28 Ноябр, 2024, 27 Жумадул аввал, 1446
28 Ноябр, 2024, 27 Жумадул аввал, 1446
Такфир – арабча сўз бўлиб, бирор бир мусулмонни ассоссиз кофирга чиқариш, деганидир.
Мўмин киши гарчи кабира гуноҳлар содир этган бўлса-да, дўзахда абадий қолмайди. Чунки Аллоҳ таоло: “Бас, ким зарра оғирлигида яхшилик қилса ҳам кўрадир”.(Залзала сураси, 8-оят). Азуддудин Ийжий роҳимаҳуллоҳ “яхшилик” деган сўзнинг остига иймон ҳам киради, мўмин киши ўша кунда иймонини кўради, дейдилар. Шунинг учун, кабира гуноҳ қилган киши мўмин бўлса, жаннатга охири бўлиб киради.
Кабира гуноҳлар қуйидагилар: Аллоҳга ширк келтириш, ноҳақ жонни ўлдириш, покдомон аёлга зинода тухмат қилиш, зино қилиш, сеҳр қилиш, душман келаётганда қочиш, етимлар молини ейиш, мусулмон ота-онага оқ бўлиш, рибо молини ейиш, хамр (маст қилувчи ичимлик) ичиш ва бошқалар. Мутлоқ кабира гуноҳ эса – куфрдир. Зотан, куфрданда каттароқ гуноҳ йўқ. Мусулмон киши иймони бор экан кофир ҳисобланмайди, гарчи катта гуноҳларни содир этган бўлса ҳам. Ҳозирда чиқаётган баъзи адашган оқимлар ҳар қандай гуноҳ иш қилган кишини кофирга чиқаришади. Уларнинг бу даъволари асоссиздир. Зеро Аллоҳ таоло шундай дейди: “Албатта, Аллоҳ Ўзига ширк келтирилишини кечирмас. Ундан бошқа гуноҳни, кимни хоҳласа, кечирур. Ким Аллоҳга ширк келтирса, шубҳасиз, катта гуноҳни тўқибдир” (Нисо сураси, 48-оят).
Шундан келиб чиқадики, Аллоҳ таоло тавбасиз ҳам, агар хоҳласа, катта-ю кичик гуноҳларни авф этади. Шундай экан, мусулмон киши Аллоҳ таолонинг марҳаматидан умидини узмаслиги баробарида гуноҳ содир этганига Аллоҳ таолонинг азобини эсдан чиқармаслиги даркор. Яъни, домио хавф ва ражо (умид) ўртасида юрмоғи керак.
Аллоҳ таоло мўмин кишига мусибату балоларни унинг гуноҳларига каффорот бўлсин учун юборади. Уларга сабр қилса ҳам ажр олади, ҳам гуноҳлари авф этилади. Мободо, бундан кейин ҳам гуноҳлари ортса, ўлим шиддатидаги қийинчиликларда гуноҳлар тўкилади. Бундан кейин ҳам гуноҳлари бўлса, қаб қисиши, унинг азобида каффорот бўлади. булардан ҳам кейиин мўмин кишини гуноҳлари бўлса, Сирот кўприги дан ўтишдаги қийинчиликларда гуноҳлари тўкилади. Бордию, яна гуноҳлар ортса, дўзах олови уларни куйдиради.
Хуллас, қалбида иймон нури бўлган киши, гунҳкор бўлса-да, кофир бўлмайди ва жаҳаннамда абадий қолмайди. Аллоҳ таоло мўмин бандасига ўта меҳрибон ва раҳмили Зотдир![1]
"Такфир" масаласи тўғрисида аҳли сунна ва адашган фирқалар ўртасидаги фарқлар:
Аҳли сунна: гуноҳи кабира мўмин бандани имондан ҳам чиқармайди, куфрга ҳам киргизмайди.
Муътазилийлар: гуноҳи кабира мўмин бандани имондан чиқаради, лекин уни куфрга киргизмайди.
Хаворижлар: гуноҳи кабира мўмин бандани имондан чиқаради ва куфрга киргизади.
Муржиалар: куфр билан бирга тоат наф бермаганидек, имон билан бирга гуноҳ ҳам зарар бермайди.
Калом ва фиқҳ уламоларига кўра, бирор-бир мусулмонни кофирга чиқармаслик лозимдир.
Бироқ баъзи адашган фирқалар эса мўъмин-мусулмон бўлган шахсни гуноҳи туфайли кофирга чиқариб юбораверишади. Кофирга чиқариб, қатл қилишади, таҳқирлашади, азоб-уқубатларга дучор қилишади. Бунинг сабаби - улар илмда мустаҳкам эмаслар, уни пухта эгалламаганлар.
Айрим кишилар, айниқса, ёшлар буни билмасдан ислом ақидаларига зид равишда фаолият олиб бораётган кишилар тўдасига қўшилиб қолмоқда. Бундай ақидапарастлар ислом динининг асл моҳиятини тушунмаган ёшларда мутаассиблик руҳининг илдиз олишига имкон яратади, уларни Ватанга қарши руҳда тарбиялашга ҳаракат қилади.
Ўзидан бошқаларни кофирликда айблаш ислом дини таълимотига зид экани Пайғамбаримиз (с.а.в.) ҳадислари ва уламоларнинг асарларида қуйидагича берилган. Имом Бухорий ривоят қилган ҳадисда шундай дейилади: “Агар бир киши ўз биродарига: «Эй кофир» деса, иккисидан бири ўшандай (яъни кофир) бўлади”. Яъни айбланган киши мусулмон бўлса, айбловчининг ўзи кофир бўлиб қолади.
Ҳазрат Ойша (розияллоҳу анҳо): “Аҳли қиблани кофирга чиқариш йўқ”, деганлар.
Муфассир, муҳаддис олим Жалолиддин Суютий эса: “Мусулмонни кофирликда айблаган одам, уни ўлдирган билан баробардир”, деб таъкидлаганлар.
Такфирчилар дин масаласида илм ва ақлни эмас, балки ҳис-туйғуни ҳукмрон тутишлари оқибатида айрим ояти карималар ва ҳадиси шарифларнинг нотўғри таъвил қилган ҳолда, қандайдир хатоларни рўкач қилиб, ҳеч бир шаръий асоссиз, мусулмонларни кофирга ҳукм қилмоқдалар.
Имон қалбда бўлади. Бир инсоннинг қалбини билмасдан туриб, қайсидир иши учун дарров кофирга чиқаришдан эҳтиёт бўлиш лозим. Акс ҳолда бу тамға инсоннинг ўзига қайтиб, имондан айириши ҳеч гап эмас. Зеро, юқорида келтирилган ҳадиси шарифларнинг мазмуни кофир бўлмаган одамни кофирга чиқарган кимсанинг ўзи куфрга тушиб қолишини англатади.
Комилов Илҳом
ТИИ битирувчиси
[1] Ҳусайн ибн Шиҳоб ал-Кайлоний. Шарҳул-ақоидил-издийя. Байрут: Дорул-фикр. 2011 й. –Б. 86, 87.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Марям алайҳассаломнинг оналари туғилажак ўғил фарзандини Аллоҳ таолога назр қилган эдилар. Аммо ўғил эмас, қиз фарзанд туғилди. Аллоҳ таоло Марям алайҳассаломни тарбиялашни Закариё алайҳиссаломга топширди: «Робби уни ҳусни қабул айлаб, гўзал тарзда ўстирди ва унга Закариёни кафил қилди» (Оли Имрон сураси, 37-оят).
Ийсо алайҳиссалом туғилишларидан бироз аввал, Марям онамиз меҳробда турганларида фаришталар Ийсо алайҳиссаломнинг туғилишлари, пайғамбар бўлишлари ҳақидаги хушхабар келтирдилар.
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: «Ўшанда фаришталар «Эй Марям, Аллоҳ сени танлаб олди, поклади ва бутун оламдаги аёллардан устун қилди. Эй Марям, Роббингнинг ибодатида бардавом бўл, Унга сажда қил, рукуъ қилувчилар билан рукуъ қил», дедилар» (Оли Имрон сураси, 42-43-оятлар).
Дарҳақиқат, Аллоҳ таолони Марям алайҳассаломни барча ёмон сифатлардан пок сақлади, буюк мўъжиза кўрсатиб, Ийсо алайҳиссаломнинг дунёга отасиз келишларни ирода қилди. Мана шу жиҳат билан Аллоҳ таоло Марям онамизни оламдаги барча аёллардан устун қилди. Бундай шараф бирор аёлга насиб этган эмас! Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Дунёдаги энг яхши аёллар тўрттадир: Марям бинт Имрон, Хадича бинт Хувайлид, Фотима бинт Муҳаммад ва Фиръавннинг аёли Осиё”, деганлар.
Фаришталар “Эй Марям, Роббингнинг ибодатида бардавом бўл, Унга сажда қил ва рукуъ қилувчилар билан рукуъ қил” деб, Марям онамизга қунут (намозда узоқ қироат қилиш), сажда қилиш, жамоат билан намоз ўқиш, мўминлар билан бир сафда бўлиш буюрилганини хабар қилдилар.
Демак, Марям онамизга икки нарса буюрилган экан.
Биринчиси – қиём ва саждани узоқ қилиш. Бу икки буйруқнинг бир ўринда келишига сабаб шуки, бу икки амалнинг намоздаги ўрни, улуғлиги бир хил, қиём ва саждани узоқ қилиш эса ёлғиз намоз ўқишга хосдир.
Иккинчиси – намозни жамоат билан ўқиш, рукуъ қилувчилар билан бирга рукуъ қилиш.
Эътибор беринг, фаришталар Саййида Марям алайҳассаломга бу хушхабарларни айтгач, намоз ҳақидаги буйруқни етказдилар. Зеро, бу улуғ мавқенинг шукри намоз билан адо бўлади. Аллоҳ таоло танлаб олинган зотларга шунга яраша синовлар келади. Синовларга бардош бериш учун энг муносиб омил эса намоздир. Синовлар келгач, Марям онамиз ёлғиз ҳолда ҳам, жамоат билан ҳам намоз ўқишга кўп муҳтож бўладилар. Оятлардан кўриниб турибдики, Аллоҳ таоло бир бандага яхшилик ато этса, ундан талаб этиладиган ибодатларни янада кўпайтиради. Шунинг учун фаришталар “Аллоҳ сени танлаб олди, поклади, бутун оламдаги аёллардан устун қилди”, деган хабардан кейин Марям онамизга Аллоҳ таолога бардавом ибодат қилиш, сажда ва рукуъни узоқ қилиш ҳақидаги буйруқларни етказдилар.
Демак, Аллоҳ таоло бир инсонга кўплаб неъматлар ато этса, бу неъматларнинг шукри ўлароқ, Аллоҳга янада кўпроқ ибодат қилиш, рукуъ ва сажда қилиш лозим экан.
Бир қиз айтади: «Мен намоз ўқишни жуда яхши кўраман, айниқса саждага ошиқман. Ҳаётимдаги энг яхши маконим – жойнамозим. Бунинг сабаби – Қуръон ўргатган муаллимамиз бизга саййида Марям алайҳассаломнинг қиссаларини кўп марталаб айтиб бериб, охирида: «Бахтли бўлиш учун саййидамиз Марям алайҳассалом каби бўлинглар!» дер эдилар. Аллоҳ таоло бу ҳақда шундай марҳамат қилган: «Ўшанда фаришталар «Эй Марям, Аллоҳ сени танлаб олди, поклади ва бутун оламдаги аёллардан устун қилди. Эй Марям, Роббингнинг ибодатида бардавом бўл, Унга сажда қил, рукуъ қилувчилар билан рукуъ қил», дедилар» (Оли Имрон сураси, 42-43-оятлар).
У пайтларда намоз фақат рукуъдан иборат бўлган. Сажда алоҳида ибодат бўлган, намоз амалларининг ичида бўлмаган. Шунинг учун Аллоҳ таоло Ўзига яна ҳам яқинроқ бўлсин деб, Марям алайҳассаломга намозда сажда қилишни буюрди. Марям алайҳассалом ҳам фаришталарнинг тавсиясига лаббай деб жавоб берди, шу тариқа намоз ва бошқа ибодатлар учун ажратилган алоҳида жой – меҳроб унинг энг севимли маконига айланди.
Аллоҳ таоло айтади: «Закариё қачон унинг олдига, меҳробга кирса, унинг ҳузурида ризқ кўрар эди» (Оли Имрон сураси, 37-оят).
Закариё алайҳиссалом меҳробда тоат-ибодат, зикр-тасбеҳ ва Таврот тиловати билан машғул бўлар эдилар. «Меҳроб» араб тилида ҳарб, яъни жанг қилинадиган жой деган маънони билдиради. Ибодат қилинадиган жойнинг меҳроб деб аталишига сабаб шуки, бу ерда инсон Аллоҳга ибодат қилиб, шайтон билан курашади, унинг ҳийла-найрангларини даф қилади. Инсон меҳробда, саждагоҳда, жойнамозда фақат шайтон билан эмас, балки ўзининг ғам-қайғулари билан ҳам курашади, Роббига дардларини тўкиб солиб, улардан халос бўлади.
Марям алайҳассалом жуда кўп қийинчиликларга, синовларга, ташвишларга дуч келдилар. Ана шундай қийин вазиятларда сабр қилишлари учун энг яхши ҳамроҳ – намоз бўлди. Шундай экан, сиз ҳам Марям алайҳассалом каби бўлинг, қайғуларингизни рукуъ ва сажда билан қарши олинг! Ҳаёт машаққатларини жойнамоз устида, сажда қилиш билан маҳв этинг!».
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 