Абу Салама ибн Абдурраҳмон Оиша онамиз разияллоҳу анҳодан Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Рамазонда ўқийдиган намози қандай эканлигини сўраганларида, уммул мўъминин Оиша онамиз разияллоҳу анҳо: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Рамазонда ҳам, ундан бошқасида ҳам ўн бир ракатга зиёда қилмас эдилар. Тўрт ракат ўқирдилар. Уларнинг қандай ҳам чиройлилиги, узунлигини сўрамай қўявер!... Сўнг яна тўрт ракат ўқирдилар. Уларнинг қандай ҳам чиройлилиги, узунлигини сўрамай қўявер!... Сўнг уч ракат (витр) ўқир эдилар”. – деб жавоб берганлар
Мазкур ҳадиси шарифга биноан пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам таровеҳни саккиз ракат ўқиганликлари маълум бўлмоқда.
Жобир ибн Абдуллоҳ разияллоҳу анҳудан қилинган ривоят ҳам юқоридаги ҳадисни қувватлаб келган. Зеро, у зот “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Рамазон ойида бизга саккиз ракат намоз ўқиб бердилар ва витр ўқидилар. Эртаси куни биз масжидга йиғилдик, ул зоти шариф чиқади, деб ўйладик. Бас, тонг отгунча бизнинг олдимизга келмадилар. Сўнг келганларида, биз айтдикки: “Эй, Расулуллоҳ! Кеча масжидда тўпланган эдик, бизга намоз ўқиб берасиз деб умид қилган эдик”. Шунда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Мен сизларга фарз бўлиб ёзилишидан қўрқдим”, – дедилар”.
Шундоқ бўлса-да, таровеҳни йигирма ракат эканлигига саҳобалар, тобеъинлар, ҳамда улардан кейинги авлодлар ва барча фиқҳий мазҳабларнинг имомлари иттифоқ қилганлар. Жумладан, Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан келтирилган ривоятда: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам Рамазонда йигирма ракат таровеҳ ўқиганлар ва витрни ҳам ўқиганлар. Имом Байҳақий ҳам мазкур ҳадисни ривоят қилиб: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам йигирма ракатни жамоатсиз ўқир эди”, деб қўшимча қилганлар. Абу Абдураҳмон Суламийнинг ривоятида, Ҳазрати Али каррамаллоҳу важҳаҳу Рамазонда қориларни чақириб, улардан бирига одамларга йигирма ракат ўқиб беришни буюрган, Ҳазрати Али эса уларга витрни ўқиб берганлар.
Язид ибн Румон разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Умар ибн Хаттобнинг замонида одамлар йигирма уч ракат ила қоим бўлар эдилар”. Йигирмаси таровеҳ, учтаси витр. Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳу ўзларининг халифалик даврларида одамларнинг рамазон кечаларида масжидга тўплаб, таровеҳни йигирма ракат жамоат билан ўқишни жорий қилдилар. Саҳобалардан бирор киши бу ишга қарши чиқмади. Ҳатто ҳазрати Умардан кейинги ҳазрати Усмон ва ҳазрати Алийдек хулофои рошидинлар мартабасидаги зотлар ҳам бу амални тўхтатишмаган. Ваҳоланки, бу улуғлар диндаги бидъат амалларнинг рўпарасида ҳаргиз сабр қилиб турмаганлар, балки у бидъат бўлса, ўз ўрнида тўхтатардилар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам муборак ҳадиси шарифларида шундай марҳамат қилгандилар: “Ўзингларга менинг суннатимни ҳамда рошид ва маҳдий бўлган (яъни, ҳидоят, тўғри йўлда юрувчи) халифаларимни суннатини лозим тутинглар, буни ақл тишларинг билан маҳкам тишлаб олинглар”. (Абу Довуд ривояти). Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва салламнинг мазкур кўрсатмаларига мувофиқ Мулло Али қори раҳматуллоҳи алайҳ “Мишкатул масобиҳ”нинг шарҳи “Мирқотул мафотиҳ”да саҳобалар таровеҳ намозининг йигирма ракат эканлигига ижмо қилишганлигини келтирганлар.
Юқоридаги ривоятлардан шуни хулоса қилишимиз мумкинки, таровеҳ намозининг йигирма ракатлиги кеча ёки бугун пайдо бўлган нарса эмас, балки Ҳазрати Умарнинг халифалик даврларидан бошлаб жорий қилинган суннат экан. Ўтган аждодларимиз ушбу суннатга оғишмай амал қилиб келган. Аллоҳ таоло бизларга ҳам ана шундай мустаҳкам эътиқодда бўлишимизни насиб этсин.
Саййид Муҳйиддин махдум ўрта махсус ислом билим юрти мударриси Абдуғофур Ниязқулов
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Кўпчиликгимиз узоқ вақт соғлом бўлиб юриш учун дорихоналардан “мўъжизавий таблетка” сотиб олишга кўплаб пул сарфлаймиз. Бу дорилар иммунитетимизни кучли қилишини ва яқинларимизни томоқ оғриғи, бронхит, гриппнинг ҳар қандай турлари ва бошқа касалликлардан ҳимоя қилади деган ишончдамиз.
Лекин, бугунги кунда фармацевтика саноати қанчалик муваффақиятларга эришган бўлишидан қатъи назар, мустаҳкам иммунитетга эга бўлиш учун уларнинг ўзи етарли эмас десак муболаға бўлмайди. Албатта, дори-дармоннинг инсон саломатлиги учун аҳамияти катта эканлигини инкор қилиб бўлмайди.
Соғлом организмли бўлиш учун дорихоналар билан бирга динимизда тарғиб қилинган, инсон саломатлигига фойдали бўлган табиий ўсимлик ва маҳсулотларга мурожаат қилиш ҳам самаралидир. Бу маҳсулотлар иммунитет тизимини ҳимоя қилишда мустаҳкам девор вазифасини ўтайди.
Ҳар бир мусулмон қиладиган кундалик ибодатлар нафақат савоб, балки саломатлик калити ҳамдир. Таҳоратнинг юрак-қон томир тизими учун фойдали эканлиги ва бундан ташқари, у рефлексологик усулларни ўзида мужассам этгани олимлар томонидан исботланганига анча йиллар бўлди. Совуқ сув билан таҳоратда юз-қўлни ювиш танани мукаммал даражада чиниқтиради. Оғиз ва бурунни мунтазам ювиш инфекцияларнинг ривожланишига тўсқинлик қилади. Умуман олганда, ҳаммаси оддий, таҳорат қилинг ва соғлом бўлинг!
Занжабил антибактериал, яллиғланиш ва микробларга қарши, антисептик, бактерицид хусусиятлари билан машҳур. Занжабил уйимизда доимо, айниқса куз ва қиш мавсумида бўлиши керак бўлган маҳсулотдир. Бу аччиқ илдиз соғлиқ учун C, Б витаминларига бой ва инсон организмидаги зарарланган ҳужайраларни даволаш ва янгилаш қобилиятига эга бўлган ретинол моддасини ўз ичига олади. Асал занжабилнинг фойдали хусусиятларини мукаммал равишда тўлдиради.
Қуръони каримда зикр қилинган шифобахш егуликлардан бири асалдир. У иммунитетимиз учун ажралмас маҳсулотдир. Эътибор берсак, инсон қони ва асалнинг кимёвий таркиби жуда ҳам ўхшаш. Инсон қони 24 микроэлементни ўз ичига олади, табиий асали эса 22 тани.
Танани иссиқ тутиш, совуқдан ҳимоя қилиш учун табиий асалнинг ёнғоқ билан аралашмаси самаралидир.
Қора седана кучли табиий иммуномодулятор бўлиб, у организмга табиий ва юмшоқ таъсир кўрсатади. Ўсимликнинг фаол моддаси тимокинон бўлиб, тана иммунитет мудофаасини таъминлайди ва касалликларга чидамлилигини оширишда катта рол ўйнайди.
Тананинг ҳимоя хусусиятларини рағбатлантириш учун қора седана ёғини эрталаб оч қоринга, тушликда овқатдан бир соат олдин ва кечқурун ётишдан олдин ичиш тавсия этилади. Катталар учун 1 ош қошиқ меъёр ҳисобланади.
Табиблар, агар одамлар ҳелбанинг қанчалик фойдаси борлигини билганда эди, уни олтин нархига сотиб олишарди, дейишган. Олимларнинг саъй-ҳаракатлари туфайли бу ажойиб ўсимликнинг фойдалари ҳақида жуда кўп маълумот айтилган, лекин негадир кўпчилик неча асрлардан буён фойдаланиб келинаётган уруғларга соғлиқни тиклаш учун эътибор бермай қўйдилар.
Шундай қилиб, ҳелба уруғлари шамоллаш, иситма ва вирусли инфекцияларнинг оқибатларидан халос бўлишга ёрдам беради. Юмшатувчи хусусиятлари туфайли бу ўсимлик шамоллашни даволашда, яллиғланишга қарши ва экспекторан сифатида ишлатилади. Бу балғамни юмшатиш ва эритиш ва лимфа тизими орқали токсинларни олиб ташлашга кўмаклашади. Шунинг учун ярим литр сувга бир ош қошиқ ҳелба уруғи солиб ичилса, шамоллашни даволайди. Бундан ташқари, қўшимча витаминлаш таъсирини таъминлаш учун кўпинча ичимликка клюква ёки лимон шарбати қўшилади.
Мақолада баён қилинган маҳсулотлар соғлиқни мустаҳкамлаш учун самарали ҳисобланади. Шифобахш маҳсулотларни истеъмол қилиш билан бирга фаол ҳаёт тарзини олиб бориш, меъёрида овқатланиш ва ибодатларни кўпайтириш ҳам керак.
Пўлатхон Каттаев,
ТИИ Ҳадис ва ислом тарихи фанлари кафедраси катта ўқитувчиси.