30 Сентябр, 2024, 27 Рабиъул аввал, 1446
30 Сентябр, 2024, 27 Рабиъул аввал, 1446
Оила... Бу сўз замирида кенг маъно, порлоқ келажак, тинч-тотув ҳаёт ва ўзаро меҳр-муҳаббат ётади. Оила бу жамиятимиз келажаги, соғлом турмуш ва энг асосийси катта масъулият бўлиб, ҳар бир инсон бу тушунча билан ҳаётида учрашади, йўлиқади. Оила нафақат икки инсонни бирлаштиради, балки шу жуфт билан таскин топади, саодатга эришади. Ёлғиз ҳолда инсон ўз саодатини ҳис қила олмайди.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай дейди:
“Аллоҳ сизлар учун ўзларингиздан жуфтлар яратиб, жуфтларингиздан сизлар учун ўғиллар ва набиралар пайдо қилди...” (Наҳл,72)
Ана шундай жуфтлик саналган эркак ва аёлнинг илоҳий никоҳ ришталари туфайли бир хонадонда, бир оилада аҳил-тотув яшашлари, насл давомийлигини таъминлаб, умргузаронлик қилишлари хақиқатдан Яратганнинг улуғ санъати ва ҳикматига далолатдпр.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом бу борада ривоят қилган ҳадисларнинг бирида: “Эй йигитлар, сизлардан қай бирингиз оила қуришга қурби етса, уйлансин. Уйланиш номаҳрамларга кўз ташлашдан, зинокорликдан асрайди. Қурби етмаган киши рўза тутсин, токи унга тўсиқ бўлсин”, дейилган.
Бошқа ҳадисда эса: “Тўртта яхши иш бор, улар пайғамбарлар суннатидан саналади: ҳаё, хушбўйлик, мисвок тутиш ва уйланишдир” деб марҳамат қилинади. Ислом таълимотига кўра, оила Яратганнинг розилигини топиш, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ахлоқлари, исломий одоб билан зийнатланиш ва пок йўл билан инсоният наслини давом эттириш мақсадида қурилади. Шунинг учун динимиз оилани никоҳ асосида қуришга алоҳида аҳамият беради ва никоҳни инсоний алоқаларнинг энг муҳими сифатида юксак қадрлайди. Зеро, оила катта жамиятнинг кичик бир бўлаги ҳисобланади.
Оила жамиятнинг ажралмас бир бўлаги бўлиб, у қатьий қонун-қоидаларга бўйсунади. Насл бардавом бўлиши, жамиятнинг таназзулга учрамаслиги учун Аллоҳ таоло оилани ўз ҳимоясига олган. Оила таназзулининг олдини олиш мақсадида зино қатьий ҳаром қилинди.
Жамиятнинг келажаги порлоқ, катта имкониятларга эга бўлиши учун, аввало, унинг ажралмас негизи-оилаларнинг маънан соғломлиги талаб қилинади.
Оиланинг бир устуни бўлган аёл шу масканнинг қўриқчиси, оила”шоҳ”ига “вазир”ҳисобланади. Шу жиҳатда Ислом дини ҳеч бир дин бермаган эьтиборини беради, уни эъзозлайди, чиройли муомалада бўлишга чақиради, ҳуқуқларини ҳимоя қилади.
Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу) Пайғамбаримиз (алайҳиссалом)дан ривоят қилган ҳадисда бундай марҳамат қилинади: “Сизларнинг яхшиларингиз аҳли аёлига яхши муомалада бўлганларингиздир. Мен ҳаммангиздан кўра аҳлига яхшироқ муомала қилувчингизман” (Имом Термизий).
Мана шундай оят ва ҳадислар орқали Ислом илк даврданоқ аёлларнинг оиладаги ҳақ-ҳуқуқларини тиклаш, ҳурматини жойига қўйиш билан уларнинг жамиятдаги мавқеини юксалтирган. Аёл кишига комил инсон ва чиройли муомалага муносиб шахс сифатида эьтибор қаратган.
Энг аввало, аёлларга чиройли муомала кўрсатиш, ширинсўз бўлиш ва ҳар томонлама яхшилик қилиш лозим. Иккинчидан, гарчи уларнинг феьл-атворларида бирор ҳаракат ёқмаган тақдирда ҳам қўполлик қилмасдан, ширинсўзлик билан камчиликларини айтиш, уни тузатишга кўмаклашиш керак бўлади. Чунки ҳар нарсада Аллоҳ таолонинг биз билмаган, ақлимизга келмаган ҳикматлари бор. Аёлларнинг хулқларида бир эмас, бир неча яхшилик борлиги маълум. Оила саранжом-саришталиги, кийим-кечак ва уйларнинг озодалиги, таом тайёрлаш борасидаги хизматлари ва энг муҳими, тўғри тарбия берилган, кўзлар қувончи бўлмиш солиҳ фарзандни вояга етказишлари шундай яхшиликлар сирасига киради.
Ислом дини муҳаббат, раҳмат, меҳр-шафқат каби хислатлар оиланинг таянчи эканини айтади. Бу таянчлардан бирига арзимас нарса туфайли дарз кетмаслиги зарур. Ҳадисда: “Агар бирон нохушлик бўлса, унинг замирида кўп яхшиликлар бўлиши мумкин”, деб бежиз айтилмаган.
Шу сабабли оилада меҳр-муҳаббат, тинчлик, тотувлик, ўзаро ишонч хукмрон бўлишга эру хотин бирдек ҳаракат қилмоқлари лозим. Пайғамбаримиз (алайҳиссалом) ўз ҳадисларида “Хотинларнинг яхшиси агар қарасанг, сени хурсанд қиладигани; буюрсанг, сенга итоат этгани; йўқлигингда ўз нафсини ва молингни муҳофаза қиладиганидир”, деб яхши аёлларни сифатлаганлар. Шу ҳадисдан келиб чиқиб аёллар оилани барқарор бўлишда, уларни муҳофаза қилишда жонбозлик кўрсатишлари, ўз турмуш ўртоқларига итоаткор бўлишлари лозим. Ҳар бир жамиятни асоси оила экан, уни ўрни, мустаҳкамлиги ҳар бир оила вакилига юклатилган чиройли бурчдир. Оилани асраб авайлаш, ҳимоя қилиш шу юртдаги ҳар бир инсон учун ҳам фарз ҳам қарздир.
Хадичаи Кубро аёл-қизлар билим
юрти ўқитувчиси Нурмуҳамедова Ирода
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Мана бу ҳадисни қаранг, нақадар ажойиб, нақадар гўзал! Шунақанги гўзал қисса, ажойиб вазифаки, унга алоҳида эътибор бермасангиз бўлмайди.
Довуд ибн Абу Ҳинд Нуъмон ибн Солимдан ривоят қилади: «Амр ибн Авс шундай деди: «Анбаса ибн Абу Суфён ўлимидан олдин қаттиқ бемор бўлиб, ётиб қолди. Кўргани борсам, бир ҳадисни айтиб, қалби мана шу ҳадис билан таскин топаётганини айтди: «Умму Ҳабиба шундай деган: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам «Ким бир кеча‑кундузда ўн икки ракъат нафл намоз ўқиса, бу туфайли унга жаннатда бир уй қурилади», деганлар. Шуни эшитганимдан бери бу намозларни канда қилмаганман». Умму Ҳабибадан бу гапни эшитганимдан бери мен ҳам бу намозларни канда қилмадим». Анбасадан буни эшитганимдан бери мен ҳам бу ўн икки ракъат намозни канда қилмадим».
Нуъмон ибн Солим айтади: «Амр ибн Авсдан бу гапни эшитганимдан бери мен ҳам шу ўн икки ракъатни канда қилмадим» Имом Муслим ривоят қилган.
Нақадар гўзал ҳадис! Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ўн икки ракъат нафл намозни (беш маҳал фарз намоздан олдинги ва кейинги суннат намозларни) бардавом ўқиган кишига Аллоҳ таоло жаннатда бир уй қуриши ҳақида мужда бермоқдалар!
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ўн икки ракъат намозни ҳам ўзлари баён қилиб берганлар: «Пешиндан олдинги тўрт ракъат ва ундан кейинги икки ракъат; шомдан кейинги икки ракъат; хуфтондан кейинги икки ракъат; бомдоддан олдинги икки ракъат».
Мўминларнинг онаси Умму Ҳабиба бинт Абу Суфён розияллоҳу анҳо онамиз Аллоҳнинг Расулидан бу ҳадисни эшитиб, ўн икки ракъат намозни ҳар куни қолдирмай ўқибдилар.
Шундан кейин бу ҳадисни акалари Анбаса ибн Абу Суфён розиялллоҳу анҳуга айтиб берибдилар. Акалари буни эшитиб, роса севинибди, кейин шу ўн икки ракъат суннат намозни доимий ўқиб юрибди, «Умму Ҳабибадан эшитганимдан бери уларни канда қилмадим», дебди.
Анбаса ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳуга ўлим элчиси келгач, уни кўргани келган яқинларига бутун умр канда қилмай ўқиб юрган ўн икки ракъат намози ҳақида айтиб берибди. Фахрланиб, хурсанд бўлиб, қалби таскин топиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу ўн икки ракъат намоз ҳақида айтган сўзларини айтиб берибди. Бу суннат намозларни синглисидан эшитганидан бери ҳеч қачон тарк этмаганини айтибди. Бу саҳобийни боқий ҳаётга кузатиб қўйганлар орасида улуғ тобеъинлардан бири – Амр ибн Авс ҳам бор экан. Бошқалар қатори, у ҳам бу ҳадисни эшитиб, унга амал қилиб, ўн икки ракъат намозда бардавом бўлибди, умрининг охирида «Бу ҳадисни Анбаса розияллоҳу анҳудан эшитганимдан бери шу намозларни бирор марта қолдирмадим», дебди.
Амр ибн Авс бу ҳадисни кичик тобеъинлардан бири Нуъмон ибн Солимга айтган эканлар. Нуъмон ҳам бу ҳадисни эшитиб, унга дарҳол амал қилибдилар. Ҳаётлари давомида шу ўн икки ракъат суннат намозини асло тарк этмабдилар.
Энди сизга бир савол: Бу гўзал ҳадисни ва унга амал қилган улуғ зотларнинг сўзларини ўқидингиз. Энди сиз ҳам улардек бўлишни, бу амални ҳаётингиз давомида бажарадиган ишларингиз қаторига қўшишни хоҳлаб қолдингизми? Аллоҳ таоло сизга ҳам бу амалингиз эвазига жаннатларда қасрлар қуриб беришини хоҳладингизми? Шу оддий, аммо бардавом амаллар туфайли бу дунёдаги уйингиз ҳам жаннатдаги бир сўлим гўшага айланишини, унда офиятда яшашни хоҳлаб қолдингизми?
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ таржимаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 