27 Ноябр, 2024, 26 Жумадул аввал, 1446
27 Ноябр, 2024, 26 Жумадул аввал, 1446
Оддий уй бекасиман. Мактабни тугатишим яқин қолган кезларда отажоним оғир хасталикка чалиниб қолди. Пахтада сувчи бўлиб ишлаган одамнинг топгани нима бўлади. Рўзғорга кирган уч-тўрт сўм пул ҳам дори-дармон олишга кета бошлади. Яна ўша вақтларда акам техникумда, укам “Нафис санъат” лицейида ўқийди. Ўзи етимликда ўсиб ўқий олмаганидан армонда қолган отам фарзандларининг олий даргоҳларда ўқишини астойдил орзу қилар эди. Аммо айни биз улғайган, ўқишимиз зарур бўлган чоқда касал бўлиб қолганидан жуда қаттиқ сиқилиб хижолат бўлар, бу сиқилиш эса унинг соғлигини баттар ёмонлаштирар эди.
Хуллас, отам қайдандир озгина пул топиб акамга қўшиб мени ҳам пойтахтга имтиҳон топширишга юборди. Тошкент педагогика институтига (ҳозир университет) ҳужжат топширдим. Ўша вақтларда тест тартиби жорий этилган эди. менга берилган тестларни бир зумда ечиб бўлиб, нима қилишни билмай атрофга аланглаб ўтирган эдим ёнимдаги қиз ёрдам сўради. Унга ёрдамлашиб унинг ҳам ҳамма саволларини ечдик-да биргалашиб тест саволларини топшириб чиқиб кетдик.
Институт биносидан гўёки учиб чиқдим. Ўқишга 100 фоиз қабул қилинганимга ишончим комил эди. Имтиҳондан чиқишимни кутиб ўтирган акамдан суюнчи олмоқчи бўлиб олдига югуриб бориб ҳаммасини тўлиб-тошиб айтиб берганимда акамнинг севинчдан юзи ёришиб, “Вариантни белгиладингми?” деб сўради. Шу гапни эшитиб ҳушимдан кетиб қолаёздим. Негаки, вариантни белгилаш кераклиги акам сўрагандан кейингина эсимга келган эди...
Ҳосили калом, отам бечоранинг дарди кундан кунга ортиб бораверди. Шу сабабдан яна ўқишга келишимга имкон бўлмади. Кейин турмушга чиқдим, тўртта фарзандли бўлдим. Бу орада отам ҳам қазо қилиб кетди. Аммо ҳар доим илм олишга интилиб яшадим. Янги чиққан қўлланма-китоблардан ўқиб, ундан-бундан сўраб-суриштириб, бир нималарни ўрганиб, Қуръони каримга тушиб олдим. Муқаддас Китобимизни бир неча бор хатм ҳам қилдим.
Тақдирнинг тақозоси ила уч-тўрт йил бурун турмуш ўртоғим иккимиз Истанбулга келиб қолдик. Мавлид ойи эди ўшанда. У ерда аёллар ҳам мавлид ўқигани масжидга борар экан. Ўша аёлларга қўшилиб мен ҳам бордим. Вақтлироқ бориб қолган эканмиз, токчада турган Қуръони каримни олиб ўқиб ўтирган эдим. Аёллардан бири қизиқиш билан ёнимга келиб, паст овозда ўқиётган бўлсам-да бир оз қулоқ солиб ўтирди. Сўнг “Қуръон ўқишни биласанми?” деб сўради. “Ҳа”, дедим. “Яхши”, деб қўйди.
Бир пасдан кейин мавлид бошланди. Мавлид сўнгида тиловат қилиниб дуога қўл очилди. Дуо қилиб бўлган эдик ҳамки, ҳалиги аёл минбарга чиқиб: “Азизлар, ҳозир сизга Ўзбекистондан келган меҳмонимиз Қуръони каримдан тиловат қилиб беради”, деб эълон қилди-да мени ёнига чақирди. У кўрсатган жойга ўтириб тиловат қилдим. Тиловатни якунлаганимдан сўнг масжиддаги аёлларнинг ҳаммаси келиб мен билан қучоқ очиб кўришди. Улар ҳайратланиб: “Жуда гўзал ўқидинг, раҳмат”, деб ташаккур айтишар, “Шундай ўқишни ўрганиш бизга ҳам насиб этсин”, деб дуо қилишар, “Қуръон ўқишни қаердан ўргангансан?” “Сизнинг мамлакатингизда Қуръонни ўрганиш мумкинми?” деб сўрашар эди. Ўшанда минбардан тушаётиб кошкийди ўзимнинг она Ватанимда ҳам шундай табаррук жойларда Қуръон ўқиш насиб айласа эди деб йиғладим.
Аллоҳнинг марҳаматини қарангки, Қуръон мусобақасини ўтказиш ҳақида Давлатимиз раҳбарининг ўзи ташаббус кўрсатди, Бу ишларга муфтий ҳазратлари бош бўлди. Аммо ўша, Истанбулга борган вақтимда 40 ёш остонасида эдим. Ҳозир 43 га кириб қўйдим. Ушбу танловда, афсуски, ёшим баландлиги боис қатнаша олмас эканман. Йўқса, 2000 нафардан ошган Қуръонга муҳаббатли бандалардан бири бўлиб турар эдим.
Аммо мен қатнаша олмасам ҳам дуогўйман. Бизни шундай саодатли кунларга етказган Аллоҳ таолога беадад ҳамду санолар айтаман, диний маърифатга катта эътибор қаратаётган юртбошимиз Шавкат Мирзиёевнинг умрига, ризқига, имонига барака тилайман, динимиз раҳнамоси муфтий ҳазратларининг илми, обрўси, эътибори бундан-да зиёда бўлишини тилаб кеча-кундуз дуолар қиламан.
Президентимиз раҳнамолигида ўтган бир йилни хаёлим тасмасида жонлантириб кўриб шунга амин бўлдимки, халқимизнинг табиатида яхши тарафга ўзгариш юз берибди. Элимизнинг Раббимизга муҳаббати янада зиёда бўлибди. Аллоҳ таоло ваъдасига мувофиқ элнинг табиатига мос йўлбошчи юборди. Иншоаллоҳ, яқин келажакда фарзандларимиз орасидан дунё илмини тебратган аждодларимиздек буюк алломалар етишиб чиқажак.
Қизманой ҲАЙИТОВА
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Миянинг фикрлаш қобилиятини яхшилашга эришиш йўлларидан бири мияни етишмаётган витаминлар ва минераллар билан тўйинтиришдир. Маълумки, Е витамини мия фаолиятини яхшилайди. Имтиҳондан олдин кўпчиликка кўпроқ ёнғоқ ейиш ва сув ичишни маслаҳат беришади, чунки ёнғоқ таркибида Е витамин бор, бу хотирани яхшилайди. Е витамин тухум, жигарранг гуруч, яшил баргли сабзавотлар ва дон-уруғларда ҳам мавжуд. Қовоқ уруғлари айниқса асаб тизимининг ҳолатини яхшилаш учун фойдалидир, чунки уларнинг таркибида цинк мавжуд бўлиб, у ҳам Е витамини каби хотира ва фикрлашни яхшилайди. Кунига бир ҳовуч шунга ўхшаш уруғларни истеъмол қилиш цинкнинг кунлик эҳтиёжини қоплайди. Хотирани яхшилайдиган маҳсулотлардан бири Маврак, яъни Салвиадир.
Кейинги егулик ёғли балиқдир. У ёнғоқ ёғи каби ҳаётий муҳим омега-3 кислоталарини ўз ичига олади, уларнинг етишмаслиги хотира сусайиши ва альцгеймер касаллигига олиб келади. Ёғли балиқдаги ёд миқдори ақлий равшанликни яхшилайди ва бутун танани қўллаб-қувватлайди.
Донлар. Хонага кирганингизда нима учун келганингизни эслай олмасангиз, танишларингизнинг исмларини эслай олмасангиз, бу сигналдир – таомланиш тартибини ўзгартириш вақти келди. Донлар, кепак ва буғдойда Б6 ва Б12 витаминлари, шунингдек, фолий кислоталар мавжуд. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, бу витаминлар аёллар учун, айниқса ҳомиладорлик даврида жуда муҳим, чунки улар нафақат ҳомиладор онанинг соғлиғини мустаҳкамлайди, балки унинг қорнидаги чақалоқнинг асаб тизимининг яхши ривожланишига ҳам ҳисса қўшади. Нонуштада витаминлар билан бойитилган донларни тез-тез истеъмол қилинг. Б12 витамини ва фолий кислотаси паст бўлган одамларда альцгеймер, хотира билан боғлиқ касаллик икки бараварга кўпаяди. Б12 витамини ва фолий кислотаси организмда ҳомосистеин тўпланишини олдини олади, ҳомосистеиннинг даражаси Альтсгеймер касаллиги билан оғриганларда бир неча баравар юқори. Нонушта донлари нафақат витаминлар, балки мураккаб углеводларнинг ҳам бой манбаи бўлиб, улар бутун кун давомида энергияни оширади ва иш вақтида диққатни жамлашга имкон беради. Бироқ, бугунги кунда кўпчилик дўконларда сотиладиган замонавий нонушта донлари жуда кўп туз ва шакарни ўз ичига олади, шунинг учун қадоқдаги маълумотларни диққат билан ўқиб чиқинг.
Бута меваси. “Черника”нинг хусусиятлари узоқ вақтдан бери маълум бўлиб, масалан, неврология журналларидан бирида Тафтса университети томонидан ўтказилган тадқиқот нашр этилган, натижада Бута меваси – “Черника” экстракти хотираси паст бўлган беморларда баъзи воқеаларни эслаб қолиш қобилиятини тиклаши аниқланган.
Қора смородина ҳам шамоллаш пайтида фойдалидир, чунки унинг таркибида С витамини кўп, бу витамин ақлий ҳушёрликни яхшилайди.
Гулкарамга ўхшаш брокколи ва помидор каби сабзавотларда кучли антиоксидант бўлган ликопен мавжуд. Бизнинг танамиздаги ҳужайралар зарарланиши, саратон ва мия ҳужайралари ўлимини олдини оладиган элементдир. Брокколи когнитив функция, идрок, англаш, фикрлашни рағбатлантирадиган ва умуман мия фаолиятини яхшилайдиган К витамини ўз ичига олади.
Олимлар хотирани сусайтирадиган сабаблар қаторига гуноҳларни ҳам қўшадилар. Имом Шофеъий нафақат тақвоси ва илми билан, балки мукаммал хотираси билан ҳам машҳур эди. Унинг хотираси шу қадар яхши эдики, бозорлардан ўтса, ўзгаларнинг суҳбатини эшитмаслик, хотирасини кераксиз нарсалар билан тўлдирмаслик учун қулоқларини ёпишга мажбур бўларди. Бирор нарсани ёдида сақлаш учун уни фақат бир марта ўқиши кифоя эди. Аммо бир куни у биринчи марта ўқиганини эслай олмади. Имом Шофеъий устозига шу борада савол билан мурожаат қилди. Устози хотиранинг ёмонлашишига қилинган бирор гуноҳ сабаб бўлишини таъкидлади. Шундан сўнг Имом Шофеъий қандай гуноҳ қилган бўлишим мумкин деб ўйлаб кўрди ва тезда тавба қилди. Шундан сўнг, унинг хотираси аввалги ҳолига қайтди.
Мусулмон учун илм олиш истаги жуда ҳам муҳим бўлиб, илм олиш учун саломатликнинг ўрни беқиёс. Аллоҳ таоло танамизни бизга фойдаланиш учун берган ва уларга қандай муносабатда бўлганимиз учун жавобгар, масъулмиз. Фойдали билим олиш ва кўпроқ савобли амаллар қилиш йўлидаги тўсиқлар камайиб бориши учун танамизнинг соғлом ишлашига ёрдам берайлик.
Пўлатхон Каттаев,
ТИИ Ҳадис ва Ислом тарихи фанлари кафедраси
катта ўқитувчиси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа