Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
24 Ноябр, 2024   |   23 Жумадул аввал, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
05:59
Қуёш
07:22
Пешин
12:15
Аср
15:16
Шом
17:00
Хуфтон
18:18
Bismillah
24 Ноябр, 2024, 23 Жумадул аввал, 1446

Рўзани бузадиган омиллар

8.06.2017   81695   4 min.
Рўзани бузадиган омиллар

Рўзанинг бузилишига сабаб бўлувчи омиллар асосан иккига бўлиниб, бирида фақат қазо лозим бўлса, иккинчи ҳолатда эса ҳам қазо, ҳам каффорот лозим бўлади. Демак, рўзадор шу омилларни яхши билиши керак бўлади. Агар уларнинг фарқига бормаса (бандачилик билан рўзани бузувчи бирон бир ҳолатларни қилиб қўйса) бўйнига қазо лозим бўлдими ёки ҳар иккаласи  ҳам лозим бўлдими, бунинг ҳам фарқига бормайди.

Қуйидаги амаллар рўзани бузади ва фақат қазо рўза тутиш вожиб бўлади:

  • Рўза сафарга чиқиш, касаллик, ҳайз-нифос ва ақлдан озиш каби сабаблар билан бузилса;
  • Одатда тановул қилинмайдиган нарсалар, масалан, қоғоз ва лой кабилар истеъмол қилинса;
  • Тош, темир, олтин, кумуш ва бошқа қаттиқ жисмлар ютилса;
  • Мажбурият юзасидан еб-ичилса;
  • Ҳали тонг отмади, деб ўйлаб еб-ичиш ёки жинсий алоқа қилиб қўйилса-ю, аслида тонг отиб бўлган бўлса ёхуд кун ботди деган гумон билан оғизни очиб қўйса-ю, бунинг акси бўлиб чиқса;
  • Оғиз ёки бурунни чайишда эҳтиётсизлик туфайли сувни ичкарига киритиб юборса;
  • Қасдан кўнгилни айнитиш туфайли оғиздан тўлиб қайд қилса;
  • Қор ёки ёмғир оғизга тушса;
  • Тутунни қасдан ҳидласа;
  • Тишлар орасида қолган нўхат ва ундан каттароы ҳажмдаги овқат қолдиғини ютса;
  • Рўзани унутиб еб ёки ичиб қўйгач, энди рўзам очилиб кетди, деган гумон билан тановулни давом эттирса;
  • Тунда ният қилмагани учун рўзани бузса;
  • Кун ярмидан кейин сафарга чиқиб, рўзани очиб юборса;
  • Ният қилмай кун бўйи емоқ ва ичмоқлардан тийилиб юрса;
  • Қулоққа томизилган ёғ ёки сувнинг мазасини ҳалқумида сезса;
  • Бурунга дори томизса;
  • Клизма қилса;
  • Аёлини қучиш ёки ўпиш туфайли маний чиқса;.
  • Қориндаги ярага қўйилган дори ошқозонга ва бошдаги ярага қўйилган дори димоққа етса;

 Ушбу юқорида санаб ўтилган амаллардан бирини қилган киши рамазоннинг ҳурмати учун куннинг қолганини ўзини тийиш билан ўтказиши зарур бўлади ҳамда бир кунига бир кун рўза тутиб беради.

Қуйидаги амаллар рўзани бузади ҳамда қазо ва каффорат вожиб бўлади:

  • Қасдан таом ейиш ёки ичиш.
  • Узрсиз дори-дармонлар ичиш.
  • Қасдан жинсий яқинлик қилиш.
  • Оғизга тушган ёмғирни қасдан ютиш.
  • Донни чайнагандан сўнг бўлса ҳам ютиш.
  • Кунжут донини ютиш.
  • Туз истеъмол қилиш.
  • Чекиш.
  • Одатланиб қолган инсоннинг тупроқ ейиши. Агар ўрганиб қолмаган бўлса, каффорат талаб қилинмайди.

Масалан:

Туз еса, фақат қазо рўза вожиб бўлади. Аммо туз еб юриш одати бор одам бўлса, ҳам рўзани қазо қилади, ҳам каффорат беради. Туз еган рўзадорга ҳам қазо, ҳам каффорат вожиб бўлади, деган фатволар мавжуд. Бинобарин, бунда эҳтиёткорлик лозим бўлади (“Фатовойи Оламгирия”, “Хулоса”, “Шарҳи ниҳоя”).

 Бировнинг мажбур қилиши сабабли ёки рўзалиги эсида бўла туриб, эҳтиётсизлик билан (масалан таҳорат ёки ғусл қилаётганида) томоқдан сув ўтиб кетса, қазонинг ўзи вожиб, каффорат лозим эмас.

 Кундузи ухлаётган рўзадор уйқусираб, сув ичиб қўйса, рўзаси очилади. Каффоратсиз, фақат қазосини тутиб беради (“Фатовойи Оламгирия”, “Қозихон”).

“Каффорат” ҳақида тушунча

 Каффорат уч турли бўлади:

  • Қул озод қилиш. Лекин ҳозир қулчилик бекор бўлгани сабабли буни бажаришнинг иложи йўқ.
  • Кетма-кет 60 кун рўза тутиш. Бу рўзани тутишда орасини узмаслик шарт қилинади. Шунинг учун икки ҳайит ва ташриқ кунларига тўғри келиб қолмаслиги керак.
  • Инсон ўзи истеъмол қиладиган таом каби егуликлар билан 60 та мискинни овқатлантиради. Бунда каффорат бераётган шунга аҳамият бериши керакки, мискинлар орасида ота-онаси, хотини ва фарзандларига ўхшаш яқинлари бўлмаслиги лозим. Шунингдек, ҳар бир мискинга ярим соъ (тахминан 2 кг.) буғдой ёки уни бир соъ арпа ёки хурмо кабилардан ёхуд улардан бирининг қийматини бериш ҳам мумкин.

“Фахриддин ар-Розий” ўрта махсус ислом билим юрти мударриси М.КАРИМОВ тайёрлади.  

 

Рамазон
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Кўзингдан парда олиб ташланганида

22.11.2024   7055   2 min.
Кўзингдан парда олиб ташланганида

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Бир куни Ҳасан розияллоҳу анҳу уйидан янги, тоза кийимлар кийиб, виқор билан кўчага чиқди. Бир гуруҳ дўстлари, ходимлари билан Мадина кўчаларининг бирида кетаётиб, елкасида бир меш сув кўтариб олган, қашшоқликдан эзилган кекса яҳудийни учратиб қолди. Қария Ҳасан розияллоҳу анҳуни бундай кўркам кийимда кўриб, чидай олмади, «Илтимос, бирпас тўхтаб, сўзимга қулоқ солинг!» деди. Ҳасан розияллоҳу анҳу тўхтади. Яҳудий: «Эй Расулуллоҳнинг набираси! Менга раҳм қилинг, адолат қилинг! Бобонгиз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Дунё мўминнинг зиндони, кофирнинг жаннатидир», деган эдилар. Лекин кўриб турибманки, сиз бу дунёда ҳам неъматларга кўмилиб, фаровон яшаяпсиз. Унда бўлса, бу дунё сиз учун жаннат, мен учун эса дўзах экан-да? Ахир мен қийинчиликда, қашшоқликда яшаяпман. Лекин сиз мўминсиз, мен эса ундай эмас», деди.

Ҳасан розияллоҳу анҳу бундай деди: «Кўзингдан парда олиб ташланганида, Аллоҳ таоло менга ва барча мўминларга жаннатда қандай неъматлар тайёрлаб қўйганини кўрганингда эди, бу дунё шунчалик гўзаллигига қарамай, биз учун зиндонлигини кўрган бўлардинг. Аллоҳ таоло сенга ва барча кофирларга дўзахда қандай азобу қийноқлар тайёрлаб кўйганини кўрганингда, шунчалик қашшоқ, паришонлигингга қарамай, бу дунё сен учун жаннат эканлигини тушунган бўлардинг».

Дарҳақиқат, мусулмонлар бу дунёда қанчалик фаровон яшамасин, жаннатдаги неъматлар олдида ҳеч нарса эмас. Худди шунга ўхшаб, мусулмон бўлмаганлар ҳам бу дунёда фаровон яшаётган бўлса, бу Аллоҳ таолонинг Роҳман исмининг бир тажаллийси бўлиб, вақтинчалик берилган иноятдир, охиратда кўриладиган азобларнинг қаршисида ҳеч нарса эмасдир.

«Ким дунёни истаса, дунё уни ерга уради!»

Ҳасан розияллоҳу анҳу ўрни келганда, одамларга насиҳат қилиб, ҳаётда бошқаларга ибрат бўлиб яшаш, гўзал хулқ-атвор эгаси бўлиш лозимлигини айтар эди. У ўзининг ижтимоий ҳаётга оид маслаҳатларидан бирида бундай деган: «Кимки дунёни хоҳласа, дунё уни ерга уради! Кимки дунёга қалбини боғламаса, унга парво қилмайди. Кимки дунёни севса, у бойларнинг қулига айланади. Кечаги куни билан бугунги куни тенг бўлган киши зиёнда, кимнинг ўтмиши бугунидан яхшироқ бўлса, у ҳам зиёндадир. Ўзини мукаммал деб ҳисоблаган одамда камчилик кўп бўлади. Гўзал ахлоқ инсонга зийнатдир. Садоқат бойликдир. Шошқалоқлик енгилликдир. Қалби дунёга боғланган одамлар билан бирга ўтириш доғдир. Ёмон одамлар билан бирга бўлиш эса ўзгаларда шубҳа уйғотади».

«Миллионер саҳобалар» китобидан

Мақолалар