19 Декабр, 2024, 18 Жумадул сони, 1446
19 Декабр, 2024, 18 Жумадул сони, 1446
Хитой ва Марказий Осиё шаҳарларини Ўртаер денгизи мамлакатлари билан боғловчи Буюк ипак йўли кўп асрлар давомида ушбу ҳудудлар ўртасидаги савдо ва маданият алмашинув жараёнларида муҳим рол ўйнаган. У эрамиздан аввалги II асрда Хитой ва Фарғона водийси шаҳарлари ўртасидаги савдо йўли сифатида юзага келган бўлиб, кейинроқ Шарқ ва Ғарб ўртасидаги муҳим транспорт алоқа йўли мақомини эгаллади ва ўрта асрларга қадар амал қилди, деб ёзади TravelAsk.
Фото: TravelAsk
Буюк ипак йўлининг асосий қисми Осиёнинг чўл ҳудудларидан ўтган. Қимматбаҳо юкларни ташиш учун савдогарлар қизиб турган қумларда юришга жуда яхши мослашган туялардан кўпроқ фойдаланган.
Фото: TravelAsk
Сайёҳлар дуч келган энг асосий муаммо йўналишнинг катта қисмида сувнинг йўқлиги эди. Туялар фойдали жойни эгаллайдиган ва олиб кетилаётган юк ҳажмини камайтирадиган сув идишларини кўтариб юрмаслиги учун қадимги замоннинг маҳоратли конструкторлари қизиган қумлар орасида қудуқлар барпо этди. Улар «сардоба» деб аталиб, уларда доим сув бўлган. Бундай қудуқларни бугунги кунда ҳам Ўрта Осиёнинг баъзи шаҳарларида учратиш мумкин.
Фото: TravelAsk
Ноёб муҳандислик иншоотлари йўлнинг ҳар 12—15 километрида жойлашиб, 150—200 туядан иборат карвоннинг чанқоғини қондира олган. Бу қудуқлардаги сув ерости сув манбалари туфайли эмас, атмосфера ҳавосидан сув олишга қодир оригинал конструкция ёрдамида тўпланган.
Фото: TravelAsk
Ишониш қийиндек кўринса-да, қадимги муҳандислар қудуқларни қуришда уюрма эффектидан фойдаланган. Конструкциянинг ўзи ташқаридан қараганда, тошдан ишланган кичикроқ чодирни эслатган ва бир нечта туйнуклари бўлган. Қудуқнинг ярмидан ортиқ қисми ер остига кўмилган бўлиб, сувга етиш учун зинадан пастга тушиш керак бўлган. Том ва ён томон туйнукларининг махсус конструкцияси туфайли қудуқ орқали мунтазам чўл ҳавоси айланиб турган. Мутахассисларнинг баҳолашича, чўл ҳавоси ҳажми суткасига бир неча минг кубометрга етган.
Фото: TravelAsk / «Дарё»
Ҳатто чўлнинг қизиган ҳавосида ҳам сув буғлари мавжуд. Катта маҳорат билан барпо этилган иншоот ғояси айнан мазкур билимга асосланган. Араб сайёҳларининг хотирлашича, доим салқин бўлган қудуқ ичига тушган иссиқ ҳаво совиган ва ўзидаги сувни томчилар шаклида берган. Mусаффo салқин сув тош тепаликдан қудуқ тубидаги махсус чуқурликка оқиб тушган. Одамлар ичиш ва туяларини суғориш учун у ердаги сувдан фойдаланган.
Фото: TravelAsk
Афсуски, бу қадимги қурувчилар ким бўлганлиги ҳақидаги аниқ маълумотлар сақланмаган. Бироқ тадқиқотчилар улар хитойлик муҳандислар бўлганлигини тахмин қилмоқда. Ахир Буюк ипак йўли Хитой иқтисодиётида муҳим рол ўйнаган, мамлакат раҳбарияти эса унинг гуллаб-яшнаши учун кўп куч сарфлаган.
Кеча, 18 декабрь куни Самарқанд вилоятида фаолият юритиб келаётган туман-шаҳар бош имом-хатиблари ва бош отинойилари билан 2024 йил сарҳисоби бўйича якуний йиғилиш ўтказилди.
Йиғилиш аввалида Хайрулло домла Саттаров юртимиз тараққиётининг янги даврида диний соҳада амалга оширилган ислоҳотлар ва соҳа вакиллари олдида турган муҳим вазифалар ҳақида сўз юритди. Шунингдек, имом-домлалар ҳар бир ишни қонунчилик доирасида амалга оширишлари ва дин пешвоси бўлган имомлар жамиятнинг энг намунали кишиси бўлишларига катта урғу қаратди.
Таҳлилий руҳда ўтган йиғилишда Хайрулло домла кейинги йилларда вилоятимизда кўплаб ижобий ишлар амалга оширилаётгани, имом-хатиблар шариат ходими сифатида халқимиз диний эҳтиёжини қондириш ва хайрия ишларини кенг кўламда адо этаётганларини таъкидлаш баробарида баъзи имом-хатиблар фаолиятида камчиликлар кўзга ташланаётгани, улар ўзларини ислоҳ қилишлари лозимлигини алоҳида қайд этди.
Йиғилиш давомида мутасаддилар ўтaётган йил якунлари ва келгуси йилги режалар юзасидан ахборот берди. Шунингдек, масъулларга соҳа фаолиятини янада такомиллаштириш бўйича тегишли топшириқлар берилди.
Шунингдек, тадбирда отинойилар олдида турган муҳим вазифалар, хусусан, маҳаллабай ишлаш тизимини янада жонлантириш, оилаларни яраштириш масалалари ҳам муҳокама қилинди ва турли бидъат-хурофотларга йўл қўйилмаслиги борасида алоҳида тўхталди.
Адашиб Ислом динига ёт турли оқимлар таъсирига тушиб қолган, бироқ хатосини англаб етиб, чин тавба қилган хотин-қизларга динимизнинг соф таълимотини етказиш зарурлиги қайд этилди.
Йиғилиш сўнгида фаолияти яхши деб топилган ва бошқаларга намуна бўлган бир гуруҳ фаоллар раҳбарият томонидан тақдирландилар.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Самарқанд вилоят вакиллиги Матбуот хизмати
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 
