09 Январ, 2025, 9 Ражаб, 1446
09 Январ, 2025, 9 Ражаб, 1446
Биринчи ташриф: долзарб масалаларни ҳал этишга доир кўрсатмалар
Давлатимиз раҳбари ўтган йили 28 сентябрда, Ўзбекистон Президенти вазифасини бажарувчи, Бош вазир лавозимида ишлаб турган кезларда Қорақалпоғистон Республикаси ва Хоразм вилоятида бўлиб, ушбу минтақаларнинг ривожланиши билан танишган эди.
Ўшанда Тахиатош ИЭСда бўлиб, 230–280 МВт қувватга эга икки буғ-газ ускуналарининг қурилиши бўйича инвестицион лойиҳа реализациясини муҳокама қилиб бундай деган эди: "Бу лойиҳа амалга оширилмаса, Қорақалпоғистон ва Хоразм саноатининг ривожланиши имконсиз. Президентимиз (марҳум Ислом Каримов) бу қарорни 15–20 йиллик истиқболларни инобатга олган ҳолда, минтақа келажаги учун, ёшлар бандлигини таъминлаш учун имзолаган. Ишни тезлаштириш – бизнинг бурчимиз", деган эди.
Бундан ташқари, пахта далаларини кўздан кечириб, қишлоқ хўжалиги ишлари билан танишган ва Кегайли тумани фермерлари билан суҳбатлашган, минтақа экспорт салоҳиятини ошириш, қисқа муддатда ҳосилни йиғиб олиш, Уй-жой қуриш, коммунал хизматлар ишини такомиллаштириш, ободонлаштириш ишларини ташкил этиш каби масалалар юзасидан зарурий топшириқларни берган эди...
Иккинчи ташриф: муаммолар ечимини топа бошлади
2017 йилнинг 20-21 январь кунлари Президентимиз Қорақалпоғистон Республикасига ташрифида Қўнғирот туманига бориб, Қўнғирот-Мўйноқ йўналиши бўйича тоза ичимлик суви қувурлари тортилишига асос солди. Бу ўз навбатида Мўйноқ туманида тоза ичимлик суви танқислиги муаммосининг ҳал қилинишига, туман аҳолисининг соғлиги ёмонлашувининг олди олинишига, жигар, ошқозон ва буйруқ касалликларига барҳам берилишига, шунингдек, туман аҳолиси олдингидай тоза ичимлик сувини узоқ жойлардан ташиб келтирмасдан турар жойларига уланган сув тармоғидан таъминланишига шароит яратди.
Юртбошимиз ташрифи давомида, Нукусда қурилаётган полимер заводи билан танишган эди. Ушбу заводда йилига 8 минг тонна полиэтилен қувурлар ва қадоқлаш учун керак бўладиган маҳсулотлар ишлаб чиқариш режалаштирилган.
Шунингдек, Нукус темирйўл вокзали билан танишиб у ерда йўловчилар учун қўшимча қулайликлар яратиш, таклиф қилинаётган хизматлар сонини ва хизмат кўрсатиш маданиятини оширишни таклиф қилди.
Учинчи ташриф: ғалвир сувдан кўтарилди, натижалар ижобий
Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев 15 декабрь куни Қорақалпоғистонга ташриф буюрди. Давлатимиз раҳбари 20−21 январь кунлари Қорақалпоғистонда бўлиб, ҳудуд иқтисодиётини ривожлантириш, ижтимоий шароитларни яхшилаш бўйича тизимли чора-тадбирларни белгилаб берган эди. Ўтган вақт мобайнида улар тўла амалга оширилди.
Ташриф якунларига кўра ишлаб чиқилган дастурга мувофиқ, саноатни ривожлантириш борасида умумий қиймати 160 миллиард сўмга яқин 242 та лойиҳа бажарилди. Бу қарийб 4 мингта иш ўрни ташкил этиш имконини берди. Масалан, Қораўзак туманидаги «Қорақалпоқ цемент» корхонасида биринчи босқичда йилига 200 минг тонна цемент, Нукус шаҳридаги «Техник глобал» корхонасида «Самсунг» бренди остида йилига 150 минг дона телевизор, «Нукус полимер» корхонасида йилига 8 минг тонна полиэтилен труба ва хўжалик буюмлари ишлаб чиқариш йўлга қўйилди. Тўрткўл туманидаги «Вегатекс глобал» корхонасида йилига 5 минг тонна ип-калава ишлаб чиқарилмоқда. Қорақалпоғистонликлар учун ниҳоятда муҳим ва долзарб масала бўлган ичимлик суви муаммоси йиллар давомида ҳал этилмай келаётган эди. Шуни инобатга олиб, қисқа вақт давомида 101 километрлик «Қўнғирот-Мўйноқ» сув қувури ва «Қўнғирот» сув тақсимлаш иншооти қуриб битказилди. Бунинг натижасида Мўйноқ туманидаги 25 минг аҳоли тоза ичимлик суви билан таъминланди. Бундан ташқари, инвестиция дастурига мувофиқ бюджет маблағлари ва Оролбўйи ҳудудини ривожлантириш жамғармаси маблағлари ҳисобидан мавжуд сув тармоқлари реконструкция қилинди ва янгиланди. Шу тариқа 35 та аҳоли пунктида 50 мингдан зиёд одам ичимлик суви билан таъминлангани бу борадаги ишларнинг изчил давоми бўлди. Қорақалпоқ давлат ўлкашунослик музейи биноси, Ўзбекистон Қаҳрамони Ибройим Юсупов номидаги иқтидорли болалар мактаби, Амир Темур номидаги истироҳат боғи, замонавий имкониятларга эга бўлган йирик спорт мажмуаси бунёд этилди. “Имом Эшон Муҳаммад” жоме масжиди реконструкция қилиниб, фойдаланишга топширилди.
Бундай ўзгаришлар барча туманларда, қишлоқ ва овулларда рўй берди. Ҳудуд иқтисодиёти ривожланди, аҳоли турмуш даражаси ошди. Энг муҳими, одамлар буни ўз ҳаётларида сезмоқда ва келажакка ишоч билан қарамоқдалар.
Давлатимиз раҳбари “Имом эшон Муҳаммад” жоме масжидига яна ташриф буюриб, бу ерда бажарилган ишлар билан танишди ҳамда нуронийлар ва имом-хатиблар билан суҳбатлашди. Мазкур табаррук маскан зиёратида Давлатимиз раҳбарига Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ҳамроҳлик қилдилар. «Ўтмишда яшаб ўтган буюк аждодларимиз ҳаёти ва маънавий меросини чуқур ўрганиш учун барча шароитларни яратамиз. Аҳоли зиёрат қилиб, чинакам маънавий озиқ оладиган бундай маънавий-маърифий масканларни янада обод қилиб, келажак авлодлар учун сақлашимиз керак», деди давлатимиз раҳбари суҳбатда. Суҳбат асносида жуда кўп топшириқ ва тавсиялар берилди. Жумладан, Қуръони карим мусобақасини жуда ҳам юқори даражада ўтказиш, айниқаса республика босқичига алоҳида тайёргарлик кўриш борасида зарур маслаҳатларини бериб ўтдилар.
Ана шу уч ташриф вақтининг ўзига эътибор қилган киши юртбошимизнинг ушбу ҳудудга куз ва қиш вақтида ташриф буюрганининг ҳикматини англайди. Чунки ушбу даврда республика ҳудудида қора совуқ ҳукмронлик қилади. Президентимиз эса қорақалпоқ халқининг ана шу совуқда қандай яшаётганидан хабар олишни ният қилиб боради бу юртга. Зотан, ўзларининг таъбири билан айтганда, “Одамлар эртага эмас, узоқ келажакда эмас, бугун яхши яшашни истайди”. Комил ишонч билан айтиш мумкинки, Президентимизнинг ана шу ибораси қанотли сўзлар қаторидан ўрин олади ва бутун олам аҳлининг, ҳар бир раҳбар шахснинг шиорига айланади. Зеро, бу – ўз халқини чин юракдан севган, унинг турмуши учун астойдил қайғурган кишининг қалбидан келган сўзлардир.
ЎМИ матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Мусулмонлар доимо уст-бошларига покиза ва виқор берадиган кийимлар кийиб келади. Ислом дини, ҳам ташқи, ҳам ички покликни шариъат талабларига мувофиқ жорий қилган. Аллоҳ таоло гўзалдир, гўзалликни яхши кўради. Салла ана шу ташқи кўринишдаги гўзалликнинг бир қисми бўлиб, бошқа кийимларга қараганда ўзига хос маданиятни англатади. Салла мусулмонларнинг узоқ тарихга эга бош кийими ҳисобланади. У бошга ўраладиган мато бўлиб, кишилар уни вазиятга ва жамиятдаги урфга кўра ўраб юришган. Гарчи уни ўрашнинг бир неча усуллари мавжуд бўлса ҳам, маълум шакли ва ранги талаб қилинмайди.
Салла иссиқдан, совуқдан ва чанг тўзондан ҳимояланадиган бош кийими бўлиб, бу ҳақда машҳур тобеъийн, «Наҳв» фани асосчиларидан бири Абуласвад Дувалий айтган: “Салла жангда қалқон, иссиқда соябон, совуқдан ҳимоя, воизга виқор, турли тасодифлардан сақловчи, инсон қоматига зийнатдур”. Қадимдан салла эркакларнинг мурувватини ва қавм орасидаги обрў-эътиборини билдирган.
Ҳатто ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу, салла арабларнинг тожидур, деганлар. Салла кийиш борасида келган ҳадислар шариъат талаб даражасида жорий қилишга етадиган қувватли эмас, лекин Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг қавмлари одатига кўра салла ўраганликлари сийратлари ва кундалик ҳолатлари борасида келган ривоятларда айтилган бўлиб, улардан баъзиларини келтириб ўтамиз:
عن إبن عمر رضي الله عنهما مرفوعا: ” عليكم بالعمائم فإنها سيما الملائكة وأرخوها خلف ظهوركم”
Ибн Умар розияллоҳу анҳудан Набий алаҳиссаломгача етиб борган санад билан ривоят қилинган ҳадисда: “Саллаларни лозим тутинглар, зеро бу фаришталарнинг сиймосидур ва унинг пешини ортингизга ташлаб олинглар”, деганлар.
عن ابن عباس رضي الله عنهما مرفوعا: اعتموا تزدادوا حلما
.Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинган ҳадисда Набий алаҳиссалом: “Салла кийинглар, ҳалимлигингиз зиёда бўлади”, дедилар
عن ركانة قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: فرق بيننا وبين المشركين العمائم على القلانس
Салла ўраш борасида Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази 833-cаволга жавоб берган. Жавобда шундай дейилган:
“Ўтмишда аҳли илм ва фазилатли кишилар ва кўпчилик маърифатпарвар аждодларимиз саллада юришни одат қилганлар. Лекин шуни ҳам таъкидлаб ўтишимиз керакки, Расули акрам алайҳиссаломнинг ушбу кийиниш одатлари шариъат буйруғи сифатида қабул қилинмаган. Бирор бир олим салла киймаган киши гуноҳкор бўлишини айтмаган. Балки, Ислом келганида эркаклар саллада юришлари урф-одатлардан бири бўлиб, бу борада кофир ҳам мусулмон ҳам баробар бўлган. Бу ҳақда Иордания фатво ҳайъати уламолари шундай дейишади:
وأما لبس النبي صلى الله عليه وسلم العمامة وحمله العصا فهو فعل عادي وقع على عادة العرب ذلك الزمن، وليس فعلا تشريعيا يدل على الاستحباب ولا يتأسى به الناس.
“Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг салла кийишлари ва ҳасса тутишлари одатий феълларидан бўлиб, ўша замон арабларининг урфларига биноан қилинар эди. Бу ишлар мустаҳабликка далолат қиладиган ва одамлар ўрнак оладиган шаръий ҳукмлардан эмас”.
Бош кийимларидан яна бири бу дўппидир. Ҳар бир миллатнинг ўзига хослигини билдириб турувчи либоси бўлиб, миллатнинг маданияти ва баъзи ўринларда динига ҳам далолат қилади. Шунинг учун ҳам ҳар бир миллат ўзлигини сақлаб қолиш учун миллий кийимлар, миллий урф-анъаналар, байрамларини сақлаб қолишга ҳаракат қилади. Айниқса бош кийим бошқа либослардан кўра ўзига хос ўрин тутади, чунки инсон танасидаги аъзолар ичида бош энг азиз аъзо ҳисобланади. Шу эътибордан бош кийимни оёқ остида қолиб кетмаслигига алоҳида эътибор қаратилади.
Шаръий китобларимизга ҳам дўппи масаласи киритилган бўлиб, уламоларимиз баъзи оятлар ва ҳадислардаги маъноларнинг далолатидан сабабсиз бош кийим киймай намоз ўқиш макруҳ деб айтганлар.
Аллоҳ таоло Аъроф сураси 26-оятида: “Эй, Одам болалари, батаҳқиқ, сизларга авратингизни тўсадиган либос ва зийнат либосини нозил қилдик. Тақво либоси, ана ўша яхшидир. Ана ўшалар Аллоҳнинг оят-белгиларидандир. Шоядки эсласалар”.
Шайх Полонпурий ҳазратлари оятдаги тақво либоси тақводор киши киядиган либоси деб тафсир қилган.
Аъроф сурасининг 31-оятида: “Эй, Одам авлоди! Ҳар бир масжид (намоз) олдидан зийнатларингизни (кийиб) олингиз!”.
Муфассирлар ушбу оятдаги зийнатдан мурод – киши учун виқор бағишлайдиган кийимлар эканига иттифоқ қилишган.
Бош кийимсиз намоз ўқиш борасида Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази 109-cаволга жавоб берган:
“Кўплаб мўътабар уламолар бундан бир неча аср муқаддам ўз китобларида ушбу масалага тўхталиб, унинг ҳукмини очиқ-ойдин ёзиб кетганлар. Жумладан: Аллома Ҳаскафий ўзининг “Дуррул мухтор” китобида намоздаги макруҳ амалларни санаб, шундай деган:
وَصَلَاتُهُ حَاسِرًا رَأْسَهُ لِلتَّكَاسُلِ, وَلَا بَأْسَ بِهِ لِلتَّذَلُّلِ ، وَلَوْ سَقَطَتْ قَلَنْسُوَتُهُ فَإِعَادَتُهَا أَفْضَلُ إلَّا إذَا احْتَاجَتْ لِتَكْوِيرٍ أَوْ عَمَلٍ كَثِيرٍ
“Намозхон (бош кийим кийишга) эринчоқлик қилиб, ялангбош ҳолда намоз ўқиши намознинг макруҳларидандир. Агар ўзини хокисор тутиш учун шундай қилса, зарари йўқ. Агар бош кийими (намоз асносида бошидан) тушиб кетса уни қайтариб олиши афзалдир. Лекин, уни ўрашга ёки кўп ҳаракат қилишга эҳтиёж бўлса, бундай қилмайди”.
Қолаверса, бош кийим билан намоз ўқиш одоб, намозга ҳурмат ҳисобланади. Шунинг учун намозни бош кийим билан ўқиш афзал”.
Муртазоев Арабхон,
Тошкент Ислом институти талабаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа