11 Январ, 2025, 11 Ражаб, 1446
11 Январ, 2025, 11 Ражаб, 1446
Аллоҳ таоло инсонга бу имтиҳон дунёсида нафси билан курашиб, уни ёмон иллатлардан поклашни буюрган.
Ҳар бир туғилган инсон ёшлигида таълим-тарбия олиб, нафсини тўғри йўлга солмаса, нафси аммора даражасида қолиб кетади. Аммора (ёмонликка ундовчи) нафс, шак-шубҳасиз, инсонни ҳалокатга олиб боради. Аллоҳ таоло Юсуф алайҳиссаломдан ҳикоятан: «Нафсимни оқламайман. Зеро, нафс ёмонликка ундовчидир. Фақат Раббим раҳм қилганлар бундан мустаснодир. Албатта, Раббим кечиримли ва раҳмли зотдир» (Юсуф, 53), деб марҳамат қилади.
Инсон ибодат қилса, зикр билан қалбини жилоласа, нафсини жиловлай олади ва унинг нафси лаввома (ўзини маломат қилувчи) бўлади. У ўз хато ва камчиликларини англай бошлайди. Бу босқич комиллик сари қўйилган биринчи қадам. Аллоҳ таоло унинг номи билан қасам ичади: «…маломатчи нафс билан қасамёд этурман, (қиёмат куни қайта тирилиб, ҳисоб-китоб қилинурсиз)!» (Қиёмат, 2).
Бунда нафс ўз-ўзига панду насиҳат қилиб, “Эй нафс, қачонгача гуноҳ лойига ботасан? Аллоҳнинг ҳузурига борганингда нима деб жавоб берасан?” деб койийди. Нафси инсофга келиб, ихлос ва муҳаббат билан амал қила бошлагач, учинчи босқич – мулҳимага (имкон қадар Аллоҳ таолонинг буйруқ ва қайтариқларига бўйсунувчи) ўтади.
Натижада банда амалларни ихлос, завқ-шавқ билан қилиб, ором олади. Шундан кейин солиҳ банда тўртинчи босқич – нафси мутмаъиннага (чин бандалик лаззатини тотиб, хотиржам бўлган) ўтади.
«Улар имон келтирган ва қалблари Аллоҳнинг зикри билан ором оладиган зотлардир. Огоҳ бўлингиз, Аллоҳни зикр этиш билан қалблар ором олур (ва таскин топур)» (Раъд, 28).
Аллоҳ таоло зикри билан ором олган қалбда бошқа инсонларга нисбатан гина-кудурат, ҳасад, адоват, кўнгилқоралик, хушомадгўйлик бўлмайди. Истаги Аллоҳ таолонинг розилиги бўлади, комиллик даражасига кўтарилади ва бешинчи босқич – нафси розия-марзияга (Аллоҳ таолодан рози бўлган ва Унинг розилигини топган) ўтади.
«Эй хотиржам (сокин) жон! (Ато этилган неъматлардан) рози бўлган (Аллоҳдан) розилик топган ҳолингда, Раббинг (ҳузури)га қайт! Бас, (солиҳ) бандаларим (сафи)га қўшилгин ва жаннатимга кир!» (Фажр, 27–30).
Ибодат ва зикрлар билан ором олган нафс, Аллоҳ таоло берган неъматларга рози бўлади, ундан Аллоҳ таоло ҳам рози – “марзия” бандага айланади.
Пайғамбарларнинг нафслари нафси “софия”дир. Аллоҳ таоло барча солиҳ бандаларига нафси “марзия” босқичига етишни насиб этсин.
Мавжуда АБДУЛЛАЕВА,
“Хадичаи Кубро” аёл-қизлар ислом ўрта-махсус билим юрти мударрисаси тайёрлади.
Ғам-қайғусиз ҳаётни кутиб яшаётган қизга «Сиз кутаётган кун бу дунёда ҳеч қачон келмайди», деб айтиш керак.
Аллоҳ таоло «Биз инсонни машаққатда яратдик», деган (Балад сураси, 4-оят).
Бу ҳаёт – ғам-ташвишли, азоб-уқубатли, машаққатли ҳаётдир. Мўмин одам буни жуда яхши тушунади. Бу дунёда қийналса, азоб чекса, охиратда албатта хурсанд бўлишини билади. Инсон мукаммал бахтни фақатгина охиратда топади. Шунинг учун улуғлардан бирига «Мўмин қачон роҳат топади?» деб савол беришганда, «Иккала оёғини ҳам жаннатга қўйганида», деб жавоб берган экан.
Аллоҳнинг меҳрибонлигини қарангки, охират ҳақида ўйлаб, унга тайёргарлик кўриш ҳаётни гўзал қилади, қайғуларни камайтириб, унинг салбий таъсирини енгиллатади, қалбда розилик ва қаноатни зиёда қилади, дунёда солиҳ амалларни қилишга қўшимча шижоат беради, мусибатга учраганларни бу ғам-ташвишлар, азоб-уқубатлар бир кун келиб, бу дунёда бўлсин ёки охиратда бўлсин, барибир якун топишига ишонтиради. Охират ҳақида ўйлаб, фақат солиҳ амаллар қилишга интилиш инсонни бахтли қилади.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: «Кимнинг ғами охират бўлса, Аллоҳ унинг қалбига қаноат солиб қўяди, уни хотиржам қилиб қўяди, дунёнинг ўзи унга хор бўлиб келаверади. Кимнинг ғами дунё бўлса, Аллоҳ унинг дардини фақирлик қилиб қўяди, паришон қилиб қўяди, ваҳоланки дунёдан унга фақат тақдир қилинган нарсагина келади».
Аллоҳ таоло фақат охират ғами билан яшайдиган (охират ҳақида кўп қайғурадиган, ҳар бир амалини охирати учун қиладиган) қизнинг қалбини дунёнинг матоҳларидан беҳожат қилиб қўяди. Қарабсизки, бу қиз ҳар қандай ҳолатда ҳам ўзини бахтли ҳис қилади, ҳаётидан рози бўлиб яшайди. Хотиржамликда, осойишталикда, қаноатда яшагани учун истамаса ҳам қўлига мол-дунё кириб келаверади. Зеро, Аллоҳ таоло охират ғамида яшайдиган, шу билан бирга, ҳаётий сабабларни ҳам қилиш учун ҳаракатдан тўхтамаган кишининг ризқини кесмайди, уни неъматларига кўмиб ташлайди.
Аммо Аллоҳ таоло бор ғам-ташвиши дунё бўлган қизни фақирлар қаторида қилиб қўяди. Бундай қиз мол-дунёга кўмилиб яшаса ҳам, ўзини фақир, бечора ҳис қилаверади. Натижада дарди янгиланаверади, дардига дард қўшилаверади, фикрлари тарқоқ бўлиб, изтиробга тушади. Афсуски, шунча елиб-югургани билан фақат дунёнинг неъматларига эриша олади, охиратда насибаси бўлмайди.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа