09 Июн, 2025, 13 Зулҳижжа, 1446
09 Июн, 2025, 13 Зулҳижжа, 1446
Аллоҳ таоло беҳисоб неъматлар берган. Биздан бу неъматларни дунё ва охират ҳаёти учун фойдали бўлган йўлда ишлатиш талаб этилади. Уларни исроф қилиш, беҳуда нарсаларга сарфлаш қаттиқ қораланади. Аллоҳ ҳар бир ишда меъёрга риоя қилишга ва ҳаддан ошмасликка буюради: «Шунингдек, еб-ичингиз, (лекин) исроф қилмангиз! Зеро, У исроф қилувчиларни севмагай» (Аъроф сураси, 31-оят).
Исрофнинг бир қанча турлари мавжуд. Хусусан, “бу давлатники” ёки “пулини тўлаб қўйганман” деган нотўғри тушунча билан уйимизда газ, электр токи ва сув каби умумий истеъмол воситаларини керагидан ортиқча сарфлаш, бир дона гугурт чўпини ишлатмаслик учун кун бўйи газ плитасидаги газни ўчирмаслик ва ҳоказолар исрофнинг кенг тарқалган туридир. Ахир бу билан қайсидир биродаримизнинг ҳақини суистеъмол қиляпганимизни ёки бу Ватан барчамизники эканини эсдан чиқариб қўймоқдамиз.
Исрофнинг катта-кичиги бўлмайди. Ахир, ҳамма нарсанинг уволи бор. Халқимиз “нимани хор қилсанг, ўшанга муҳтож бўласан”, дейди. Исроф ўрнига ён-атрофдаги ночор яшаётган оиланинг кам-кўстига кўмаклашиш, ўқиш учун тўлов пулини тўлолмаётган талабага ёрдамлашиш, уйланиш учун маблағ топа олмай юрган ёшларнинг мушкулини осон қилиш, қарзини тўлолмай турган қарздорга кўмаклашиш мумкин-ку!
Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Аҳли солиҳ ҳидоят, гўзал кўриниш ва иқтисодли бўлиш пайғамбарликнинг етмиш жузидан бир жуздир”, дедилар (Имом Термизий, Имом Абу Довуд ривояти).
Тежамкор бўлиш, исроф қилмаслик, ҳар бир нарсани ўз ўрнида, меъёрида тасарруф қилиш, керагидан ортиқ, беҳудага сарфламаслик пайғамбарликнинг етмиш бўлагидан бир бўлак экан. Буни ҳар бир мўмин-мусулмон, эркагу аёл, ёшу қари яхши ўзлаштириб, ҳаётига татбиқ қилмоғи керак. Зеро, тежамкорлик аввало кишининг ўзига кўплаб манфаатлар келтиради. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Тежамкор одам ҳеч қачон қашшоқлик кўрмайди”, деганлар (Имом Аҳмад ривояти).
Муҳаммад ибн Ҳанафий айтадилар: “Камолот уч нарсададир: Иффатли бўлиш; қийинчиликларга сабр қилиш ҳамда маишатда тежамкор ва гўзал тадбирли бўлиш”.
Шу билан бирга умумхалқ эҳтиёжлари учун фойдаланаётган газ, хоналаримизни ёруғ қилаётган электр токи, иссиқ ва совуқ сувга тўловини ўз вақтида адо этиш лозим. Чунки бу хизматларнинг ҳақини ўз вақтида тўламаслик ўзганинг ҳақига хиёнат ҳисобланади. Бинобарин, ушбу хизматларни қарзга олганмиз ва уни вақтида ҳисоб-китоб қилиб, тўлаш учун жавобгармиз, шундай экан тўловларни адо этиш ҳар биримизнинг вазифамиздир. Афсуски, баъзи кишилар ҳисоблаш жиҳозларини вақтинча тўхтатиб туриш, орқага айлантириш каби номақбул ишларга қўл уришмоқда. Аллоҳ таоло: «Мол (ва бойлик)ларингизни ўрталарингизда ботил (йўллар) билан емангиз!» (Бақара сураси, 188-оят) деб бундай гуноҳ йўлдан қайтаради. Зеро, давлат мулкига тажовуз қилиш, уни ўзлаштириш ҳам жиноят, ҳам гуноҳдир.
Абдураҳмон ибн Авф (розияллоҳу анҳу) мўминларнинг амири ҳазрат Умар (розияллоҳу анҳу)нинг зиёратига келди. Салом бериб, бироз кутиб турди. Ҳазрат Умар (розияллоҳу анҳу) ёниб турган шамни ўчириб, бошқасини ёқди. Бу ҳолат Абдураҳмон ибн Авф (розияллоҳу анҳу)нинг диққатини тортди. Шунда Умар (розияллоҳу анҳу)га: “Ё Амирул мўминин олдингизда шам ёниб турарди, нега уни ўчириб, бошқасини ёқдингиз?” деб сўради.
Ҳазрат Умар (розияллоҳу анҳу) табассум билан: “Ё Абдураҳмон ўчирганим давлатнинг шами. Ёққаним эса ўзимнинг шахсий шамим. Давлат ишлари билан машғул бўлсам биринчи шамни ёқаман. Ҳозир сен билан суҳбат қуриб ўтирганимда далат шамини ёқиш тўғри бўлмайди. Шунинг учун уни ўчириб, ўзимнинг шамимни ёқдим. Агар бундай қилмасам охиратда Аллоҳга қандай жавоб бераман”, деди.
Ҳалоллик ҳамиша ҳар бир инсон учун зарурий фазилатдир. Кишининг ўзи ва оиласи учун фойдаланган маиший хизматларга тўловларни ўз вақтида холис адо этиши жамият олдидаги катта бурчи ва вазифасидир. Исрофнинг энг оғир гуноҳлардан эканини ҳис этиб, ҳамма ишда тежамкор ва тадбирли бўлиш мусулмон ахлоқининг зарур шартларидандир. Қанчалик ҳалоллик мезонига амал қилсак, юртимиз шунча тинч ва обод, фарзандларимиз одоб-ахлоқли, инсофли, диёнатли бўлиб вояга етади.
Абдураҳмон АБДУРАҲМОНОВ
Фарғона вилояти Олтиариқ тумани
“Бирлашган” жоме масжиди имом-хатиби
ЎМИ Матбуот хизмати
Диёримизга улуғ айём кириб келмоқда. Қутлуғ Ийдул Азҳо ватандошларимизни хайру саховат, меҳр-оқибат сари чорлайди. Бу байрам чин маънода одамийлик айёми. Инсонларга меҳр, ўксик кўнгилларга шодлик улашиш фурсати.
Қалблари ҳиммат ва карам неъматидан бобаҳра халқимиз бу муаззам кунларни бой бермаслик учун фурсатни ғанимат биладилар ва савобдан баҳраманд бўлиб қолишга ҳаракат қиладилар.
Динимиз кўрсатмалари, шариат ҳукмларини устивор тутган қодир ватандошларимиз қурбонликлар қилиб, Ҳақни рози қилишга, ҳақдорлар кўнглини олишга интиладилар. Яратганнинг раҳмати ёғилиб турган дамларда дуолар мустажоб бўлади. Аллоҳ таоло ўзининг каломида “Парвардигорингиз учунгина намоз ўқинг ва қурбонлик қилинг”, - деб марҳамат қилади.
Бу борада сарвари коинот саййидимиз ибратлари ўринли. Оила аъзоларимизни йўқлаш, қўшнилар ҳолидан хабар олишда, мискинларни севинтириш-у, хасталар аҳволидан огоҳ бўлишда уларнинг ҳадиси мубораклари бизга нурли йўл, деймиз.
Амаллар кўп. Уларга бериладиган савобларнинг даражаси амалга қараб белгиланади. Энг савоби кўп амал бу фарз ҳисобланса, бошқаларга яхшилик улашиш ундан кейинги ўринда турадиган улуғ ибодатдир!
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак ҳадисларида бошқаларга қилинадиган яхшиликни фарздан кейинги ўринда туришини баён қилиб шундай дедилар: “Фарзларни адо қилишдан кейинги ўринда турадиган Аллоҳга энг суюкли бўлган амал бу мусулмонинг қалбига хурсандчиликни киритишдир”.
Шунинг учун Шайх Абдуллоҳ Ҳошим раҳматуллоҳи алайҳ қозиликдан келган маошнинг тенг ярмига ширинлик сотиб олиб, ўзлари билан олиб юрар ва ҳар доим учратган болага ширинликдан бериб, уни хурсанд қилар эдилар.
Улуғ кунларда турибмиз. Ҳар дамни ғанимат билишлик, бир биримизга саховатда ибрат бўлишимиз савобли амаллар эканини ҳис қилмоғимиз лозим. Бу кунда исрофгарчиликдан холи дастурхонлар ёзиш, боримизни бошқалар билан бўлишишга интилишимиз даркор. Хайрни, яхшиликни гуноҳга алмаштириб қўймаслик учун ҳам уйғоқ кўнгил бўлиш талаб этилади.
Бугун муаззам кунлар оғушидамиз, дедик. Ватандошларимиз улуғ сафарларни ихтиёр этганлар. Айни фурсатларда ҳожиларимиз Мино, Арофат водийларида, Муздалифада – дуолар қабул бўладиган маконларда, замонларда ибодатлар қилиб, элу юртга тинчлик, осойишталик сўрамоқдалар. Бу дуолар баракотидан диёримиз аҳлига қанча яхшиликлар етишади, иншааллоҳ. Ибодатлар ҳузурини тотган одамларнинг қалби салим, эҳсону, мурувватда пешқадам бўлишлари бу энг катта яхшилик аслида. Ҳожиларимиз сафар одобларини тушуниб, улуғ даргоҳлардан насибадор бўлиб қайтадилар. Диёримизга қайтганларидан сўнг эса ёшларимиз маънавиятига камарбаста бўладиган, Ҳақ ва ҳақиқат йўлида сидқидил хизмат қиладиган холис Ҳақ хизматчиларига айланадилар, деган умидимиз бор. Бундай улуғ зиёратлар инсонни қайси ёшда бўлмасин, эзгуликларга хайрихох қилади. Ўзгалар қалбини тушунишга, ватан ва халқ манфаати йўлида саъй-ҳаракатга чорлайди.
Бу кунларнинг Яратган даргоҳидаги ўрни мушарраф. Ҳайит кечаларида дуолар қабул бўлади. Қурбонлик гўштларидан насибадор оилаларга хурсандчилик киради. Бу эҳсонлар ортида ҳам меҳр-оқибат, ўзаро бағрикенглик мақсади мужассам. Биз бу маконда яшарканмиз, турли миллатлар вакиллари ягона Ўзбекистоннинг фуқароларимиз. Ўзаро тенглик, адолат ҳукм сурган юртда биродарлик, яхши қўшничилик анъаналарини қадрлаб яшамоқдамиз. Маҳаллаларда ҳамкорлик билан ободлик сари йўл очиляпти. Ватанимиз кундан- кунга фаровон, халқимиз турмуши чиройли бўлиб боряпти. Бу неъматларга шукрона қилиш, тўғри йўлда собитқадам бўлиш маърифатимиз, маънавиятимиз камолидан дарак беради.
Халқимизга саодат ва сано айёми – Қурбон ҳайити муборак бўлсин! Барчамизни Яратган хайру хурсандчиликлар устида бардавом қилсин. Ватанимиз тинч, юртдошларимизнинг оилалари фаровон бўлсин.
Холмурод МАМАЖОНОВ,
Фарғона шаҳар “Уммул қуро” масжиди имом-хатиби
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 