12 Феврал, 2025, 13 Шаъбон, 1446
12 Феврал, 2025, 13 Шаъбон, 1446
Аллоҳ таоло Жаннат неъматларини қўлга киритиш йўлида мусобақалашишга буюриб, бундай марҳамат этади: «Бас, мусобақачилар шу (неъматлар) йўлида мусобақа қилсинлар!» (Мутаффифун, 26).
Бошқа бир оятда: «Раббингиздан (бўлувчи) мағфиратга ва кенглиги осмонлару Ерга тенг, тақводорлар учун тайёрлаб қўйилган жаннат сари (солиҳ амаллар қилиш билан) шошилингиз!» (Оли Имрон, 133).
Мусобақада кучли рақиблар кўп экан! Негаки, шошилиш кераклиги алоҳида фармойиш билан таъкидланмоқда! Мусобақа шартлари нимадан иборат экан? Бу мукофотлар қайси амалларни қилганлар учун экан? Улар ҳақида қаердан билсак бўларкан? Уларни қандай хислатлари бор экан-а?!
«Улар (мазкур тақводорлар) фаровонлик ва танглик кунларида ҳам хайр-cадақа қиладиган, ғазабларини ютадиган, одамларни (хато ва камчиликларини) афв этадиганлардир. Аллоҳ эзгулик қилувчиларни севар. Улар бирор фаҳш иш қилиб қўйсалар ёки ўзларига зулм қилиб қўйсалар, (дарҳол) Аллоҳни эслаб, истиғфор айтадилар. Ваҳоланки, гуноҳларни фақат Аллоҳгина мағфират этар. Яна, улар била туриб, қилмишларида давом этмайдиган кишилардир. Айнан уларнинг мукофотлари – Парвардигорларидан мағфират ва остидан анҳорлар оқиб турувчи жаннат боғлари бўлиб, ўша жойда абадий бўлурлар. (Солиҳ) амал қилувчиларнинг мукофоти нақадар яхши!» (Оли Имрон, 134-136).
«(Эй, инсонлар!) Раббингиз томонидан бўладиган мағфиратга ҳамда Аллоҳ ва Унинг пайғамбарларига имон келтирган зотлар учун тайёрлаб қўйилган, кенглиги осмон ва Ернинг кенглиги каби бўлган жаннатга мусобақалашингиз! Бу Аллоҳнинг фазли бўлиб, уни Ўзи хоҳлаган кишиларга ато этур. Аллоҳ улуғ фазл соҳибидир» (Ҳадид, 21).
Мусобақада иштирок этганмисиз? Иштирокчиларни кузатганмисиз? Ҳа, барака топинг! Иштирокчилар ҳамиша марра чизиғи томон шошадилар, тўғрими? Ким биринчи бу чизиқдан ўтганини эса ҳакамлар белгилаб, ҳаммага ўзига муносиб баҳо қўядилар. Бирорта қатнашувчи югуриб, елмай, жонини койитмай, мусобақа бошланғич чизиғида турганича ғолиб бўлган дейилса, ишонасизми?
Мусобақа бўлгач, унинг бошланғич ва ниҳоя чизиғи ҳамда ҳаками бўлади! Бошланғич нуқтаси қўлингиздаги мол-давлат ўз эҳтиёжингиздан ортиб, нисобга етган кунидир! Бу мусобақанинг ниҳоя-марра чизиғи бошқа мусобақалардан фарқлироқ: бунинг марра чизиғи охак билан чизиладиган оддий оқ чизиқ эмас.
Мусобақа саккизта совринли ўрин учун саккиз “номинация”да бўлади!
«Албатта, садақаларни фақат фақирлар, мискинлар, унда (садақа ишида) ишловчилар, диллари ошна қилинувчи (кофир)лар, (пул тўлаб озод этилувчи) қуллар, қарздорларга ва Аллоҳ йўлида ҳамда йўловчига (мусофирга бериш) Аллоҳ (томони)дан фарз (этилди). Аллоҳ илмли ва ҳикматли зотдир» (Тавба, 60).
Ҳакам Аллоҳ таолонинг Ўзидир! Бу Ҳакамнинг ҳукми айни адолат бўлади. Қандайдир йўллар билан Унинг ҳукмини асло ўзгартириб бўлмайди! Мусобақа шартига мувофиқ бу жонли марра чизиғи ва одил Ҳакам томонга мусобақа иштирокчиси сифатида сиз боришингиз керак!
Оятда саналган саккиз тоифа кишилар қўлида сизга Жаннатнинг саккиз эшигини биридан ичкарига кириш ҳуқуқини берувчи билетлар бор. Барчаларидан сотиб олсангиз ҳам бўлаверади. Аммо сизнинг билетни кимдан сотиб олганингизга қараб, Унинг қайси эшигидан киришингиз, У ердаги даражангиз энг юқори, ўрта ёки пастроқда бўлиши белгиланади! Зеро, Жаннатнинг ҳар бир эшиги алоҳида бир яхшилик қилган кишиларга хосдир. Масалан, намоз ўқувчилар биридан, рўза тутувчилар бошқасидан, бегоналарга садақа қилувчи яна бир эшикдан кирса, қариндошига садақа қилган унданда юқорироқ даражага олиб борувчи эшикдан, ҳам қўшни, ҳам қариндошига ҳамда бегоналарга ҳам ёрдам қўлини чўзувчи киши эса, аввалгидан ҳам юқори мақомга олиб борувчи эшикдан кириш билетини қўлга киритади ва ҳоказо. Шунинг учун билетни қуйидаги кўрсатмага амал қилиб, сотиб олинса, мақсадга мувофиқ бўлади:
Ториқ Муҳорибийдан ривоят қилинади: “Мадинага келсак, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам минбарда туриб, одамларга хутба қилиб, бундай деб турган эканлар: “(Садақа) Берувчининг қўли юқори (қўл ҳисобланувчи)дир! (Хайр-садақа беришни аввало) Ўз қарамоғингдаги (кишилар)дан бошлагин: онанг, отанг, опа-синглинг, ака-уканг сўнг энг яқин кишинг, сўнг ундан кейинги яқин кишига бергин!” (Имом Насоий ривояти).
Яқинларга қилинган хайр-эҳсонларнинг савоби икки баробар кўп: ҳам қариндошлик алоқаларини боғлаш савоби, ҳам садақа савоби бўлади... Умуман олганда эҳтиёжманд мўмин-мусулмонларга ёрдам берилса бас!
Баҳодир БАҲРОМЖОН ўғли
“Саййид Муҳйиддин махдум” ўрта
махсус ислом билим юрти мударриси
Инсон гуноҳдан холи бўлмайди. Баъзан билиб-билмай гуноҳ ишга қўл уриб қўйиши мумкин.
Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳар бир одам боласи хато қилувчидир. Хатокорларнинг энг яхшиси тавба қилувчилардир”, деганлар (Имом Термизий ривояти).
Аллоҳ таоло кўплаб оятларда инсонларни тавба қилишга буюрган. Жумладан, Таҳрим сурасида бундай марҳамат қилинади: “Эй иймон келтирганлар! Аллоҳга чин тавба қилингиз, шоядки, Роббингиз сизларнинг гуноҳларингизни ўчириб, остидан анҳорлар оқиб турадиган (жаннатдаги) боғларга киритса” (8-оят).
Бошқа ояти каримада «...Барчангиз Аллоҳга тавба қилингиз, эй мўминлар! Шояд, (шунда) нажот топсангиз» (Нур сураси, 31-оят), дейилган.
Инсон тавбани ўзига лозим тутиши керак. Аммо унинг тавбаси қабул бўлиши учун эътибор қаратиши лозим бўлган жиҳатлар бор. Хусусан, тавба қилишда чин кўнгилдан пушаймон бўлиб, Аллоҳ таолодан ёлвориб сўраши керак. Сўнгра истиғфор учун маълум бир дуолар, ижобат бўладиган онлар фазилатидан фойдаланиш зарур.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким қуёш мағрибдан чиқишидан олдин тавба қилса, Аллоҳ (унинг) тавбасини қабул қилади”, дедилар (Имом Муслим ривояти).
Инсон тавбага шошилиши лозим. Луқмони Ҳаким ўғилларига: “Эй ўғлим, тавбани кечиктирма! Чунки ўлим тўсатдан келади. Ким тавбани кечиктириб, нажотга шошилмас экан, иккита катта хатар ичида қолади: 1) гуноҳлар зулмати тўпланиб, қалбни қоплайди, сўнгра уни муҳрлаб ташлайди. Гуноҳ муҳрланган қалбдан ўчмайди; 2) касаллик ёки ўлим тавбадан илгари келиб, хатоларни ўнглаш учун вақт қолмайди”, деган.
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Албатта, Аллоҳнинг тавба қабул қилиши фақат ёмонлик (гуноҳ)ни билмасдан қилиб қўйиб, сўнгра тезлик билан тавба қилганлар учун (муқаррар)дир. Аллоҳ айнан ўшаларнинг тавбасини қабул қилур. Аллоҳ илм ва ҳикмат Эгасидир” (Нисо сураси, 17-оят).
Ушбу оятда Аллоҳ таоло билмай қўл уринган гуноҳга зудлик билан қилинган тавбани қабул этишини баён қиляпти.
Инсон Аллоҳ ва унинг Расулига итоат қилмагани, шайтоннинг ҳийласига эргашиб, шу гуноҳни содир қилгани учун қаттиқ надомат чекиши лозим. Чунки гуноҳ ишга пушаймон бўлиш холис тавбанинг шартларидан биридир. Шу билан бирга, надоматнинг ўзи ҳам тавбага далолат қилиши мумкин.
Бу ҳақда ҳадиси шарифда бундай дейилган: «Абдуллоҳ ибн Маъқилдан ривоят қилинади. У: “Мен отам билан бирга Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳунинг ҳузурига кирдим. Отам унга: “Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Надомат чекиш тавбадир”, деганларини эшитганмисиз?” деб айтди. Абдуллоҳ ибн Масъуд: “Ҳа, у зотнинг: “Надомат чекиш тавбадир”, деганларини эшитганман”, деди» (Имом Байҳақий ривояти).
Демак, инсон қилган гуноҳига қаттиқ пушаймон бўлиб, афсусланса, тавбаси холис бўлиши учун бир неча шартлар бор:
– гуноҳ қилишдан дарҳол тўхташ;
– қилган гуноҳига қаттиқ пушаймон бўлиш;
– бу гуноҳга асло қайтмасликни ният қилиш;
– тавбасини Аллоҳ таоло қабул қилишига ишониш;
– истиғфор айтиш;
– гуноҳга қайтмасликни барча аъзолари билан амалга ошириш;
– гуноҳ одамларнинг ҳаққи бўладиган бўлса, улардан узр сўраб, рози қилиш.
Шокиржон МАДАМИНОВ,
“Кўкалдош” ўрта махсус ислом билим юрти мударриси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа