Кеча, 24 ноябрь куни юртимизда меҳмон бўлиб турган Татаристон Республикаси уламоларидан иборат делегацияси Самарқанд вилоятига ташриф буюрдилар. Мартабали меҳмонларга Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳим Иномов ҳамроҳлик қилмоқда. Самарқандга ташриф жума кунига тўғри келгани муносабати билан, меҳмонлар дастлаб Имом Бухорий жоме масжидида жума намози адо этдилар ва ибодат сўнгида икки давлат ўртасидаги муносабатлар мустаҳкам бўлиши, бошланаётган ишлар ўзининг ижобий натижаларини кўрсатишини сўраб дуолар қилдилар.
Мажмуа бўйлаб қилинган зиёрат асносида Самарқанд вилояти бош имом-хатиби Зайниддин Эшонқулов ҳадис илмининг султони Имом Бухорий ҳазратларининг ҳаёти ва ижоди, ул зот қолдирган бой илмий мерос, шунингдек, бугунги кунда ушбу зотга нисбатан кўрсатилаётган давлат даражасидаги эътибор ҳақида маълумот бериб ўтди. Зайниддин Эшонқулов сўзида давом этиб, Президентимиз Шавкат Мирзиёев ушбу мажмуага алоҳида эътибор бераётганлари ва яқинда зиёратгоҳ янада обод бўлиш арафасида эканини алоҳида қайд этиб ўтди.
Имом Бухорий ҳазратларининг қабри зиёрат этилгач, Татаристон делегацияси ва самарқандлик уламолар, имом-хатиблар иштирокида Татаристон ва Ўзбекистон ўртасида зиёрат туризмини ривожлантиришга бағишланган учрашув бўлиб ўтди.
Учрашувда томонлар зиёрат туризмини йўлга қўйиш, бу борадаги мавжуд имкониятлардан тўлақонли фойдаланиш, қардошлар, диндошлар ўртасида мустаҳкам алоқа ўрнатиш бўйича фикр алмашиб, маслаҳатлашиб олдилар.
Меҳмонлар Татаристонда яшайдиган мусулмонлар Ўзбекистонга келиш, уламолар юртини, улар қолдирган бой меросни ўз кўзлари билан кўриш ниятида эканларини, дунё эътироф этган олимлар, хусусан Имом Бухорий ҳазратларининг қабрини зиёрат қилишга орзумандликларини таъкидладилар.
Татаристонликларнинг ушбу ташрифи икки давлат ўртасида йўлга қўйилаётган зиёрат туризмининг дебочаси экани, келгусида кўплаб зиёратчилар Ўзбекистонга келиш тараддудида эканликлари маълум қилинди.
Ушбу хайрли иш бугунги мураккаб замонда миллатлар орасида нифоқ солишга ҳар томондан уринишлар бўй чўзган пайтда ташкил этилаётгани мусулмонлар бирдамлигини мустаҳкамлаши, турли фитналар олдига тўсиқ бўлишини томонлар якдиллик билан эътироф этдилар.
Учрашув сўнгида Татаристонда Ўзбекистонга келиш истагидагилар ҳар доим кўп бўлгани, бироқ алоқалар яхши йўлга қўйилмагани боис кўпчилик алломалар юртини зиёрат қилиш имкониятини тополмаганлари, эндиликда йўллар очилиши татаристонликлар томонидан хурсандчилик билан қарши олингани таъкидланди. Ўз навбатида юртдошларимизни Татаристон делегацияси ўз давлатларини зиёрат қилишга таклиф этдилар.
Меҳмонлар Хўжа Донёр зиёратгоҳи ва Регистон ансамблини ҳам зиёрат қилдилар.
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг
Самарқанд вилояти вакиллиги ахборот хизмати
Савол: Chatgpt (сунъий интеллект) орқали диний саволларимизга жавоб олсак бўладими, шу жавобларга амал қилсак бўладими?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Йўқ, бу жоиз эмас. Тўғри, Chatgpt платформаси айрим соҳаларда инсонларга фойда бермоқда. Аммо диний саволларга тўғри жавоб беришга ожизлик қилади. Чунки у ҳам инсон омили томонидан ишлаб чиқилган бир маҳсулот. Қолаверса, баъзан саволларга тахминий жавоблар, ҳатто бу масала фалон китобда бор деб, арабий иборалар ҳам бериши мумкин. Лекин у келтирган иборалар на у айтган китобда ва на бошқа фиқҳий манбаларда учрамайди. Шу боис шаръий масалаларга аҳли илм, мутахассисларга мурожаат қилиш орқали ечим топиш даркор. Аллоҳ таоло ояти каримада бундай марҳамат қилган:
فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
“Агар билмайдиган бўлсангиз, зикр аҳлидан сўрангиз!” (Анбиё сураси, 7-оят).
Мусулмон одам бирор нарсани билмай қолса, уни биладиган кишидан, ўша соҳанинг «зикр аҳли»дан ўрганиши лозим бўлади. Шундай экан, эътиқод ва дину-диёнатга тегишли нарсаларни ҳам шу соҳанинг билимдонларидан сўраш талаб этилади. Буюк тобеий Ибн Сирин раҳимаҳуллоҳ бундай деганлар:
إن هذا العلم دين فانظروا عمن تأخذون دينكم. رواه مسلم
“Албатта, бу илм диндир. Бас, динингизни кимдан олаётганингизга қаранглар” (Имом Муслим ривояти).
Мазкур иборанинг шарҳида Мулла Али Қори раҳимаҳуллоҳ бундай деганлар:
“Бу илм” сўзидан мурод Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам умматга олиб келган Қуръони карим ва ҳадиси шарифдан иборат бўлган таълимотдир. Уни ишончли ва адолатли зотлардан олмоқдамисиз ёки йўқ, шунга назар солинглар, яъни қаердан, кимдан илм олаётгангизни аниқ билинглар”. (“Мирқотул мафотиҳ” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.