Баҳила розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу Шомга келганларида Жобия мавзеида хутба ўқиб, бундай деди:
– Эй инсонлар! Аллоҳнинг Китоби – Қуръонни ўрганинглар, у туфайли танилгайсиз. Унга амал қилинглар, унга лойиқ бўласиз. Зеро, ҳеч бир ҳақ эгаси Аллоҳга маъсият қилиб, Унинг амрига бўйсуниш даражасига ета олмаган.
Ҳақ сўзни айтиш кишининг ажалини яқинлаштирмайди, ризқини узоқлаштирмайди. Билинглар, банда ва ризқи орасида бир парда бор. Агар у сабр қилса, ризқи унга келади. Агар сабр қилолмай, пардани мажбурлаб очмоқчи бўлса, ҳам парда йиртилади, ҳам ризқидан бебаҳра қолади.
Отларни яхши парвариш қилинг. Ўқ отишни ўрганинг. Ялангоёқ юринг. Мисвок ишлатинг. Румликларнинг ахлоқидан ўрнак олманг. Қўпол инсонлар билан ҳамсуҳбат бўлманг. Ҳаммомга яланғоч кирманг.
– Эй инсонлар! Билинглар, Аллоҳ таоло уч кишини оқламайди, юзларига қарамайди, Қиёмат куни уларни Ўзига яқин тутмайди. Булардан биринчиси, бировни бошлиқ қилиш мақсадида дунё манфаати учун ёқлаган ва ундан истаганини олганида уни мақтаган, орқасидан эса ёмонлаган кимсадир. Иккинчиси эса нарсаларини сотувга чиқариб: “Аллоҳга қасам, менга мана шу нархда оламан дейишди, лекин бермадим”, деб мол сотган савдогар. Учинчиси, мусулмонларни сўкадиган фосиқ кимсадир.
– Эй инсонлар! Гоҳ сеҳрга, гоҳ коҳинга, гоҳ фолчига бориб, уларнинг “хабар”ларига ишонган кимса Аллоҳ таоло ва Унинг пайғамбари Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга нозил бўлганларни инкор этган бўлади”.
“Ал-Канз”, “Ҳаётус саҳоба” китоблари асосида
Сумайро АБДУМУРОД қизи
тайёрлади
ЎМИ Матбуот хизмати
Ғам-қайғусиз ҳаётни кутиб яшаётган қизга «Сиз кутаётган кун бу дунёда ҳеч қачон келмайди», деб айтиш керак.
Аллоҳ таоло «Биз инсонни машаққатда яратдик», деган (Балад сураси, 4-оят).
Бу ҳаёт – ғам-ташвишли, азоб-уқубатли, машаққатли ҳаётдир. Мўмин одам буни жуда яхши тушунади. Бу дунёда қийналса, азоб чекса, охиратда албатта хурсанд бўлишини билади. Инсон мукаммал бахтни фақатгина охиратда топади. Шунинг учун улуғлардан бирига «Мўмин қачон роҳат топади?» деб савол беришганда, «Иккала оёғини ҳам жаннатга қўйганида», деб жавоб берган экан.
Аллоҳнинг меҳрибонлигини қарангки, охират ҳақида ўйлаб, унга тайёргарлик кўриш ҳаётни гўзал қилади, қайғуларни камайтириб, унинг салбий таъсирини енгиллатади, қалбда розилик ва қаноатни зиёда қилади, дунёда солиҳ амалларни қилишга қўшимча шижоат беради, мусибатга учраганларни бу ғам-ташвишлар, азоб-уқубатлар бир кун келиб, бу дунёда бўлсин ёки охиратда бўлсин, барибир якун топишига ишонтиради. Охират ҳақида ўйлаб, фақат солиҳ амаллар қилишга интилиш инсонни бахтли қилади.
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: «Кимнинг ғами охират бўлса, Аллоҳ унинг қалбига қаноат солиб қўяди, уни хотиржам қилиб қўяди, дунёнинг ўзи унга хор бўлиб келаверади. Кимнинг ғами дунё бўлса, Аллоҳ унинг дардини фақирлик қилиб қўяди, паришон қилиб қўяди, ваҳоланки дунёдан унга фақат тақдир қилинган нарсагина келади».
Аллоҳ таоло фақат охират ғами билан яшайдиган (охират ҳақида кўп қайғурадиган, ҳар бир амалини охирати учун қиладиган) қизнинг қалбини дунёнинг матоҳларидан беҳожат қилиб қўяди. Қарабсизки, бу қиз ҳар қандай ҳолатда ҳам ўзини бахтли ҳис қилади, ҳаётидан рози бўлиб яшайди. Хотиржамликда, осойишталикда, қаноатда яшагани учун истамаса ҳам қўлига мол-дунё кириб келаверади. Зеро, Аллоҳ таоло охират ғамида яшайдиган, шу билан бирга, ҳаётий сабабларни ҳам қилиш учун ҳаракатдан тўхтамаган кишининг ризқини кесмайди, уни неъматларига кўмиб ташлайди.
Аммо Аллоҳ таоло бор ғам-ташвиши дунё бўлган қизни фақирлар қаторида қилиб қўяди. Бундай қиз мол-дунёга кўмилиб яшаса ҳам, ўзини фақир, бечора ҳис қилаверади. Натижада дарди янгиланаверади, дардига дард қўшилаверади, фикрлари тарқоқ бўлиб, изтиробга тушади. Афсуски, шунча елиб-югургани билан фақат дунёнинг неъматларига эриша олади, охиратда насибаси бўлмайди.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.