23 Декабр, 2024, 22 Жумадул сони, 1446
23 Декабр, 2024, 22 Жумадул сони, 1446
Пайғамбар алайҳиссалом биринчи бўлиб, дўстлари Абу Бакр розияллоҳу анҳуга Аллоҳ таоло Маккадан кетишга амр қилинганини айтди ва иккалари йўл тадорикини кўра бошлашди. Абу Бакр сафарга тайёрлаб қўйган икки туянинг устига юкларини ортди, битта мешга озиқ-овқат, биттасига сув солди. Дайил ибн Бакр уруғидан Абдуллоҳ ибн Урайқитни йўл бошловчиликка ёллашди. У уста йўл бошловчи бўлгани учун мушриклигига қарамай, уч кундан кейин Савр ғорида учрашишга келишиб, икки туяни юклари билан ишониб топширишди. Шу куни кечаси Макка мушриклари ҳам манфур режани ўйлаб қўйган эди. Улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг эшиги олдида тўпланди. Пайғамбаримиз алайҳиссалом ғанимларида шубҳа туғдирмаслик учун ўринларига амакиларининг ўғли Алини ётқизиб қўйдилар. Мушриклар ташқарида у зотни кўздан қочириб қўймаслик учун эшик тирқишидан мўралаб туришар эди. Расулуллоҳ тўнларини Алининг устига ёптилар-да, Ёсин сурасининг 9-оятини ўқиб, ташқарига чиқдилар (Баъзи ривоятларда бир ҳовуч тупроққа дам солиб, мушриклар томонга сочган эди, дейилади). Шунда душманлар Пайғамбаримиз алайҳиссаломни кўрмай қолишди. Ҳолбуки, у зот уларнинг шундоқ олдидан эшикни очиб чиқиб кетган эдилар. Яратганнинг тадбири билан душманларнинг олдида бир тўсиқ, орқасида бир тўсиқ пайдо бўлиб, кўзлари ҳеч нарсани пайқамай қолишди.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом уйдан чиққанларини ҳеч ким кўрмади. У киши келишилган жойда Абу Бакр билан учрашдилар. Икковлон Савр ғорига кириб яширинишди. Мушриклар суиқасдлари барбод бўлганидан, туни билан Расулуллоҳни эмас, Али ибн Абу Толибни пойлаб чиқишганидан ҳайратга тушишди. Шу заҳоти пайғамбар алайҳиссаломни излаб йўлга отланишди, у кишини тутиб берган ёки қайердалигини айтган одамга мукофот ваъда қилишди. Агар улар Савр ғорига бориб қарашса, Расулуллоҳ билан Абу Бакрни бемалол топиб олишлари мумкин эди. Ночор аҳволда қолганларидан қаттиқ ўкинган Абу Бакр йиғлаб юборди. Пайғамбар алайҳиссалом унга тасалли бериб: "Қайғурма, Оллоҳ биз билан бирга", дедилар. Чиндан ҳам Парвардигор мушрикларнинг кўзини кўр қилиб қўйди. Ғорга қараш биронтасининг эсига ҳам келмади, ҳатто Расулуллоҳнинг ашаддий душманлари Умайя ибн Халаф уларнинг бу ерга яшириниши мумкинлигини тасаввурига ҳам сиғдиролмасди. Мушриклар чор-атрофни тит-пит қилиб, изғиб юришди. Қочоқлар уч кун ғордан чиқмай яшириниб ётишди.
Абу Бакрнинг ўғли зийрак, уддабурон йигит эди, у кундузлари мушрикларга аралашиб, Расулуллоҳ билан отаси ҳақида эшитган-билганларини уларга гапириб берар, қош қорайганда изига қайтиб, ғорда тунарди. Бомдоддан кейин яна Маккага етиб келарди. Унинг изини йўқотиш учун Омир ибн Фуҳайра боқаётган қўйларини унинг орқасидан ҳайдарди. Таъқиб тугаган куни эрталаб йўл бошловчи Абдуллоҳ ибн Урайқит етиб келди. Улар Қизил Денгизни ёқалаб йўлга тушишди. Кутилмаганда орқадан Суроқа ибн Молик келиб қолди. У мушрикларнинг Расулуллоҳни ўлдирган ёки тутиб берган одамга мукофот ваъда қилганидан хабардор эди. Мудлиж қабиласидан беш-ўн киши гаплашиб ўтирганида биров келиб: "Денгиз бўйида уч-тўрт кишининг қорасини кўрдим, Муҳаммад билан бирга қочган шериклари эмасмикин?" деди. Мукофотни бир ўзи олишни кўзлаган очкўз Суроқа: "Фалончи-писмадончилар йўқолган молларини излаб юрган эди, шуларни кўргандирсан", дея гапни чалғитди ва бир оздан кейин секингина даврадан сирғалиб чиқди-да, отга миниб, қочоқларнинг изидан тушди. Уларга яқинлашганда оти мункиб йиқилди. Ўрнидан туриб яна отига минди, овоз бемалол эшитилгудек жойгача яқинлашиб келди. Расулуллоҳ парво қилмай хотиржам кетавердилар. Абу Бакр эса тез-тез орқасига бурилиб қарарди. Тўсатдан Суроқанинг оти тиззасигача қумга ботиб қолди. У отини қамчилаб жойидан жилдиришга уринди. Жони азобда қолган жониворнинг оёқлари қумдан чиқар-чиқмас, чанг-тўзон кўтарилиб, кўзлари ҳеч нарсани кўрмай қолди. Шум нияти ғалати йўсинда барбод бўлганидан қаттиқ ваҳимага тушган Суроқа ёрдам сўраб Пайғамбар алайҳиссаломни чақирди.
Расулуллоҳ ҳамроҳлари билан Суроқа етйб келгунча кутиб турдилар. У мушрикларнинг ёвуз ниятларини, Расулуллоҳни тутиш учун ҳамма чораларни ишга солаётганини, катта пул сарфлаётганини айтиб берди ва ёнидаги бор озиқ-овқат билан йўлга керакли нарсаларни уларга таклиф этди. "Бизга нарсаларинг керак эмас, фақат қувлаб келаётганларга кўрмадим десанг бас", дейишди улар. Суроқа омонлик хати сўраган эди, Расулуллоҳ Абу Бакрга ёзиб беришни буюрдилар.
Аллоҳ таоло ўз пайғамбарини бало-қазолардан асради. Мадиналиклар расулуллоҳ келаётганларидан хабар топиб, ҳар куни Ҳаррага – қора тошли сой бўйига чиқишарди ва қуёш тикка келгандагина қайтиб кетишарди. Шундай кунларнинг бирида бир яҳудий пайғамбар алайҳиссаломнинг олисдан элас-элас кўринаётганларининг хабар бериб: "Ҳой, араб жамоаси, сизлар кутаётган пайғамбаринглар келяпти!" дея қичқирди. Ансорлар апил-тапил сой бўйига югуриб, Расулуллоҳ алайҳиссаломнинг йўлларига пешвоз чиқдидар.
Абдувоҳид ЎРОЗОВ,
“Пул емас ота” жоме масжиди имом ноиби
- 54دُخُولُ النَّاسِ فِي الْجَنَّاتِ فَضْلٌ مِنَ الرَّحْمَنِ يَا أَهْلَ الأَمَالِ
Маънолар таржимаси: Эй умидвор бандалар, инсонларнинг жаннатларга киришлари Ар-Роҳманнинг фазлидир.
Назмий баёни:
Жаннатга эришмоқ Ар-Роҳман фазли,
Бу муҳим эътиқод, эй умид аҳли.
Луғатлар изоҳи:
دُخُولُ – мубтадо.
النَّاسِ – музофун илайҳ.
فِي – жор ҳарфи اِلَى маъносида келган.
الْجَنَّاتِ – луғатда “дархтзор боғ” маъносини англатади. Жор мажрур دُخُولُ га мутааллиқ.
فَضْلٌ – хабар. Луғатда “марҳамат” ва “мурувват” каби маъноларни англатади.
مِنَ – “табйиния” (уқтириш) маъносида келган жор ҳарфи.
الرَّحْمَنِ – жор мажрур فَضْلٌ га мутааллиқ.
يَا – яқинга ҳам, узоққа ҳам ишлатиладиган нидо ҳарфи.
أَهْلَ الأَمَالِ – музоф мунодо. Луғатда “умидворлар” маъносига тўғри келади.
Матн шарҳи:
Қайси бир инсон жаннатга кирадиган бўлса, албатта, Аллоҳ таолонинг лутфу марҳамати билан кирган бўлади. Шунинг учун У меҳрибон зотнинг фазлу марҳаматидан умидвор бўлиб ҳаракат қилиш лозим.
Жаннатдаги даражалар қилинган амаллар эътиборига кўра эгалланса-да, унга кириш фақат ва фақат Аллоҳ таолонинг фазлу марҳаматига боғлиқ бўлади. Бу ҳақиқатни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзлари алоҳида таъкидлаганлар:
عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ سَدِّدُوا وَقَارِبُوا وَاعْلَمُوا أَنْ لَنْ يُدْخِلَ أَحَدَكُمْ عَمَلُهُ الْجَنَّةَ وَأَنَّ أَحَبَّ الْأَعْمَالِ إِلَى اللَّهِ أَدْوَمُهَا وَإِنْ قَلَّ. رَوَاهُ البُخَارِيُّ
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Тўғри бўлинглар, ғулуга кетманглар, билингларки сизлардан бирортангизни амали жаннатга киритмайди, албатта амалларнинг Аллоҳга севимлироғи оз бўлса-да, давомлироғидир”, – дедилар”. Бухорий ривоят қилган.
Яъни бирор инсон ҳам яхши амаллари кўплиги сабабли ўзининг жаннатга киришини нақд қилиб қўя олмайди, балки жаннат фақатгина Аллоҳ таолонинг раҳматига сазовор бўлган бахтли инсонларгагина насиб этади.
Шунинг учун ҳар бир банда Аллоҳ таолонинг раҳматидан умидвор бўлиб яшаши лозим. Қуръони каримда тақводор бандаларнинг жонлари олинаётганда фаришталар уларга салом бериб, жаннат башоратини беришлари баён қилинган:
Ушбу ояти каримадаги ب ҳарфи “сабабия” маъносида бўлса ҳам, “бадалия” маъносида бўлса ҳам, ҳадисда баён қилинган маънога зид бўлиб қолмайди. Агар “сабабия” маъноси бериладиган бўлса, “қилиб юрган яхши ишларингиз сабабли Аллоҳ таолонинг раҳматига сазовор бўлдингиз, жаннатга киринг” деган маъно тушунилади. Агар “бадалия” маъноси бериладиган бўлса, “қилиб юрган яхши ишларингиз бадалига Аллоҳ таолонинг раҳматига сазовор бўлдингиз, жаннатга киринг” бўлади.
Модомики, барча Аллоҳ таолонинг раҳматига сазовор бўлиш билангина жаннатга кирар экан, доимо У зотнинг раҳматидан умид узмай амал қилиб бориш лозим. Аммо умидвор бўлиш билан хом хаёл суришнинг орасини ажратиб олиш керак. Хом хаёл суриш – бирон иш қилмасдан фақатгина “ширин хаёл” суришнинг ўзи бўлса, умидвор бўлишнинг ўзига яраша бир қанча шартлари бор.
Умидвор бўлиш ва хом хаёл суриш орасидаги фарқлар
Умидвор бўлиш ва хом хаёл суриш орасидаги фарқлар ҳақида “Талхису шарҳи ақидатит Таҳовия” китобида қуйидагилар айтилган:
“Кимки бир нарсадан умидвор бўлса, унинг умидворлиги бир қанча ишларнинг бўлиши зарурлигини келтириб чиқаради:
1. Умид қилган нарсасига муҳаббатли бўлиши;
2. Умид қилган нарсасига эришолмай қолишдан қўрқиши;
3. Умид қилган нарсасига эришиш учун имкони борича ҳаракат қилиши.
Ушбуларнинг бирортасига ҳам боғланмасдан, умид қилиш хом хаёл суриш бўлади. Умидворлик ва хом хаёл суриш бошқа-бошқа нарсалардир”[2].
Демак, кимки Аллоҳ таолодан ўзини жаннатга туширишини умид қилаётган бўлса, ўша умид қилгани жаннатга муҳаббатли бўлиши, уни доимо ёдида сақлаши ва унга олиб борадиган йўллардан юриши лозим.
Кимки Аллоҳ таолодан ўзини жаннатга туширишини умид қилаётган бўлса, ўша умид қилгани жаннатга эришолмай қолишидан қўрқиши, ундан ажратиб қўядиган нарсалардан сақланиб юриши лозим.
Кимки Аллоҳ таолодан ўзини жаннатга туширишини умид қилаётган бўлса, ўша умид қилгани жаннатга эришиши учун унга эриштирадиган барча омилларни ишга солиб имкони борича ҳаракат қилиши лозим. Аллоҳ муваффақ қилсин.
Кейинги мавзулар:
Улуғ ҳисоб-китоб бўлиши баёни.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа