Аввал хабар берилганидек, Озарбайжонга хизмат сафарига жўнаб кетган Ўзбекистон делегацияси Боку шаҳрига етиб борди.
Боку халқаро аэропортида вакилларимизни Озарбайжон Республикаси Дин ишлари бўйича қўмита раиси Қурбонали Мубориз ва Кавказ мусулмонлари идораси раиси, Шайх-ул-Ислом Оллоҳшукур Пошшозода кутиб олди.
Сафар аввалида вакилларимиз Озарбайжоннинг марҳум Президенти Гайдар Алиев қабрини зиёрат қилдилар ва унинг хотирасига Қуръон тиловат қилинди.
Шундан сўнг, делегациямизни Озарбайжон Республикаси Дин ишлари бўйича қўмитаси раиси Қ.Мубориз қабул қилди. Учрашувда О.Юсупов самимий қабул учун миннатдорчилик билдириб, бу ташриф диний соҳада икки томонлама алоқаларни ривожлантиришга умид билдирди.
Учрашувда Қ.Мубориз сўз олиб, О.Юсупов ва муфтий ҳазратларини Озарбайжонга ташрифи билан яна бир бор қутлади. У сўзида давом этиб - Ўзбекистон қадим қадимдан илм бешиги бўлгани, Озарбайжоннинг кўплаб аҳли илмлари, хусусан, Оллоҳшукур Пошшозода каби алломаларнинг Ўзбекистондаги диний мадрасаларда илм олганини алоҳида таъкидлади ва Ўзбекистонда диний соҳаларда қилинган ишлар ва амалга оширилаётган ислоҳотларни юқори баҳолади.
Қ.Мубориз ўз сўзида давом этиб, Озарбайжон бошқа соҳаларда бўлгани каби диний соҳада ҳам Ўзбекистон билан ҳамкорлик қилиш тарафдори, хусусан, дунё ҳамжамиятини ташвишга солиб келаётган экстремизм ва терроризмга қарши курашда икки давлат ўртасидаги алоқаларни ривожлантириш муҳим аҳамиятга эга эканлигини билдирди.
Учрашув сўнгида томонлар ўзаро ҳамкорлик учун миннатдорчилик изҳор қилиб, эсдалик совғалари алмашдилар.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Халқаро алоқалар бўлими
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Фақиҳларнинг фиқҳга берган таърифларида «далил» деган сўз борми? Йўқ. Улар фақат мукаллафларнинг амаллари ҳақида гапиришди, ҳукмларнинг мукаллафларга нисбатан жорий бўлиш ҳолатларига эътибор қаратишди. Демак, умумий қилиб айтадиган бўлсак, фиқҳга икки хил таъриф берилди. Бири усулий уламоларнинг таърифи, яъни «Қуръон ва Суннатдан ҳукмларни қай тарзда чиқариб олиш ҳақидаги илм» деган таъриф. Иккинчиси фуқаҳолар берган таъриф бўлиб, унда ҳосил бўлган ҳукмларнинг мукаллафларга қандай жорий қилиниши асосий ўринга қўйилди. Бу ҳукмлар мутлақ мужтаҳидлар тарафидан чиқарилади. Ҳукмни фақат мутлақ мужтаҳид чиқара олади. Ана шу мужтаҳид муайян бир ҳукмни Қуръон ва Суннатдан қандай чиқарганини ўрганиш усул илмининг мавзусидир. Чиқарилган ҳукмни ўзимизга ва жамиятга татбиқ қилиш эса муфтий ва фақиҳларнинг ишидир.
Демак, фиқҳга икки хил қараш мумкин экан: ҳукмни чиқариб олиш ва уни татбиқ қилиш. Бизнинг хатоимиз шуки, ҳукмни ишлаб чиқиш билан уни татбиқ қилиш орасидаги фарқни тушунмаяпмиз. Тушунмаганимиз учун ҳам кераксиз гапларни гапиряпмиз. Биз юқорида айтиб ўтган икки йўналиш – таҳаллул, яъни динга енгил қараш ва ташаддуд, яъни динда ғулувга кетиш йўналишлари ё иккинчи таърифдан бехабар қолишди, ёки унга эътиборсиз қарашди. Улар фақат биринчи таърифни, яъни ҳукмни қай тарзда ишлаб чиқишни изоҳлашди.
«Ҳанафий мазҳабига теран нигоҳ» китобидан