Бисмиллаҳир роҳманир роҳим.
Моҳи Рамазоннинг аввали ўн кунини раҳмат, ўртасини мағфират, охирини халос бўлиш даҳаси қилиб, ушбу кунларга биз бандаларини чексиз неъматлар билан етказган ва ўз раҳматидан муяссар қилган Роббимиз Аллоҳ субҳаноҳу ва таолога чексиз ҳамду санолар бўлсин.
Ушбу ҳар бир ўн кунликни ўзгача қадрлаган ва шу неъмат қадридан соф эътиқод ила фойдаланган ҳамда ушбу таълимини ўз умматларига ўргатган пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга саловоту саломлар бўлсин.
Аввалиҳу роҳма - кунларининг бугун охирги ўнинчи кунига ҳам ўрталаб қолди. Во ажаб, кечагина рамазон келяпти деб қалбларда қувонч билан кутаётган рамазон ойимиз ниҳоясига етай деб қолди.
Раҳмат кунларининг шукуҳи, қоронғу тун ичра субҳи содиқ вақти киргунча саҳарлик ва қизил шафақ тортиб ботаётган қуёшнинг сўнги вақтида ифторликнинг файзи, масжидларимизда таровеҳ намози ва хатмул Қуръон тароватидан сармаст бўлиб, ғаниматли кунларнинг ўтиб кетаётганини сезмай қолибмиз.
Ҳа, бу кунлар хақиқатан руҳий озиққа ташна қалбларга ғаниматдир. Бунинг қадрига етмаган ва ундан баҳра олиб қолишни унутиб ғафлатда қолган инсонларга таажжуб қиласиз.
Рамазон ойи келиб заминимизни файзу таровати билан безаб турса-да, уни беписанд ўтказиб юборса, бундай кишилар қандай буюк мукофотлардан бебаҳра қолаётганини билармикан...
Иш хонада, касса олдида кассирни кутиб ўтириб, у келганида кўзлари қувончга тўлиб кеттган ишчи-ходимларнинг нигоҳига назар солсангиз, ана шу дамда гўёки улардан бахтлироқ инсон йўқдек. Ойлик маошини олади-ю кассирга чексиз эхтиром ила миннатдорчилик билдиради, аммо осмондан боши узра ёғаётган раҳмат ёмғирига парво қилмайди.
“Биз ишдаги одамлар, кўчада юрамиз, очликка чидайман-у, иссиқда чанқоққа бардош беролмайман-да” дея узрхоҳлик қилаётганларни эшитиб ҳайрон бўласиз: ахир рамазон соя-салқинда ётиб олиб бекорчиликда қиладиган иш эмас-ку. Ифторликларга уялмай-нетмай чиқиб ястаниб ўтирган “кўзалар”нинг ҳоли таажжубли.
Жаннат эшиклари очилиб, дўзах эшиклари ёпиладиган ойда ўзларига жаннатнинг эшигини ёпиб олган инсонларга таажжуб қиласиз киши.
Уйи масжиднинг ёнида бўла туриб, таровеҳ намозидан қолаётганларнинг ҳоли таажжубли. Наҳот, Қуръон оятлари ва тасбеҳ оҳанглари қалбларига етиб бормаса.
Мусо алайҳиссалом даврида осмондан Аллоҳнинг неъмати ёғилиб, уларни қавми еб-ичиб, бунинг шукронасига ибодат қилинглар дейилганида, уларнинг биз бундай нарсаларни эмас, бошқа нарсаларни хоҳлардик деб саркашлик қилганини биламиз, бугун эса ўша ҳодиса олдида юқорида санаб ўтган таажжубларимиз ҳеч нарса эмас.
Нима ҳам дердик, Аллоҳнинг имтиҳони бу...
Барчамизга Рамазон муборак бўлсин.
М.ШОЖАЛИЛОВ,
Tasbeh.uz сайти администратори
Cавол: Мен макулатура сотиш билан шуғулланаман. Гоҳида ушбу қоғозлар орасидан эскирган Қуръон варақлари ва бошқа диний ёзуви бор қоғозлар ҳам чиқиб қолади. Уларни нима қилсам бўлади?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Маълумки, динимизда Аллоҳ таолонинг каломи ҳамда гўзал исмлари ёзилган қоғоз ва бошқа нарсаларни хорлаш ёки беҳурмат қилишдан қайтарилган, аксинча уларни эъзоз ва эҳтиром қилишга буюрилган. Шунинг учун, бундай муқаддас битикли қоғозларни макулатурага топшириш мутлақо ярамайди.
Аллоҳ таоло бу ҳақида бундай хитоб қилади:
ذَلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ
“Гап шудир: Кимки Аллоҳнинг шиорларини улуғ деб билса, бас, албатта, бу дилларнинг тақвосидандир” (Ҳаж сураси, 32 оят).
Демак, оят ва ҳадислар ёзилган китоб ёки варақлар ўқиш учун яроқли бўлса, уларни ҳеч бир йўл билан йўқ қилиш жоиз бўлмайди, балки уларни фойдаланадиган кишиларга топшириш лозим.
Аммо улар эскириб, ўқишга яроқсиз ҳолатга келиб қолган бўлса, уларни тоза бир латтага ўраб, оёқ ости қилинмайдиган ерга кўмилади. Бу ҳақда Аллома Ҳаскафий роҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Фойдаланиб бўлмайдиган китоблардан Аллоҳ таолонинг фаришталар ва Пайғамбарларнинг исми ўчирилади ва ёқиб юборилади. Ўчирмасдан туриб ҳам оқар сувга оқизиб юборишнинг зарари йўқ. Кўмиш ҳам мумкин. Кўмиш энг афзал йўлдир. Зеро, Анбиёлар ҳам дафн этилганлар” (“Дуррул мухтор” китоби).
Демак, сизнинг қўлингизга келиб тушган муқаддас ёзувли варақларни имкони бўлса, кўмилади ёки ёқилади. Агар бу иш машаққат туғдирса, махсус воситалар ёрдамида ёзувларини кетказиб, қайта ишлаш мумкин.
Ҳозирга келиб эса, қоғозлардаги ҳар қандай ёзувларни кеткиза оладиган махсус воситалар ишлаб чиқилган. Шунга кўра, замонавий фатво марказлари ёзув ва ҳарфлари тўлиқ ўчирилган ва махсус ишлов берилган қоғозларни қайтадан фойдаланиш мумкинлигига фатво бермоқдалар. Бунинг сабаби улардаги оят ва ҳадис ҳамда бошқа диний ёзувлардан асар қолмаганидир.
Бу ҳақда Аллома Ибн Нужайм роҳимаҳуллоҳ бундай деганлар: "Қуръон ёзилган лавҳ (доска, тахта)ни ўчириб, уни дунё ишига ишлатса, жоиздир" ("Ал-Баҳр ар-Роиқ" китоби).
Бундан ташқари олдинги вақтларда қоғоз ва китоблар кам бўлгани учун, уларни ерга кўмиш машаққат эмас эди. Ҳозирда эса, уларнинг ҳажм ва миқдори кўпайгани сабабли бу миқдордаги китоб ва қоғозларни кўмиш катта машаққат ва сарф-харажат талаб қилади. Динимиз эса, машаққатга буюрмайди.
Шу билан бирга уларни кўмиб юборилса, ҳеч ким фойдалана олмайди. Аммо уларни қайта ишлаб қоғоз ҳолига келтирилса, қайтадан фойдаланиш мумкин. Бироқ, шуни ҳам таъкидлаш жоизки, ушбу амалиёт жараёнида мусҳаф ёки оят ёзилган қоғозларни ушлашда уларнинг ҳурматини жойига қўйиш, таҳоратли ёки қўлқопли бўлиш лозим бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази