Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
25 Ноябр, 2024   |   24 Жумадул аввал, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:00
Қуёш
07:23
Пешин
12:15
Аср
15:16
Шом
17:00
Хуфтон
18:18
Bismillah
25 Ноябр, 2024, 24 Жумадул аввал, 1446

Рамазонда ичкилик?!!

2.06.2017   88260   5 min.
Рамазонда ичкилик?!!

Ҳар йилгидек, Рамазон ойини муштоқ бўлиб кутдик, савоблар мавсуми, имкониятлар палласи... Еткизгани учун Аллоҳ таолога шукроналар айтдик. Ҳар бир мусулмон юртдошимиз қўлдан келганича ибодатларни холис адо этишга киришиб кетди. Қодир бўлганларнинг амалга ошираётган яхшиликлари эса кўнглимизни тоғдек кўтаради. Шундай кунларнинг бирида ифторлик дастурхонига ул-бул олиш учун бозорга йўлим тушди. Тўғриси, айрим манзараларни кўриб... бир масалани ҳукмингизга ҳавола қилишга жазм қилдим.

Нуроний ёшга етган, туппа-тузук ўзбек отахони қўлларида ўша номинг ўчгур “шайтон суви”ни қадоғи билан кўтариб олиб, уйга шошиб кетмоқда. Бу ҳам етмаганидек, телефонда бутун бозорни бошига кўтариб, оғайниларини туғилган кунига таклиф қилмоқда. Айни набираларига яхшиликдан сабоқ бериб, фарзандларига ҳалолликда ўрнак бўладиган кайвони ёшларида, яна муборак ойда спиртли ичимликлар билан дастурхон безаб, дўсту ёрларни уйга чақириш аввало динимизга зид ҳолат. Қолаверса, ўзбек ахлоқига ҳам хос бўлмаган иллатдир.

Болалигимиздан катталар Рамазон кунларида одамларнинг олдида бирор нарса ейиш, сув ичиш катта одобсизлик эканини тушунтирганлар. Биз шундай тушунча билан катта бўлганмиз. Бугунги кунда эса кўча-кўйларда, рўзаи Рамазон кунларида бемалол сув ичиб, егулик еб юрганларку майли, спиртли ичимлик ичиб юрганларига нима дейсиз? Майли, рўзадорларни ҳурмат қилмасин, майли “атрофдагиларнинг мен билан иши бўлмасин”, деган ақида билан бу ишга қўл ураётган бўлсин. Аммо, ойлар султонининг ҳурматини билмаганларни нима дейиш мумкин?

 Шундай фикрлар билан юрган кунларимда, яна бир ҳолатнинг гувоҳи бўлдим. Қашқадарёдан келган қўшниларимизнинг ҳарҳолда салом-алиги жойида. Бироқ, кунора уйларида “базми-жамшид”. Айниқса, бу зиёфатнинг Рамазон ойида ҳам давом этиши... ачинарли жудаям.

Биз қаёққа қараб кетмоқдамиз? Ота-боболаримизнинг минг йиллик одоб-ахлоқ қадриятлари, муқаддас ойни нақадар ҳурмат қилганлари, оилаларида хотиржамликни, яхши тарбияни асраш учун ҳар ишга тайёр бўлганлари, Рамазоннинг қадрли кечаларини маърифий суҳбатларга бағишлаганлари ва шу каби диний ва миллийлигимиз уйғунлашган одатларимизни айрим юртдошларимиз унутиб қўяётгани оғриқли масаладир. Тўғри, мен таъкидлаб ўтган воқеалар бармоқ билан санарли бўлиши мумкин. Лекин, биргина кимсанинг иллатидан бутун оила, маҳалла, борингки, ундан ҳам кўпроқ одамлар азият чекади.

Унутмаслигимиз керакки, бу эслатмалар биргина ўзимиз учун эмас, балки, ўсиб келаётган ёш авлоднинг тарбияси учун ҳам долзарбдир. Ким айтади, эртага маҳалласидаги кишиларни маст ҳолатда кўравериб кўзи ўрганган, “Рамазон ойида ҳам бундай номаъқулчиликлар мумкин эканда”, деб онгига сингган ўсмир эртага бу ишни такрорламайди, деб, ҳеч ким бунга кафолат бера олмайди. 

Динимиз таълимотида маст қилувчи ичимликлар қораланади. Ҳадисларда кўпини ичганда маст қилувчи ҳар қандай нарсанинг ози ҳам ҳаром эканлиги таъкидланади. Пайғамбаримиз (с.а.в.) бир ҳадиси муборакларида: “Ҳар бир кайф қилдирувчи нарса хамрдир, ҳар бир хамр ҳаромдир”, – деб огоҳлантирганлар. Хамрдан мурод ақл фаолиятини тўсувчи нарса, яъни маст қилувчи ичимликдир. Бошқа бир ҳадисда эса шундай дейилади: “Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи васаллам) ҳар қандай маст қилувчи, баданни бўшаштирувчи ва сусайтирувчи нарсаларни истеъмол қилишдан қайтардилар” (Аҳмад ва Абу Довуд ривояти).

Ичкиликнинг зарарлари ва салбий оқибатлари борасида алломаларимизнинг қимматбаҳо фикрлари мавжуд. Жумладан, ибн Сино шундай деган экан: “Мунтазам ичиш зарарлидир, у жигар ва мия фаолиятини бузади, асабни бўшаштириб, асаб касаллиги ва бевақт ўлимга олиб келади”.

Алишер Навоий ҳазратлари эса маст бўлган одамни қопағон итга қиёслайдилар:

Улки, ичиб бодани паймонадин,

Маст чиқар кўйга хумхонадин,

Элга қилиб ҳамла ёмон ит киби,

Қайси ёмон ит, қопағон ит киби.

Бодаға кўргузса киши хиралиқ,

Ақл чироғига берур тиралиқ.

Юсуф хос Ҳожибнинг ушбу фикрлари эса май ичиш пасткашликка олиб келади, иллатларнинг сабабчисидир, дейди: “Ҳар қандай уят-андишали, хушфеъл, хулқи яхши кишилар ҳам май ичгудек бўлсалар, юзтубан кетиб пасткашлик қиладилар”.

Қанча-қанча қилиниши зарур бўлган ишлар май ичилгач қолиб кетади, қанчадан-қанча ножўя ишлар май ичгач содир бўлади”.

“Май билим ва ақл-заковатнинг ашаддий душманидир, май уриш-жанжал ва адоватнинг ҳақиқий сабабчисидир”.

Абдулла Қаҳҳор ичкиликни “жон ўғриси” деб атайди:

“Ўғри мол ўғирласа, ичкилик жон ўғирлайди, жамият аъзосини сафдан чиқариб ташлайди”.

Чиндан ҳам, спиртли ичимлик инсонга фақат ва фақат зарар олиб келади. Кишини инсонийликдан чиқариб юборади. Кўпгина нотинчликларга сабаб бўлади, оилаларни пароканда, болаларни сарсон қилади. Ёшлар тарбиясига ўзининг ёмон таъсирини ўтказади.

Раҳматлар бериладиган, гуноҳлар кечириладиган, дўзахдан нажот олиб келадиган муборак кунларда бу каби ҳаром нарсаларни истеъмол қилиш онгли мўминнинг иши эмас. Бинобарин, бу ойда ҳар бир хатти-ҳаракатини ибодат даражасига олиб чиқиш, чексиз савобларга мушарраф бўлиш имконилари мавжуд.

Рамазон – муқаддас. Унинг ҳар соатида раҳмат мужассам, лаҳзасида савоблар яширин. Бу имкониятлардан фойдаланиб қолиш эса мусулмонлик фазилатидир, инсонларнинг улкан имкониятидир.

Шарифа ҒАНИЕВА

Рамазон
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Вазир бўлганим амир бўлганимдан яхши

25.11.2024   549   4 min.
Вазир бўлганим амир бўлганимдан яхши

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Ҳазрати Усмон розияллоҳу анҳу ўлдирилганларидан кейин мусулмонлар ҳазрати Алий розияллоҳу анҳуни ўзларига раҳбар қилиб сайладилар. У киши буни рад этдилар, лекин саҳобалар маҳкам туриб олишди. Улар ўзлари кириб қолган боши берк кўчадан чиқишлари учун Алий розияллоҳу анҳунинг раҳбарлиги зарурлигини яхши билишар эди. Мадинаи мунавварадаги аҳвол жуда ҳам оғирлашган, йўлдан озганлар ушбу шаҳарга эга чиқиб олишган эди. Ҳазрати Алий розияллоҳу анҳу ўзлари қизиқмасалар ҳам, халифаликни қабул қилиб олдилар.

Имом Табарий Муҳаммад ибн Ҳанафийядан ривоят қиладилар: «Усмон розияллоҳу анҳу ўлдирилганида, отам билан бирга уйда эдим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари келиб, ҳазрати Алий розияллоҳу анҳуга: «Бу киши (яъни Усмон розияллоҳу анҳу) ўлдирилди. Одамларга имом (раҳбар) лозим. Бугунги кунда бу ишга сиздан кўра ҳақли одам йўқ. Сиздан аввал Исломга кирган ҳам, сиздан кўра Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга яқин ҳам йўқ», дедилар.

Ҳазрати Алий: «Ундай қилманглар. Мен учун вазир бўлганим амир бўлганимдан яхшидир», деди.

Одамлар: «Аллоҳга қасамки, сизга байъат қилмасдан қўймаймиз», дейишди.

Ҳазрати Алий: «Ундай бўлса, масжидда. Менга байъат махфий бўлмаслиги, фақат мусулмонларнинг розилиги билан бўлиши керак», деди. У киши масжидга кирганида муҳожирлар кириб байъат қилишди. Сўнг бошқалар байъат қилишди».

Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳуга халифа сифатида ҳижрий 35 йил 25 зулҳижжа, жума куни байъат қилинди. Бу вақтда Ислом оламида фитна денгиз тўлқинидек мавж уриб турар эди.

Ҳазрати Алий розияллоҳу анҳу жуда ҳам қатъият ва жазм билан иш тутадиган, салобатли ва ҳақ йўлда шиддатли зот эдилар. У киши ўзларига байъат қилинганидан кейин дарҳол иккита фармон чиқардилар. Бу фармонларнинг иккови ҳам жуда қатъият билан чиқарилган фармонлар эди:

– Ҳазрати Усмон розияллоҳу анҳу қўйган айрим волийларни ишдан олиш. Уларнинг кўпчилиги Бану Умайядан эдилар.

Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу қуйидаги волийларни тайин қилдилар:

Усмон ибн Ҳунайфни Басрага;

Умора ибн Шиҳобни Куфага;

Убайдуллоҳ ибн Масъудни Яманга;

Қайс ибн Саъд ибн Убодани Мисрга;

Саҳл ибн Ҳунайфни Шомга...

Тайин қилинган мазкур волийларнинг ишлари турлича бўлиб чиқди. Бундан ихтилоф кучайиб бораётгани кўринарди.

– Иккинчи фармон ҳазрати Усмон розияллоҳу анҳу ўз яқинларига Байтулмолдан берган совғалар ва суюрғолларни қайтариб олиш ҳақида эди.

У зотнинг бу тасарруфларидан сўнг Бану Умайя қабиласи аъзолари у кишига қарши бош кўтариб, байъат қилмасликка ўтишди. Бу ишнинг бошида Шомнинг волийси Муовия ибн Абу Суфён турар эди.

Муовия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳу ҳазрати Умар розияллоҳу анҳунинг давридан буён Шомнинг волийси бўлиб келар эди. У киши ўз ишини аъло даражада бажарар, ўз аҳолиси ичида жуда катта обрўга эга эди. Муовия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳуга ҳазрати Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳунинг ўлдирилганлари ва ҳазрати Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳунинг халифа бўлганлари ҳақидаги хабар етганда, у киши янги халифага байъат қилмади. Бунинг бир неча сабаби бор эди.

1. Муовия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳу ҳазрати Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳунинг ўлимларида ҳазрати Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳунинг ҳам айблари бор деб тушунар эди.

2. У киши Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳунинг лашкари ичида фитначиларнинг борлигини ҳам айб ҳисоблар эди.

3. Муовия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳу бу ишларни бир ёқлик қилиб, орани очиб олмай туриб тоатни вожиб қилувчи байъат қилишга қўл урмади.

Бошқа Ислом юртларининг барча аҳолиси ҳазрати Алий розияллоҳу анҳуга байъат қилдилар ва у ерларда иш ўз маромида кетди.

«Ислом тарихи» биринчи жузи асосида тайёрланди

Мақолалар