Кеча ижтимоий тармоқлар ва турли сайтларда маркази Жиззах вилоятида бўлган зилзила ҳақида маълумотлар тарқалди. Зилзила магнитудаси 3,5 баллни ташкил этгани ва кўпчилик ушбу силкинишни сезмагани таъкидланди. Бироқ инсон зилзила ва турли табиий офатлар вақтида шошиб қолади, ҳодиса пайтида нима қилишни билмайди.
Зилзила ҳақида аниқ маълумот берадиган тизим ҳали ишлаб чиқилмаган, шунинг учун ҳам қачон ва қаерда ҳамда қандай кучдаги зилзила рўй беришини олдиндан айтишнинг ҳозирча иложи йўқ.
Зилзила вақтида нима қилиш кераклигини билмайдиганлар учун ушбу мақола кўмак беради деган умиддамиз.
Динимизда мусулмон одам Аллоҳ таолони кўп зикр қилиши, шу билан бирга қилган хатоларига доим истиғфор айтиши керак. Зеро, инсон хатодан холи эмас. Шундай экан, гуноҳларимиз кўпайиб, тавба ва истиғфорларимиз озайганда Аллоҳ таоло ўзининг қудратини бандаларига Қуёш тутилиши, ой тутилиши ва зилзила орқали кўрсатиб қўяр экан.
Зилзила ҳақида Тақий Усмоний ўзларининг “Мавсуъатул фиқҳийя” асарининг тўртинчи жилдида қуйидагича келтирадилар: “Зилзила Аллоҳ таолонинг оят ва аломатларидан ҳамда ноодатий ҳодисаларидандир. Ҳанафий, шофеий ва ҳанбалий мазҳаби уламолари зилзила содир бўлганда икки ракат намоз ўқиш мустаҳаб эканлигини айтадилар”.
Имом Косоний ва Ибн Қудома рaҳимаҳуллоҳлар Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу Басрадалик вақтларида зилзила сабабли намоз ўқиганларини нақл қиладилар. Имом Нававий рaҳимаҳуллоҳ “Шарҳу Муҳаззаб”да Али розияллоҳу анҳудан зилзила бўлганда намоз ўқиш кераклиги ҳақидаги ривоятни келтирганлар.
Имом Косоний рaҳимаҳуллоҳ айтадиларки: “Бу усул қўрқинчли ва даҳшатли ҳодисалар пайтида намоз ўқишлик лозимлигига асослангандир. Қуёш ва ой тутилишида ўқиладиган намозларнинг асоси ҳам шудир”.
Намознинг ўқилиш тартиби қуйидагича:
Бу намоз жамоат бўлиб эмас, балки якка ҳолда ўқилади. Бошқа намозлардан фарқли бўлмаган ҳолда икки ракаат бўлиб, намоз ўқиш макруҳ бўлган вақтларда ўқилмайди. Намоздан сўнг дуога жидду жаҳд қилинади.
Юқоридаги маълумотлардан шундай хулоса қилиш мумкинки, ер силкиниши, ўта қаттиқ шамол келиши, кучли ёмғир ёғиб, сел оқиши каби ҳолатлар шунчаки табиий ҳодиса эмас, балки, сизу бизнинг гуноҳларимиз ҳаддан ошгани, Ҳақ таолонинг ибодагига бепарволигимиз, “Беш кунлик дунёда ўйнаб қол” қабилида иш тутишимизнинг аянчли ва хатарли оқибати экан. Шунингдек, бу бизга Аллоҳ таолонинг Ўзига қайтиб, тавба ва истиғфорга шошилишимизга илоҳий чақириқ эканлигини ҳам ёдда тутмоғимиз даркор.
العَظِيمُ
34. Ал-Аъзийм.
Ақл тасаввур қила олмайдиган даражада азаматли ва улуғ.
الغَفُورُ
35. Ал-Ғафур.
Кўп мағфират қилувчи.
الشَّكُورُ
36. Аш-Шакур.
Оз амал учун кўп савоб берувчи.
العَلِيُّ
37. Ал-Алий.
Мартабаси олийликда бениҳоя.
الكَبِيرُ
38. Ал-Кабийр.
Ҳар бир нарсадан улуғ.
االْحَافِظُ
39. Ал-Ҳафиз.
Ҳар бир нарсани муҳофаза қилувчи.
المُقِيتُ
40. Ал-Муқийт.
Барча моддий ва руҳий ризқларни яратувчи.
الحَسِيبُ
41. Ал-Ҳасийб.
Кифоя қилувчи. Қиёматда бандаларнинг ҳисобини қилувчи.
الجَلِيل
42. Ал-Жалийл.
Сифатлари улуғ зот.
الكَرِيمُ
43. Ал-Карийм.
Биров сўрамаса ҳам, ҳеч бир эваз олмасдан, нарсаларни кўплаб ато қилувчи.
الرَّقِيبُ
44. Ар-Рақийб.
Ҳеч бир заррани ҳам қўймай текшириб турувчи.
المُجِيبُ
45. Ал-Мужийб.
Дуоларни ижобат қилувчи.
الوَاسِعُ
46. Ал-Восиъ.
Ҳамма нарсани кенг илми ила иҳота қилган. Барчани кенг раҳмати ила қамраб олган.
الحَكِيمُ
47. Ал-Ҳакийм.
Ҳар бир нарсани ҳикмат ила қилувчи.
الوَدُودُ
48. Ал-Вадуд.
Барчага яхшиликни раво кўрувчи.
المَجِيدُ
49. Ал-Мажийд.
Шон-шарафи ва қадри беҳад юксак.
الباعث
50. Ал-Боъис.
Халқларга пайғамбарлар юборувчи. Кишиларга ҳиммат юборувчи. Ўликларни қайта тирилтирувчи.
الشَّهِيدُ
51. Аш-Шаҳийд.
Ҳар бир нарсага ҳозиру нозир. Барчага шоҳидлик берувчи.
الحَقُّ
52. Ал-Ҳақ.
Ўзгармас, собит зот. Ҳақни юзага чиқарувчи.
الوَكِيلُ
53. Ал-Вакийл.
Барчанинг иши унга топширилган зот.
القَوِيُ
54. Ал-Қовий.
Қувватли Зот.
المَتِينُ
55. Ал-Матийн.
Машаққат билмас, кучли Зот.
الوَلِيُ
56. Ал-Валий.
Муҳаббат қилувчи, нусрат берувчи ва халқининг ишини юритувчи зот.
الحَمِيدُ
57. Ал-Ҳамийд.
Барчага мақтовлар ила мақталган зот.
المُحْصِى
58. Ал-Муҳсий.
Барча нарсанинг ҳисобини олувчи зот.
المُبْدِئ
59. Ал-Мубдиъ.
Барча нарсаларни аввал бошдан бор қилган зот.
المُعِيد
60. Ал-Муъийд.
Йўқ бўлган нарсаларни яна қайтадан бор қилувчи.
المُحْيِى
61. Ал-Муҳйи.
Тирилтирувчи. У зот ўликларни тирилтирувчидир.
المُمِيت
62. Ал-Мумийт.
Ўлдирувчи. Барча жонзотларнинг жонини олувчи.
الحَيُّ
63. Ал-Ҳайй.
У ҳамиша тирикдир, У ўлмайди. Аллоҳнинг ҳаёти абадийдир, ўлим ила йўқ бўлмас. Аллоҳнинг ҳаёти азалий, олдин йўқ бўлган эмас.
القَيُّومُ
64. Ал-Қайюм.
Ҳар бир нарса устида турувчи ва ҳар бир турувчи нарса Унинг сабабидангина туради.
الوَاجِد
65. Ал-Вожид.
Хоҳлаган нарсасини топувчи. Бу ишда биров Уни тўса олмайди.
المَاجِد
66. Ал-Мажид.
Улуғлик ва шараф соҳиби.
Даврон НУРМУҲАММАД