Ҳижрий 160–168 (милодий 776–784) йиллар.
2. Абдулваҳҳоб ибн Абдурраҳмон. Ҳижрий 167–208 (милодий 784–823) йиллар.
3. Афлаҳ ибн Абдулваҳҳоб. Ҳижрий 208–258 (милодий 823–872) йиллар.
4. Абул Якзон Муҳаммад ибн Афлаҳ. Ҳижрий 260–281 (милодий 874–894) йиллар.
4. Марокашдаги идрисийлар давлати
(ҳижрий 172–375; милодий 788–985)
Аббосийлар Фах жангида алавийлар оиласига катта зарар етказганларидан сўнг, ҳижрий 169 (милодий 785) йилда Идрис ибн Абдуллоҳ ибн Ҳасан ибн Ҳасан ибн Алий ибн Абу Толиб ва унинг укаси Яҳёлар қочиб кетишди. Яҳё Дайлам юртларида қўзғалон кўтарди, сўнг ар-Рашид уни йўқ қилди. Лекин Идрис Мағрибнинг энг узоқ юртига қочиб борди. У ерда барбарлар уни қўллаб-қувватлашди. Идрис Марокашда ўзининг амирлигига асос солди, унинг шавкати кучайди. Ундан кейин ўғли Идрис давлатни қўлга олди. У мазкур давлатнинг энг кўзга кўринган ҳукмдори, ҳақиқий асосчиси ҳисобланади. Яҳё ибн Идрис ибн Умарнинг даврида Идрис Фаъс шаҳрини кўрган. Мағриб юртларининг барчасида бу давлатнинг нуфузи ортган.
Идрисийлар давлати тарихдаги биринчи шийъа давлати ҳисобланади. Идрисийларга Ислом тамаддунини Мағрибга олиб келган биринчи шахслар сифатида қаралади. Уларни фотимий-убайдийлар йўқ қилган.
Идрисийлар давлатининг кўзга кўринган ҳукмдорлари:
1. Идрис ибн Абдуллоҳ ибн Ҳасан. Ҳижрий 172–177 (милодий 788–793) йиллар.
2. Идрис ибн Идрис. Ҳижрий 177–213 (милодий 793–828) йиллар.
3. Муҳаммад ибн Идрис ибн Идрис. Ҳижрий 213–221 (милодий 828–836) йиллар.
4. Яҳё ибн Идрис ибн Умар. Ҳижрий 292–310 (милодий 905–922) йиллар.
5. Тунис – Қайрувондаги ағлабийлар давлати
(ҳижрий 184–296; милодий 800–908)
Рашид ибн Иброҳим ибн Ағлаб барбарларга одоб бериш, уларни идрисийларга, Миср ва Шомга қарши ҳужум қилишдан тўсиб туриш учун ҳижрий 184 йилда Африкага волий этиб тайинланди. У ишларни тартибга солди, қўзғалонларни бостирди. Ўзининг ҳукмронлиги учун Қайрувонни марказ қилиб танлади ва ўз минтақасини аббосийлар давлатидан ажратиб, мустақил давлат қилиб олди. Аббосийлар давлати уларни ўз ҳолига ташлаб қўйди. Ушбу давлатнинг нуфузи Тунис ва Ливияга тарқалди.
Ташқи фатҳлар
Зиёдатуллоҳ ибн Иброҳим ўша вақтда ҳижрий 212, милодий 827 йилда Сиқиллия оролини фатҳ қилишга имкон топди.
Мусулмонлар Муовия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳунинг давридан буён Сиқиллияга юришлар қилиб келар, лекин у ерда собит қолмаган эдилар. Фақат ағлабийлар даврида у ерда туриб ҳукм юритиш имконига эга бўлдилар. Сиқиллия оролини фатҳ қилишда Асад ибн Фурот қози ул-қузот (бош қози) ўлароқ иштирок этди. Исломнинг ҳукмронлиги бу оролда ҳижрий 483 (милодий 1090) йилгача давом этди.
Ағлабийлар Ўрта ер денгизидаги оролларга доимий равишда ҳужумлар уюштириб турдилар. Улар ҳижрий 256 (милодий 870) йилда Мальтани фатҳ қилдилар. Шунингдек, Италиянинг жанубий тарафларига ва Францияга ҳам ғазотлар уюштириб, муваффақият қозондилар. Франциянинг соҳилларига эга чиқишди ва Италиянинг бир қанча шаҳарларини – Бриндизи, Наполи, Кальярини, Таранто ва Барини фатҳ қилдилар.
Убайдийлар давлати ҳижрий 296 (милодий 908) йилда ағлабийлар давлатини ҳам тугатди.
Ағлабийлар давлатининг машҳур ҳокимлари:
1. Иброҳим ибн Ағлаб ибн Солим. Ҳижрий 184–196 (милодий 800–811) йиллар.
2. Зиёдатуллоҳ ибн Иброҳим. Ҳижрий 201–223 (милодий 816–838) йиллар.
3. Иброҳим ибн Аҳмад. Ҳижрий 261–289 (милодий 875–902) йиллар.
Кейинги мавзу:
Иккинчи Аббосийлар асри;
Туркларнинг устунлиги;
Занжийлар қўзғалони;
Қарматийлар ҳаракати.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа