2018 йилнинг 26 февраль куни ёққан кучли ёмғир туфайли Бухоро шаҳрининг қадимий қисмидаги тарихий бинолардан бирини сув босди.
Бу ҳақда мазкур шаҳарда яшовчи фуқаро ўзининг Facebookдаги саҳифасида хабар қолдирган.
У жойлаштирган суратлар ва видеони кўриб, гап Чорминор мадрасаси ҳақида кетаётганини англаш мумкин. Суратларда Чорминорнинг ҳовлиси сувга тўлгани яққол кўриниб турибди.
Табиий ҳодиса юз берган жойга ўт учириш хизмати ходимлари етиб келган.
Суратлардан кўриниб турибдики, тарихий обида атрофига йиғилган сув махсус техника ёрдамида тортиб олинган. Бироқ бу тошқиннинг тархий обиданинг ҳолатига таъсири бўлиши тайин.
Маълумот учун, Чорминор мадрасаси халифа Ниёзқул томонидан 1807 йилда барпо этилган. У пешайвонли масжид, мадраса, кутубхона, ҳовуз ва ҳужралардан иборат. Мураккаб тархли тўртта минора (мезана)га эга. Кутубхонага минора орқали чиқилган.
Афсуски, мустабид шўро тузуми даврида кўплаб тарихий ёдгорликлар қатори Чорминордан ҳам хўжалик мақсадларида фойдаланилган. Бу эса унинг қаровсиз аҳволга тушиб қолишига олиб келган. Мустақиллик йилларида Чорминорнинг кириш қисми миноралари, ҳовуз ва мадраса таъмирдан чиқарилди ва асл ҳолига келтирилди.
ЎМИ Матбуот хизмати
Биласизми? Силикат моддасига бой бўлган тупроққа дафн қилинган инсоннинг скелети вақт ўтиши билан тош ва харсангга айланади.
Агар у пирит (темир сульфиди) моддасига бой минтақага дафн қилинса, ундай жасад темир ҳайкалга айланиб қолиши мумкин!
Бу илмий ҳақиқат яқинда аниқланган бўлса-да, Қуръонда бу ҳақида 1445 йил олдин ҳайратланарли тарзда жуда аниқлик билан баён этилган. Қуръонда бундай дейилган:
وَقَالُوا أَإِذَا كُنَّا عِظَامًا وَرُفَاتًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ خَلْقًا جَدِيدًا
"Улар: “Биз суякларга ва чанг- тупроқларга айланиб кетганимиздан кейин ҳам, янгитдан тирилтириламизми?” дедилар. “Сен уларга, тошга ёки темирга айланинглар”, деб айт"
(Исро сураси, 50-оят).
Бу оят яқин йилларда кашф этилган — суяклари тошга айланган ёки темир ҳайкалга айланган қазилмаларга очиқ ва равшан ишора қилмоқда. Гўёки Қуръонда хабар берилган ушбу далиллар олимлар кашф қилишларини узоқ асрлардан бери кутиб ётгандек.
Шундай экан, ақлли инсон бундай очиқ-ойдин ва равшан мўъжизани қандай инкор қила олади? Қуръоннинг бу мўъжизаси кундуздаги қуёшдек равшан эмасми?
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ