Кеча ижтимоий тармоқлар ва турли сайтларда маркази Жиззах вилоятида бўлган зилзила ҳақида маълумотлар тарқалди. Зилзила магнитудаси 3,5 баллни ташкил этгани ва кўпчилик ушбу силкинишни сезмагани таъкидланди. Бироқ инсон зилзила ва турли табиий офатлар вақтида шошиб қолади, ҳодиса пайтида нима қилишни билмайди.
Зилзила ҳақида аниқ маълумот берадиган тизим ҳали ишлаб чиқилмаган, шунинг учун ҳам қачон ва қаерда ҳамда қандай кучдаги зилзила рўй беришини олдиндан айтишнинг ҳозирча иложи йўқ.
Зилзила вақтида нима қилиш кераклигини билмайдиганлар учун ушбу мақола кўмак беради деган умиддамиз.
Динимизда мусулмон одам Аллоҳ таолони кўп зикр қилиши, шу билан бирга қилган хатоларига доим истиғфор айтиши керак. Зеро, инсон хатодан холи эмас. Шундай экан, гуноҳларимиз кўпайиб, тавба ва истиғфорларимиз озайганда Аллоҳ таоло ўзининг қудратини бандаларига Қуёш тутилиши, ой тутилиши ва зилзила орқали кўрсатиб қўяр экан.
Зилзила ҳақида Тақий Усмоний ўзларининг “Мавсуъатул фиқҳийя” асарининг тўртинчи жилдида қуйидагича келтирадилар: “Зилзила Аллоҳ таолонинг оят ва аломатларидан ҳамда ноодатий ҳодисаларидандир. Ҳанафий, шофеий ва ҳанбалий мазҳаби уламолари зилзила содир бўлганда икки ракат намоз ўқиш мустаҳаб эканлигини айтадилар”.
Имом Косоний ва Ибн Қудома рaҳимаҳуллоҳлар Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу Басрадалик вақтларида зилзила сабабли намоз ўқиганларини нақл қиладилар. Имом Нававий рaҳимаҳуллоҳ “Шарҳу Муҳаззаб”да Али розияллоҳу анҳудан зилзила бўлганда намоз ўқиш кераклиги ҳақидаги ривоятни келтирганлар.
Имом Косоний рaҳимаҳуллоҳ айтадиларки: “Бу усул қўрқинчли ва даҳшатли ҳодисалар пайтида намоз ўқишлик лозимлигига асослангандир. Қуёш ва ой тутилишида ўқиладиган намозларнинг асоси ҳам шудир”.
Намознинг ўқилиш тартиби қуйидагича:
Бу намоз жамоат бўлиб эмас, балки якка ҳолда ўқилади. Бошқа намозлардан фарқли бўлмаган ҳолда икки ракаат бўлиб, намоз ўқиш макруҳ бўлган вақтларда ўқилмайди. Намоздан сўнг дуога жидду жаҳд қилинади.
Юқоридаги маълумотлардан шундай хулоса қилиш мумкинки, ер силкиниши, ўта қаттиқ шамол келиши, кучли ёмғир ёғиб, сел оқиши каби ҳолатлар шунчаки табиий ҳодиса эмас, балки, сизу бизнинг гуноҳларимиз ҳаддан ошгани, Ҳақ таолонинг ибодагига бепарволигимиз, “Беш кунлик дунёда ўйнаб қол” қабилида иш тутишимизнинг аянчли ва хатарли оқибати экан. Шунингдек, бу бизга Аллоҳ таолонинг Ўзига қайтиб, тавба ва истиғфорга шошилишимизга илоҳий чақириқ эканлигини ҳам ёдда тутмоғимиз даркор.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: «Сизларни бир оз хавф-хатар, очлик билан, мол-мулкка, жонга, ҳосилга талафот етказиш билан синаймиз. Мусибат етганда «Барчамиз Аллоҳникимиз ва барчамиз яна Ўзига қайтамиз», деган сабрли зотларга хушхабар берингки, уларга Роббларидан салавотлар ва раҳмат бор. Ана ўшалар ҳидоят топганлардир» (Бақара сураси, 155-157-оятлар).
Бирор мусибат етганда «Барчамиз Аллоҳникимиз ва барчамиз яна Ўзига қайтамиз», десангиз, учта нарсага эришасиз: Аллоҳ сизга салавот айтади, яъни сизни мағфират қилади; Аллоҳнинг раҳматига эришасиз, бу раҳмат бу дунёда мусибатнинг қайғусини енгиллатса, охиратда эса марҳамат бўлади; ҳидоят йўлини англаб, тўғри йўлдан юрадиган ҳидоятли бандалардан бўласиз, чунки Аллоҳ таоло сизни ана шу мусибатга сабр қиладиган афзал йўлга тўғрилаб қўяди.
«Барчамиз Аллоҳникимиз ва барчамиз яна Ўзига қайтамиз» деган жумлани айтиш истиржоъ дейилади. Истиржоъ айтиш туфайли раҳматга эришганларга энг ёрқин мисол – Умму Салама онамиз розияллоҳу анҳодирлар.
Умму Салама розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Бирор мусулмонга мусибат етса, Аллоҳ буюрганидек, «Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи роожиъуун. Аллоҳумма’жирний фий мусиибатий, вахлиф лий хойрон минҳаа» (Барчамиз Аллоҳникимиз ва барчамиз яна Ўзига қайтамиз. Аллоҳим, мусибатим учун менга ажр бергин, унинг ўрнига ундан яхшисини насиб қилгин) деса, Аллоҳ унинг ўрнига ундан яхшисини беради», деганларини эшитган эдим. Эрим Абу Салама вафот қилганида «Истиржоъ айтсам, Аллоҳ ундан яхшисини беради. Аммо Абу Саламадан яхшироқ мусулмон борми? Ахир у Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига ҳижрат қилган биринчи хонадон бўлса», дедим. Аммо Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга итоат қилиб, ихлос билан истиржоъ айтавердим. Бир куни Ҳотиб ибн Абу Балтаъа менга совчи бўлиб келди. Сўрасам, уни ҳузуримга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам юборган эканлар! Нима дейишимни билмай, «Менинг эмизикли чақалоғим бор-ку. Бунинг устига, мен роса рашкчиман», дедим. У зот: «Қизингнинг ҳаққига дуо қиламиз, Аллоҳ уни беҳожат қилади. Аллоҳга дуо қиламан, рашкни ҳам кетказар», дебдилар. Шундай қилиб, Аллоҳ таоло Абу Саламанинг ўрнига менга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўзларини насиб қилди» (Имом Аҳмад, имом Муслим ривояти).
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.