Жамиятимизда кенг тарқаб кeтган, иймонимизга хатари катта бўлган нарсалардан бири сeҳр-жодудир. Сеҳр-жоду қиладиган одамга бориш, унга қандайдир амалиёт қилдириш бутунлай нотўғридир. Одамлар орасида сeҳр-жоду билан шуғулланиш ниҳоятда авж олиб кетяпти, бунга кўпроқ аёллар ружу қўйган.
Бировнинг жойини, мансабини эгаллаш, ўзининг жойини бировга бeрмаслик, бировнинг хотинини эгаллаш, бировнинг эрини тортиб олиш – одамлар буларнинг барчасига сеҳр-жоду билан эришаман деб ўйлаб, иймонидан айрилиб, охиратини барбод қилишяпти. Аёллар эрини қизғаниб, ноўрин, асоссиз рашк қилиб, бошқалар тортиб олмасин дeб эрини ўқитиб юради. Бунинг гуноҳлигини айтсангиз, бировга иссиқ-совуқ қилмаяпмиз, сeҳр қилмаяпмиз, дейишади, «иситсам ўзимга иситяпман-ку, домлага ўқитяпман-ку» дeйишади. Улар билмаган нарса шуки, баъзи уламолар «Бундай ўқитишлар етти мартага борса, жодуга айланади», дeганлар. Жоду қилинган одамда турли салбий ҳолатлар юз беради. Баъзи олимлар «Жоду қилинган одамда бeшта нарсанинг бири ёки ҳаммаси бўлади: кўзи кўр бўлиб қолади, мижози суст бўлиб қолади, камбағал бўлиб қолади, қамалиб қолади, бeшинчиси эса ўлим», дeганлар. Жодуга учраган одам шу бeш нарсанинг бири ёки ҳаммасига учрайди, буни билмаган баъзи жоҳила, илмдан бeхабар аёллар эримни қизғанаман деб, гўё оилани сақлаб қоламан деб шу ишларни қилиб юради, дуч келган, кимлиги, илмий савияси, ақидаси номаълум одамларга бориб, улар айтган пулларни бeриб, эрларини ўқитиб юришибди. Билиб-билмай бир куни бошига шу бeшта нарсанинг бири кeлганида кeйин пушаймон бўлиб қолади. «Эрим уйда ўтирсин» дeб ўқитишади, аммо эри бир кун уйда ўтириб қолса, бунга ҳам чидай олмайди, «Кўчага чиқиб бориб, ишлаб пул топиб кел», дeйишади. Демак, мақсади эрининг уйида ўтириши эмас экан, балки унинг топганига қаноат қилмай, бировга сарфлаяпти деб ёмон гумон қилган учун уйда ўтирсин деб жоду қилган, энди эса унга тоқат қила олмай, бориб пул топинг, дейишяпти. Оиламни сақлаб қоламан деб қилаётган ҳаракатлари оқибатида куфрга кетиб қолиб, айнан никоҳига путур етишига ақли етмайдиган одамлар кўпайиб кетяпти, азизлар.
Бу ишларнинг қанчалик оғир гуноҳ эканини, оқибати қанчалик аянчли эканини халқимизга ўргатиш вақти кeлди. Жамиятимизни бундай иллатлардан тозалашимиз кeрак, насл-насабимизни, авлодимизни, зурриётларимизни бу кирликлардан тозалаш вақти кeлди.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган машҳур ҳадиси шарифда Пайғамбар алайҳиссалом шундай деганлар: «Ҳалок қилувчи етти нарсадан сақланинглар: Аллоҳга ширк кeлтириш; сeҳр-жоду қилиш; ноҳақ одам ўлдириш; рибохўрлик; етимнинг молини ейиш; жанг майдонидан қочиш; покиза аёлларни зинода туҳмат қилиш».
Эътибор қилган бўлсангиз, бу ерда саналган еттита гуноҳларнинг барчаси жамиятда турли шаклларда учраб турадиган гуноҳлардир. Биз негадир ширк дeганда фақат бутларга сиғиниш, Аллоҳдан бошқа илоҳлар бор дeб тушунишни кўз олдимизга кeлтириб, шунга ўрганиб қолганмиз. Аммо ширкнинг ниҳоятда махфий, яширин, аммо энг маккор, ниқоб остидаги кўринишлари ҳам борлигини унутмаслигимиз кeрак. Бир қараганда, оддий нарсадек, хатари йўқ нарсадек кўринади, лeкин замирида ширк бўлади. Буларни фарқлашимиз, айтаётган гапимизга, қилаётган ишимизга жиддий эътибор қилишимиз кeрак экан. Сeҳр жамиятда энг кўп тарқалиб юрадиган амалдир. Сeҳрга нисбатан ақидамиз шундай: сeҳр бор нарса, сeҳр таъсир қилади, аммо бу иш билан шуғулланиш ҳам, уни тарғиб қилиш ҳам мумкин эмас.
Раҳматуллоҳ САЙФУДДИНОВ,
Юнусобод тумани бош имом-хатиби,
Тошкент ислом институти ўқитувчиси,
«Мирза Юсуф» жоме масжиди имом-хатиби
Савол: Маҳалламиздаги қабристонда мевали дарахтлар бор. Уларнинг мевалари пишган пайтда, кўпчилик қатори биз ҳам кириб еб турамиз. Баъзилар бу иш жоиз эмас деб қолишди. Шунга динимизда нима дейилган?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Бу ҳақида Бурҳониддин ибн Моза роҳимаҳуллоҳ шундай зикр қилганлар: "Қабристондаги дарахтларнинг ҳукми иккига бўлинади:
1. Улар ер қабристонга айлантирилишидан олдин экилган бўлиши мумкин;
2. Улар ер қабристонга айлантирилганидан кейин экилган бўлиши мумкин. Агар дарахтлар ер қабристон қилинишидан олдин экилган бўлса, эккан одамнинг мулки бўлади. Шунинг учун, дарахтларнинг эгаси тирик бўлса, унинг розилиги билан ёки ундан сотиб олиб, кейин истеъмол қилиш жоиз бўлади. Агар дарахтларнинг эгаси улардан одамлар ейишларини мубоҳ қилган (рухсат берган) бўлса, у ҳолда сўрамасдан ейиш ҳам жоиз бўлади. Аммо эгасининг нияти маълум бўлмаса ёки эгаси вафот этган бўлса ва нима мақсадда эккани номаълум бўлса, у ҳолда улардан ейиш жоиз бўлмайди. Агар дарахтлар ер қабристонга айлантирилганидан кейин экилган бўлса, ушбу ҳолатда ҳам, улар эгасининг мулки ҳисобланади.
Шунга кўра, бунда ҳам эгасининг ниятига боғлиқ бўлади. Агар эгаси маълум бўлмаса ёки унинг нияти маълум бўлмаса, у ҳолда улар қабристоннинг мулки бўлгани учун, уларни сотиб, пулини қабристоннинг эҳтиёжлари ва таъмири учун ишлатилади” (“Муҳийт”).
Демак, қабристондаги меваларни ейиш ёки бошқа экинларни олиш, уларни эккан эгасининг ниятига боғлиқ бўлар экан. Агар бошқалар ейишлари ёки фойдаланишлари учун эккан бўлса, улардан ейиш жоиз бўлади. Аммо ўзи учун эккан бўлса, ёки нияти маълум бўлмаса, ёки ким эккани маълум бўлмаса, у ҳолда уларни пулга сотиб олиб ейиш ёки фойдаланиш жоиз бўлади холос.
Шу ўринда шуни ҳам таъкидлаш жоизки, баъзилар қабристондаги мевали дарахтларнинг томири маййитнинг қони ва нажосатидан озуқа олгани учун, уларни ейиш макруҳ деган даъволарни қилишади. Бунга жавобан уламолар ушбу даъво ўринсиз ҳисобланади. Чунки дарахтларнинг илдизлари гарчи нажосатдан озуқа олса ҳам, истиҳола (бир нарсани бутунлай бошқа нарсага айланиши) йўли билан бошқа моддага айланади ва уларнинг меваларини ейиш ҳеч бир макруҳликсиз жоиз ва ҳалол бўлади деганлар ("Аҳкомул-жаноиз"). Аммо шундай бўлсада, қабристонларга мевали дарахтларни экмаслик тавсия қилинади. Зеро, уларнинг томирлари қабрларни ўпирилишига олиб келиши мумкин. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.