17 Июн, 2025, 21 Зулҳижжа, 1446
17 Июн, 2025, 21 Зулҳижжа, 1446
Аёлни она, миллат тарбиячиси, дея эъзозлаймиз. Ҳақиқатан шундай. Оналар бор экан, хонадонлар обод, фарзандлар хушнуд. Лекин аёл зиммасидаги масъулиятни унутса, дуч келган оқимда сузса, адашса, бунинг оқибати нима бўлади?
Ўттиз ёшни қаршилаётган аёл бахтли ҳаёт кечирса, фарзандларининг келажаги ҳақида қайғурса бўларди. Лекин у кўп вақтини "виртуал олам"да ўтказарди. Шундай кунларнинг бирида интернет орқали бир одам билан танишиб қолади. Унинг дин ҳақидаги чиройли гапларига маҳлиё бўлиб аста-секин унинг оламига чуқур кириб бораётганини ўзи сезмай ҳам қолади.
У зимдан олаётган таълим "Ҳизбут-таҳрир" диний экстремистик оқими ғояларини тарғиб қилувчи "Ислом низоми" эди. Орадан анча вақт ўтиб аёлга "энди оқимимизга аъзолик ҳақида қасам ичишинг ва маслакдошларимизни кўпайтириш учун ҳаракат қилишинг керак" мазмунида буйруқ келади. Онги заҳарланган, оқимнинг таъсирига буткул тушган аёл буни сўзсиз бажаради.
Ўйланиб қоласан, ислом дини ривожланган, эътиқод эркинлиги таъминланган, диний таълимот олиш учун қонуний манбалар бисёр юртимизда нега айрим одамлар шундай йўл тутмоқда?
Аёл ичган қасамини бажариш учун диний ақидапарастлик ғоялар билан йўғрилган «Мусулмонларнинг ислом тузумини татбиқ қилиш олдидаги масъулиятлари» деб бошланувчи 14 дона варақа солинган конвертни олиб йўлга тушди. Яхшиямки у мақсадини асл дин қарор топган масжидда амалга оширмоқчи бўлди. Гулбозор маҳалласида жойлашган жомеъ масжидга намозга йиғилганлар аёл кўтариб келган конвертни дарров имомга етказишди.
Конвертни очган имом ҳаммасини тушунди. Бу ҳақда тегишли органларга хабар берди. Ички ишлар органлари ва миллий хавфсизлик хизмати ходимлари томонидан олиб борилган тезкор тадбир давомида ушбу қилмишни содир этган шахс "Марказ-26" даҳасидаги кўп қаватли уйлардан бирида доимий рўйхатда турган У.Узоқова бўлиб чиқди. 2017 йил 22 ноябрь куни у қўлга олинди. Мазкур ҳолат юзасидан жиноят иши қўзғатилиб, ҳозир тергов ҳаракатлари олиб борилмоқда.
Аёл яшаган Шайхонтоҳур туманидаги Гулобод маҳалласи фаоллари билан унинг нима учун тўғри йўлдан адашгани, нега бу жиноят содир бўлишига йўл қўйилгани ҳақида суҳбатлашдик.
– Умида маҳалламизга келин бўлиб тушган, – дейди маҳалла раиси Дилфуза Амирбекова. – Лекин ҳозир турмуш ўртоғи ва уч фарзанди билан бошқа жойга кўчиб кетган. Маҳалламизда доимий рўйхатда тургани учун қаерда, қандай яшаётганини суриштириб турардим. Бироқ, бу оила турли жойларда ижарага яшаб, манзилини тез-тез ўзгартирган. Бу ерда яшаганида у бирорта ножўя иш қилмаганди. Қонуний рўйхатда турган жойида яшамай, турли муҳитларга тушгани ҳам унинг адашишига сабаб бўлган.
Кўриниб турибдики, аёл рўйхатдан ўтмай, вақтинча яшаган жойларида унинг ҳаёт тарзи билан ҳеч ким қизиқмаган. Акс ҳолда у ишсиз бўлмасди, унинг қизиқишларидан кимдир, айниқса, маҳалла хабар топган ва уни тўғри йўлга солган бўларди.
Мана шундай ҳолатларга барҳам бериш учун ҳам Президентимиз ҳар бир маҳаллани жиноятчиликдан холи ҳудудга айлантириш, бу борада бефарқлик, лоқайдлик ҳолатларига барҳам бериш жамиятда тинч ва осойишта ҳаётни таъминлашнинг асосий шартларидан бири эканига эътибор қаратмоқда.
Айниқса, аёллар томонидан жиноят содир этиш ҳолатларига барҳам берилмаётгани танқид қилинди. Чунки жорий йилнинг ўтган 10 ойида мамлакатимиз бўйича 9,1 минг хотин-қиз жиноятга қўл урган.
Аслида аёл оиладаги муҳит барқарорлигида, фарзандлар тарбиясида муҳим ўрин тутади. Улар томонидан жиноят содир этилиши эса нафақат оилалар парокандалигига, балки болаларнинг қаровсиз қолиши, хулқи бузилиши, турли ножоиз кўчаларига кириб кетишига сабаб бўлиши сир эмас.
Шу сабабли, давлатимиз раҳбари алоҳида қайд этганидек, оилалардаги ижтимоий-маънавий муҳитни атрофлича ўрганиш, аниқланган муаммоларни жойида ҳал этиш, бу жараёнда, айниқса, сектор раҳбарлари, хотин-қизлар қўмиталари ҳамда жамоатчиликнинг масъулиятини ошириш муҳим аҳамиятга эга.
“Мазҳаб” сўзи арабчада “йўл”, “йўналиш”, шаръий истилоҳда эса “диний масала бўйича муайян мужтаҳид олимнинг фатво чиқариш йўли” маъноларини билдиради.
Машҳур аллома Ибн Ражаб (1335-1393 м.й.): “Кўплаб мазҳаблар орасидан фақат тўрттасининг сақланиб қолгани асрлар давомида инсонларни турли зиддиятлар ва ихтилофлардан ҳимоя этишда асос бўлган”, деб ёзган (“Тўрт мазҳабдан бошқага эргашганга раддия” китоби).
Уламолар мазҳабларга эргашиш Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қуйидаги ҳадисига амал қилишдир, деб таъкидлайдилар: “Агар ихтилофни кўрсангиз, ўзингизга кўпчилик томонини лозим тутинг” (Имом Можа, 3950-ҳадис).
Мазҳаблардаги битта масалага нисбатан турлича ёндашишлик ислом шариатида мусулмонлар учун кенг имкониятлар мавжудлигидан далолат беради. Мазҳабларда у ёки бу масала ислом аҳкомлари, муайян жамият, халқ ёки миллатнинг урф-одатлари, қадриятлари ҳамда ижтимоий муносабатларнинг мазмунини ҳам ҳисобга олган ҳолда, энг маъқул шаклда ҳал қилинган.
Ислом уламолари шаръий ҳукмни ва унинг далилини билмайдиган мусулмон одам (муқаллид)мужтаҳид олимга тақлид қилиши зарурлигини таъкидлайдилар. Бунга Қуръондаги ушбу оятни далил сифатида келтириш мумкин: “Агар билмасангиз зикр аҳлларидан сўранг” (Наҳл сураси, 43-оят).
Мазҳабларда Қуръон, суннат, ижмо ва қиёсдан далил сифатида фойдаланишнинг ўзига хос қоидалари, усул ва тамойилларига асосланган муайян тизим мавжуд. Масалалар тизимли равишда ҳал бўлган. Мазҳабсизларда эса ҳеч қандай ижтиҳод усул ва қоидалари йўқ бўлиб, “Қуръон ва Суннатга мурожаат қиламиз” қабилидаги далилсиз даъво билан ҳукмлар берилмоқда. Мақсадига, раъйига ва нафсига тўғри келган далилларни олиб, қолганларини ташлаш эса ёмон оқибатларни келтириб чиқармоқда.
Бемазҳаблар омма мусулмонлар ичида кўплаб нотўғри талқин қилинган ақидавий ва фиқҳий масалаларни тарқатмоқдалар. Ваҳоланки, бу масалалар Аҳли сунна олимлари томонидан аллақачон ҳал қилинган.
Мазҳабсизлар тарафдорларининг айрим иддаоларидан уларнинг даъволари асоссиз эканига ишонч ҳосил қилиш мумкин:
– бемазҳаблар “Қуръон битта ва Пайғамбар битта бўлса, тўрт мазҳаб орасида фиқҳий ихтилофлар бор, ҳақ битта эмасми?” дейдилар.
Мазҳаблар бир манба – Қуръон ва суннатга асосланади. Мазҳабларнинг бирига эргашган киши Қуръон ва суннатга эргашган бўлади.
– Мазҳабсизлик тарафдорлари “Имом Бухорий бемазҳаб бўлган”, деб далил қилади. Ваҳоланки, Имом Бухорий яшаган даврда у кишига ўхшаш илми ижтиҳод даражасига етган, ўзи ижтиҳод қилганлар кўп бўлган. Ҳамма уламолар илми мужтаҳидликка етган одам, ўзи ижтиҳод қилади, деганлар. Ҳозир эса ўша даврдаги каби мужтаҳидлар йўқ эканини ҳисобга олмайдилар.
Аксинча, Қуръон ва суннатдан ҳар ким ўзбошимча янги ҳукм чиқариш, фитна қўзғаш каби исломда қатъиян ман қилинган хатти-ҳаракатларга сабаб бўлмоқда. Шу нуқтаи назардан, марҳум Шайх Муҳаммад Саид Рамазон Бутий қайд этганидек: “Мазҳабсизлик ислом шариатига таҳдид соладиган хатарли бидъатдир”.
Минг афсуслар бўлсинки, мана шундай етук олимлар бир мазҳабни маҳкам ушлаб, тўғрилигини эътироф қилиб турган бир пайтда баъзи юртдошларимиз ҳали дастлабки илмий кўникмаларни ҳосил қилмаган бўлсаларда: “Мен Қуръон ва ҳадисдан ўзим ҳукм оламан” деб, даъво қилиб, турли ихтилофларни келтириб чиқармоқдалар. Баъзида ўзлари адашгани етмагандек, ўзгаларни ҳам йўлдан урмоқдалар.
Аллоҳ таоло ҳаммамизни Ўз ҳидоятида собит қилсин.
Ғуломов ФАТҲУЛЛОҲ,
Ал-Ҳудайбия жомеъ масжиди имом ноиби
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 