Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
23 Декабр, 2024   |   22 Жумадул сони, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:21
Қуёш
07:46
Пешин
12:27
Аср
15:17
Шом
17:01
Хуфтон
18:21
Bismillah
23 Декабр, 2024, 22 Жумадул сони, 1446

12.05.2017 й. Улул-азм пайғамбарлар

10.05.2017   8684   10 min.
12.05.2017 й. Улул-азм пайғамбарлар

 بسم الله الرحمن الرحيم

Муҳтарам жамоат!  Бугунги жума суҳбатимиз улул-азм, яъни матонатли  пайғамбарлар ҳақида бўлади. Шунинг учун аввало пайғамбарлар ҳақида қисқача тўхталиб ўтишни лозим деб биламиз. Биз араб тилидаги “расул” ва “набий” сўзларини она тилимизда “пайғамбар” деб ишлатамиз. Аслида, араб тилидаги “расул” ва “набий” сўзларининг ўртасида бироз фарқ бор.

Расул сўзи “рисолатун” сўзидан олинган бўлиб, луғатда “элчи”, “вакил” ва шу каби маъноларни англатади. Шаръий истилоҳда эса “Аллоҳ таолодан илоҳий китоб нозил қилинган пайғамбар – расул деб аталади”.

Набий сўзи “набаун” сўзидан олинган бўлиб, луғатда “хабар” маъносини англатади. Шаръий истилоҳда эса “Аллоҳ таолодан илоҳий китоб нозил қилинмаган балки ўзидан олдинги китоб тушган пайғамбарнинг таълимотини давом эттирувчи пайғамбар  – набий деб аталади”.

Хулоса шуки, барча расуллар набий ҳисобланади, лекин барча набийлар расул ҳисобланмайди.

Пайғамбарларнинг адади қанча бўлгани маълум эмас. Аммо баъзи китобларда уларнинг адади бир юз йигирма мингдан ортиқ, қарийб бир юз йигирма тўрт минг экани зикр қилинган. Қуръони каримда йигирма бешта пайғамбар зикр қилинган бўлиб, уларнинг барчалари расул бўлишган.

Муҳтарам  намозхонлар! Пайғамбарларни Аллоҳ таоло танлаб олади. Шунга кўра, пайғамбаликка ўқиб-ўрганиш ҳамда малака ҳосил қилиш билан эришиб бўлмайди. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилган:

اللَّهُ يَصْطَفِي مِنَ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا وَمِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ

яъни, “Аллоҳ элчиларни фаришталардан танлайди, инсонлардан ҳам. Дарҳақиқат, Аллоҳ эшитувчи ва кўрувчидир!” (Ҳаж сураси, 75-оят)

Биз бандалар барча пайғамбарларга иймон келтиришга буюрилганмиз. Пайғамбарларнинг барчаси маъсумдир.

Пайғамбарларни юборишдан асосий мақсад инсонларга Аллоҳ таолони танитиш ва Унга ибодат қилишга чақиришдир. Бу ҳақида Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилган:

وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا نُوحِي إِلَيْهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُونِ

 яъни, (Эй, Муҳаммад!) Сиздан илгари Биз юборган ҳар бир пайғамбарга ҳам: «Мендан ўзга илоҳ йўқ, бас, Менга ибодат қилингиз!» – деб ваҳий юборгандирмиз. (Анбиё сураси, 25-оят)

Пайғамбарларни юборишдан яна бир мақсад Аллоҳ таолонинг буйруқлари ва қайтариқларини етказишдир:

الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَيَخْشَوْنَهُ وَلَا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا

яъни, Улар (ўтган пайғамбарлар) Аллоҳнинг фармонларини (бандаларга) етказадиган, Ундан қўрқиб, Аллоҳдан ўзгадан қўрқмайдиган зотлардир. Аллоҳнинг ўзи (бандаларининг амалларига нисбатан) етарли ҳисобдондир. (Аҳзоб сураси, 39-оят)

Муҳтарам жамоат! Аллоҳ таоло юборган пайғамбарларнинг баъзилари улул-азм пайғамбарлар дейилади. Бу ҳақида Қуръони каримда шундай марҳамат қилинган:

فَاصْبِرْ كَمَا صَبَرَ أُولُو الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ

яъни, “Бас, (эй, Муҳаммад!) Сиз ҳам матонатли пайғамбарлар сабр қилганларидек сабр қилинг”. (Аҳқоф сураси, 35-оят)

Ушбу оятдаги улул-азм, яъни матонатли пайғамбарлар кимлар экани ва уларнинг сонлари нечта экани ҳақида баъзи уламолар уларнинг барчаси улул-азм бўлишган десалар, баъзилари эса улардан маълум сонлиларигина улул-азм бўлишган дейдилар. Бу борада энг машҳур фикр улул-азм пайғамбарлар бешта эканидир. Улар Нуҳ, Иброҳим, Мусо, Исо ва Муҳаммад алайҳиссаломлардир. Улул-азм дейилишидан мурод – улар собит қадам, жидду-жаҳд ва сабр тоқат соҳиблари эканидир. Аслида, барча пайғамбарлар мазкур сифатлар билан сифатланишган бўлишса-да, лекин айнан мазкур бешта пайғамбарлар ушбу сифатларга хосланганига сабаб, улар катта шариат соҳиблари бўлишгани ҳамда бу шариатларини ўрнатишларида кўплаб машаққат ва қаршиликларга дуч келиб, уларни енгиб ўтишда сабр-матонатли бўлишганидир. Шунга кўра, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга буюриб,“улар каби сабр қилинг”, деб намуна қилингани тўртта бўлади. Яъни, Нуҳ, Иброҳим, Мусо ва Исо алайҳиссаломлардир.

Нуҳ алайҳиссалом узоқ муддат қавмини Аллоҳ таолога ибодат қилишга чақирди. Ана шу узоқ муддат давомида қанчадан-қанча қаршиликларга дуч келган бўлса ҳам, имон келтирганлар жуда ҳам оз бўлса ҳам, сабр-матонат ила Аллоҳнинг буйруғини давом эттирди. У зотнинг пайғамбарлик даврининг ўзи тўққиз юз эллик йил давом этган. Бу ҳақида Аллоҳ таоло шундай марҳмат қилган:

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا نُوحًا إِلَى قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلَّا خَمْسِينَ عَامًا فَأَخَذَهُمُ الطُّوفَانُ وَهُمْ ظَالِمُونَ

яъни, “Биз Нуҳни ўз қавмига (пайғамбар қилиб) юбордик. Бас, у уларнинг орасида эллик йили кам минг йил турди*. Бас, уларни золим (кофир) бўлган ҳолларида тўфон (балоси) тутди”. (Анкабут сураси, 14-оят).

Нуҳ алайҳиссалом умидни узмасдан, қавмига турли усуллар билан даъват қилди. Бу ҳақда шундай дейилган:

قَالَ رَبِّ إِنِّي دَعَوْتُ قَوْمِي لَيْلًا وَنَهَارًا فَلَمْ يَزِدْهُمْ دُعَائِي إِلَّا فِرَارًا  وَإِنِّي كُلَّمَا دَعَوْتُهُمْ لِتَغْفِرَ لَهُمْ جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي آَذَانِهِمْ وَاسْتَغْشَوْا ثِيَابَهُمْ وَأَصَرُّوا وَاسْتَكْبَرُوا اسْتِكْبَارًا ثُمَّ إِنِّي دَعَوْتُهُمْ جِهَارًا  ثُمَّ إِنِّي أَعْلَنْتُ لَهُمْ وَأَسْرَرْتُ لَهُمْ إِسْرَارًا

яъни, “Нуҳ айтади:  “Парвардигоро, қавмимни кечаю кундуз даъват қилдим. Лекин чақириғим уларнинг қочишини кучайтирди, холос. Қачон уларни Сенда кечирим сўрашга чақирсам, бармоқларини қулоқларига тиқиб, кийимларига ўралиб олишади, қайсарлик билан такаббурлик қилишади. Кейин уларни ошкора даъват қилдим. Сўнг уларга очиқчасига ва кейин яширин ҳам гапириб кўрдим” (Нуҳ сураси. 5-9 оятлари).

Шунча узоқ йилларда ва турли услубларда даъват қилсаларда, қавмидан оз сонли кишиларгина имонга келишди.

Иброҳим алайҳиссалом ҳақида эса шундай дейилган:

وَإِبْرَاهِيمَ إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاتَّقُوهُ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ

إِنَّمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا وَتَخْلُقُونَ إِفْكًا إِنَّ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقًا فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَاعْبُدُوهُ وَاشْكُرُوا لَهُ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ

яъни,  “Иброҳимни (эсланг), у ўз қавмига деган эди: «Аллоҳга ибодат қилингиз ва Ундан қўрқингиз! Агар билувчи бўлсангиз, мана шу ишингиз сизлар учун яхшироқдир. Сизлар Аллоҳни қўйиб фақат бутларга ибодат қилмоқдасиз ва (уларни илоҳлар деб) ёлғон тўқимоқдасиз. Аниқки, сизлар Аллоҳни қўйиб ибодат қилаётган нарсалар сизларга ризқ беришга қодир эмаслар. Бас, (шундай экан) сизлар ризқни Аллоҳ даргоҳидан истангиз ва Унгагина ибодат қилингиз ва Унга шукр қилингиз! Сизлар (охиратда) Унгагина қайтарилурсизлар”. (Анкабут сураси, 16-17 оят)

 Иброҳим алайҳиссаломнинг қавми гулхан ёқиб, ҳатто у зотни унга отишдан ҳам қайтмади: “(Намруд бошчилигидаги мушриклар) дедилар: «Уни ёқиб юборингиз! Агар (бирор нарса) қилувчи бўлсангиз (шу иш билан) илоҳларингизга ёрдам қилингиз!» Биз айтдик: «Эй, олов! Иброҳимга салқин ва омонлик бўл!» Улар (Иброҳимга) макр қилмоқчи бўлдилар. Биз эса, уларнинг ўзларини кўпроқ зиён кўрувчи қилиб қўйдик”. (Анкабут сураси, 68-70 оятлар)

Мусо алайҳиссаломнинг воқеасига келсак, Қуръони каримда энг кўп зикр қилинган қисса у зот алайҳиссаломга тегишлидир. У зотни Аллоҳ таоло худоликни даъво қилган Фиръавннинг замонида пайғамбар қилиб юборди. Мусо алайҳиссалом даъват йўлида мисли кўрилмаган машаққатларга, баҳс-мунозараларга дуч келди.

Исо алайҳиссалом ҳам пайғамбарлик вазифасини адо қилишда кўплаб қийинчиликларга дуч келди. Қавм унга куфр келтириб, турли туҳмат бўҳтонлар қилишди.

Муҳтарам жамоат! Маълумки, барча пайғамбарлар муаллим бўлиб келишган. Инсониятга хайрият уруғини сочишган. Бугунги кунда гарчи орамизда пайғамбарлар йўқ бўлса-да, лекин уларнинг меросхўрлари бордир. Бу ҳақида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилган:

عن أَبي الدرداء رضي الله عنه قال: سَمِعْتُ رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: « ... وَإنَّ العُلَمَاءَ وَرَثَةُ الأنْبِيَاءِ، وَإنَّ الأنْبِيَاءَ لَمْ يَوَرِّثُوا دِينَاراً وَلا دِرْهَماً وَإنَّمَا وَرَّثُوا العِلْمَ ، فَمَنْ أَخَذَهُ أَخَذَ بحَظٍّ وَافِرٍ».

رواه أَبُو داود والترمذي

яъни, Абу Дардо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: ... Албатта, уламолар пайғамбарларнинг меросхўрларидир. Чунки пайғамбарлар динорни ҳам дирҳамни ҳам мерос қилиб қолдиришмаган. Улар илмни мерос қилиб қолдиришган. Шундай экан, кимда-ким уни олса, катта насибани қўлга киритибди”, деб айтаётганларини эшитдим”. (Абу Довуд ва Термизий ривоят қилган).

Шунга кўра, биз мусулмонлар уламоларни ғанимат билиб, диний масалаларда ихтилофга бориб қолгудек бўлсак, дарҳол Ўзбекистон мусулмонлари идораси уламоларига мурожаат қилишимиз лозим бўлади.

Айниқса, дунё нотинч бўлиб турган, турли ғаламислар динимизга туҳмат тошини отиб турган, айрим ўлкаларда диний шиорлар остида қон тўкилаётган бугунги кун каби таҳликали замонда огоҳ ва хушёр яшамоғимиз, мамлакатимиздаги тинчлик, осойишталикни кўз қорачиғидай асрашимиз лозим.

Аллоҳ таоло юртимизни тинч, осмонимизни мусаффо қилсин! Юртимизда олиб борилаётган хайрли ишлар ва ислоҳотларга Ўзи баракот ато қилсин! Омин!

Жума мавъизалари
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Кўзни тийиш фақат эркакларга буюрилган эмас!

23.12.2024   160   7 min.
Кўзни тийиш фақат эркакларга буюрилган эмас!

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Интернет, телефон ва шу каби бошқа жиҳозларда ҳаром нарсаларни томоша қилиш.

Аллоҳ таоло айтади: «Мўминларга айтинг, кўзларини тийсинлар, иффатини сақласинлар. Мана шу улар учун покликдир. Аллоҳ бандаларнинг нима қилаётганидан хабардордир» (Нур сураси, 30-оят).

Аллоҳ таоло «Мана шу улар учун покликдир» деганида кўзни тийиш билан мўминларнинг ҳаёти янада покиза, янада гўзал бўлишини назарда тутган. Лекин банда кўзини тиймаса, бунинг акси бўлади.

Бу – қизларда кўп учрайдиган ҳолат. Кимки кўзини ҳаромдан тийиб яшаётган бўлса, унинг ҳаётда хотиржам, сокин, қаноатли эканини кўрасиз. Лекин ким кўзининг жиловини қўйиб юборган бўлса, тушкунликда, ҳаётдан норози бўлиб яшаётганига гувоҳ бўласиз.

Демак, қиз боланинг хурсанд ёки тушкун кайфиятда яшаши унинг кўзлари нима билан машғул эканига боғлиқ экан. У кўзини тиймасдан, ҳаромга назар ташлаган пайтда ўзини руҳи синган, маҳзун ҳолда кўради. Кўзини ҳаромдан сақлаган пайтларда эса ўзини бахту саодат ичида топади.

Бир қиз айтади: «Интернетда фильмлар, қисқа видеолар томоша қилишни шунчаки кўнгилхушлик, хурсандчилик деб ҳисоблардим. Уларни қизиқиб томоша қилардим, лекин кўриб бўлгач, сабаби аниқ бўлмаган маҳзун ҳолатга тушиб қолардим. Ниҳоят, бир куни бу ҳолатимнинг сабабини топдим. Мен кўнглимни ёзиш учун кўраётган киноларда беҳаё ва аянчли саҳналар кўп бўларди. Мана шундай ҳаром нарсаларни томоша қилиш қайғуга ботиб қолишимга, маҳзун ҳолатга тушиб қолишимга сабаб бўлар экан. Шундан кейин ўзим билан ўзим кураша бошладим. Ёмон саҳналар кўрсатилган пайтда бошқа каналга олиб қўядиган ёки компьютерни ўчириб қўядиган бўлдим. Нафсимнинг хоҳишларига қарши туриш анча қийин бўлди, лекин Аллоҳ ҳаром қилган нарсалардан кўзимни сақлаганим учун хурсанд бўлардим».

 

Кўзни тийиш фақат эркакларга буюрилган эмас!

Баъзи қизлар «Оятдаги кўзни тийиш фақат эркакларга хос буйруқ, чунки аёлда эркакни фитнага соладиган нарсалар бор. Шунинг учун эркаклар аёлларга қарамай, кўзини тийиши керак. Эркак кишида эса аёлнинг ҳис-туйғуларини жунбушга келтирадиган нарса йўқ. Шунинг учун аёлнинг эркакларга қарашида ҳеч қандай муаммо йўқ», дейишади.

Бу мутлақо нотўғри. Аёл кишида эркакнинг ҳис-туйғуларига таъсир қиладиган жиҳатлар бўлганидек, эркакларда ҳам аёлларнинг ақли ва ҳис-туйғуларини уйғотадиган омиллар бор.

Эркак киши аёлнинг нозик, келишган қоматига, ҳуснига қараб, унга қизиқади. Аёл кишини эса эркакнинг кўркам жисми, бойлиги, атирининг хушбўй ҳиди, қатъияти, журъати ва бошқа ўзига хос жиҳатлар ўзига ром қилади.

Аёллар ҳам, эркаклар ҳам нафақат қарама-қарши жинсга назар солиш, балки ўзи каби жинс вакилларининг ҳам авратига қараш ҳам ҳаромдир.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи вассаллам бундай деганлар: «Эркак эркакнинг, аёл аёлнинг авратига қарамасин. Эркак эркак билан бир матога ўраниб олмасин, аёл аёл билан бир матога ўраниб олмасин» (Имом Муслим ривояти).

 

Демак, шариатимизда аёл киши бошқа бир аёлнинг авратига қарашдан, бирор жойини ушлашдан қайтарилган. Фақатгина тиббий муолажа ва шу каби зарурат бўлганда шариат бунга рухсат беради.

Аллоҳ таолонинг оятларига аҳамият берадиган бўлсак, У Зот барча мўминларга – эркагу аёлларга мурожаат қилганида «Эй иймон келтирганлар!» деб хитоб қилади. Бу хитоб иймон келтирган ҳар қандай эркак ва аёлга тегишли бўлади.

Бунинг ёрқин мисоли ушбу оятдир:

«Эй иймон келтирганлар! Сизлардан аввалгиларга фарз қилинганидек, сизларга ҳам рўза фарз қилинди. Шояд тақво қилсангиз» (Бақара сураси, 183-оят.)

Бу оятдаги хитоб эркагу аёл мўминларга қаратилган, шунинг учун рўза тутиш барчага баробар фарз қилинган. Буни қуйидаги оятда ҳам кўришимиз мумкин:

«Эй иймон келтирганлар! Агар мўмин бўлсангиз, Аллоҳга тақво қилинг ва рибонинг сарқитини ҳам ташланг» (Бақара сураси, 278-оят).

Бу оятда эркак ҳам, аёллар ҳам судхўрлик қилмасликка буюрилган. Демак, Аллоҳ таолонинг Китобидаги қоида шундай: «Эй иймон келтирганлар» деган хитоб эркагу аёлларни ажратмайди, барча мўмин ва мўминаларга қаратилган бўлади. Аллоҳ таоло мўмину мўминаларга бирор нарсани буюрса, уларга «Эй иймон келтирганлар», деб хитоб қилган. Лекин мўминларга кўзни тийишни буюрганида эркакларни ҳам, аёлларни ҳам ўз ичига оладиган умумий хитоб билан юзланмади, балки эркакларга алоҳида оятда, мўминаларга кейинги оятда буюрди:

«Мўминларга айтинг, кўзларини тийсинлар, иффатларини сақласинлар. Мана шу улар учун покликдир. Аллоҳ уларнинг нима қилаётганидан хабардордир. Мўминаларга айтинг, кўзларини тийсинлар, иффатларини сақласинлар, зоҳир зийнатларидан бошқасини кўрсатмасинлар, рўмоллари билан кўксларини тўсиб юрсинлар...» (Нур сураси, 30-31-оятлар).

Нима учун Аллоҳ таоло кўзни ҳаромдан тийишга буюриш учун мўминаларга алоҳида оят нозил қилмади? Нима учун эркаклар билан аёлларга битта оятда биргаликда буюрмади? Эҳтимол, бундан мақсад – муслима аёл кўзни тийиш қанчалик муҳим эканини англаб етишидир? Токи аёллар бу буйруқ фақат эркакларга қаратилган, деб ўйлаб қолмасин. Чунки аёл киши (қиз бола ҳам) бегоналарнинг авратига қараса, ҳаёти барбод бўлади, қалби маҳзунликка тўлади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кўзнинг зиноси – (номаҳрамга) қарашдир», деганлар.

Бошқа бир ривоятда «Кўз ҳам зино қилади. Кўзнинг зиноси – (номаҳрамга) қарашдир», дейилган («Саҳиҳул Бухорий»).

Авратга қараш ҳам зинонинг бир туридир. Эркакнинг, аёлнинг авратига қарайдиган кимсаларга қандай жазо берилиши қуйидаги оятларда айтилган: «(Мўминлар) Аллоҳдан бошқа ҳеч қандай илоҳга ибодат қилмайдилар; Аллоҳ (ўлдиришни) ҳаром қилган жонни ноҳақ ўлдирмайдилар; зино қилмайдилар. Ким бу ишларни қилса, уқубатга дучор бўлади. Қиёмат куни уларнинг азоби бир неча баробар кўпайтирилади, улар у ерда хор бўлиб, абадий қолади. Ким тавба қилса, иймон келтириб, солиҳ амал қилса, Аллоҳ ўшаларнинг ёмонликларини яхшиликларга алмаштиради. Аллоҳ мағфиратли, раҳмли Зотдир» (Фурқон сураси, 68-70-оятлар).

Мана шу оятга кўра, ким кўзи билан зино қилса-ю, тавба қилмаса, Қиёматда уқубатга дучор бўлади. Уқубат жаҳаннамдаги бир водий бўлиб, у ерда зинокорлар азобланади. Кимки зинокорлар водийсига тушадиган бўлса, унинг учун азоб кўпроқ бўлади, у ерда хор бўлиб, абадий қолиб кетади.

Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ,
Абдулҳамид Умаралиев 
таржимаси.

Мақолалар