30 Апрел, 2025, 2 Зулқаъда, 1446
30 Апрел, 2025, 2 Зулқаъда, 1446
Юртимиз бозорлари ва дўконларининг пештахталари турли-туман ноз-неъматларга тўла. Хоҳласак хорижда, хоҳласак ўзимизда етиштирилган ва ишлаб чиқарилган маҳсулотларни харид қиламиз.
Хорижий мамлакатларда маҳсулотларни сохта йўл билан тайёрлаб сотувга чиқарувчи ширкатлар йўқ эмас. Айрим нобакор тадбиркорлар бойлик орттириш мақсадида озиқ-овқат маҳсулотларини сохталаштириш йўли билан маҳсулотни аслига ўхшатиб, чиройли қоғозларга ўраб сотиш ҳоллари кундалик ҳаётимизда учраб турибди.
Пишлоқ ўрнига унга ўхшаш нарсани, қаймоқ ўрнига соусни, апельсин шарбати ўрнига унинг мазасини берувчи ичимликни тайёрлашганини балки эшитгандирсиз. Мутахассислар буни қандай аниқлаш мумкинлиги, маҳсулотларнинг қайсилари ҳақиқий эканлигини, сохталарини қандай йўл билан тайёрланганини аниқлаш устида муайян иш олиб бордилар.
Асалнинг табиийлигини бир неча хил услубда аниқлаш мумкин:
Сохта асалдан куйдирилган шакар мазаси келиб туради.
Уни музлатгичда сақлашни тавсия этишади. (Табиийсига бу шарт эмас.).
Уйингизда кимёвий қора қалам бўлса, унинг ёзадиган учини асалга киргазинг. Агар маҳсулот кўкариб кетса, бу унга сув ёки шакар шарбати қўшилганини билдиради.
Асални сохталаштириш учун унга крахмал, янчилган соя дарахти уни ёки шарбат қўшишади.
Сохта қаймоқ маҳсулотининг ҳақиқий қаймоқдан фарқи унга жонивор ёғининг ўрнига ўсимлик ёғи қўшилган бўлади, сут оқсили соя дарахти оқсили билан алмаштирилган бўлади.
Агар сиз бир қошиқ қаймоқни қайноқ сувга солсангиз, у бутунлай аралашиб кетади. Сохта қаймоқ бундай ҳолатда аралашмай, қайноқ сув солинган идиш тагига чўкади.
Келаётган даромадни кўпайтириш мақсадида нопок ишлаб чиқарувчилар сутга пальма ёғи, меламин, сода ёки крахмал аралаштиришади.
Сохталаштирилган сутни харид қилмасликнинг биргина тўғри йўли— ишончли қўллардан, синалган сотувчилардан сотиб олишдир.
Қизил икрани сохталаштириб, айрим кишилар жуда катта бойлик орттиришади. Уни бўяшади ёки сув ўтларидан тайёрлашади. Табиий икра бармоқлар орасида эзилганда ёрилиб кетади ва бироз тахир мазали бўлади, сохтаси бундай ҳолатда эзилиб, шаклини ўзгартиради. Табиий икрада унинг доналари бутун, тагидаги суюқлик жуда оз ҳолатда бўлади.
Таажжубланарли, лекин факт. Италия мафиячилари сохталаштирилган зайтун ёғидан оладиган даромадлари наркотрафика фойдалари билан рақобатлашади. Унинг нопок ишлаб чиқарувчилари унга ёки бошқа нарса аралаштиришади ёки энг арзон ёғлардан қўшишади. Зайтун ёғининг ҳақиқийлигини унинг нархи қимматлигидан билса бўлади.
Кичкина эксперимент: пахтадан пилик ўраб, зайтун ёғига ботириб олиб, уни ёқилади. Агар олов яллиғи тиниқ ва қурумсиз бўлса, демак шишадаги ёғ шубҳасиз, зайтун ёғидир. Сохта ёғ қора рангда тутаб, чирсиллаб ёнади.
Манба: marketium.ru
Жалолиддин Нуриддинов тайёрлади
Аллоҳ таоло айтади: «Улар эҳсон қилганларида исроф ҳам, хасислик ҳам қилмаслар (тутган йўллари) бунинг ўртасида – мўътадилдир»[1].
Ўзингиздан бойроқ бўлганлар билан тенглашишга уринманг. Акс ҳолда бўйнингизгача қарзга ботиб, маломатга қоласиз.
Ўзингизга, оила аъзоларингизга, шунингдек, қўли юпин кишиларга нисбатан зиқналик қилманг.
Зиқна одам учун таъмагир бўлмасдан яшаётганининг ўзи катта гап. Аллоҳ таоло айтади: «(Бахиллик қилиб) қўлингизни бўйнингизга боғлаб ҳам олманг. (Исрофгарчилик қилиш билан) уни бутунлай ёйиб ҳам юборманг. Акс ҳолда маломат ва маҳрумликда ўтириб қолурсиз»[2].
Мен жуда катта маош оладиган, бироқ ой тугамасиданоқ ойлигидан бир чақа ҳам қолмайдиган кишиларни биламан. “Улар шунча пулни, мол-дунёни қаерга сарфлашяпти экан”, деб ҳайрон қоламан. Аллоҳ таоло айтади: «...ва мутлақо йўл қўйманг! Чунки исрофгарлар шайтонларнинг дўстларидир. Шайтон эса, Парвардигорига нисбатан ўта ношукр эди»[3].
Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу: “Анча кунга етадиган рўзғорликни бир кунда ишлатиб юборадиган оилага аччиғим келади”, деганлар.
Муовия розияллоҳу анҳу: “Зое бўлган, бировнинг ҳаққи ўтиб кетган нарсани “исроф” деб ҳисоблайман”, деганлар.
Сарф-харажатда исрофгарчиликка йўл қўядиганлар, зиқналик қилувчилар дунёда ҳар куни қанчадан-қанча мусулмон очликдан ўлаётганини наҳот билишмаса?!
Кимдир эътироз билдириб: “Улар биздан узоқда-да” деса, “Ахир улар бизнинг Исломдаги биродарларимиз, дин қардошларимиз-ку!” – деймиз. Биз эрта қиёмат кунида улар борасида ҳам сўроқ қилинмаймизми? Қолаверса, орамизда рўзғорига ора-сирада гўшт кирадиганлар бор. Гоҳида шу озгина гўштни олишга ҳам имкон топа олмай, ойлаб гўшт емайдилар.
Бир жамоа одамлар Қайс ибн Убода розияллоҳу анҳунинг олдиларига озроқ егулик сўраб келишди. У зот боғларида тўкилган меваларни териб, яхшисини чиригидан ажратиб саралаётган эдилар. Улар Қайс розияллоҳу анҳуга нима учун келишганини айтишди. Саҳобий уларга сўраганларини бердилар. Келган жамоа бир-бирларига ажабланиб қараб: “Ночор ҳаёт кечираётган бўлсангиз, яна қизғанмай инфоқ қилишингиз қизиқ бўлди-ку”, дейишди. У зот: “Сизларга эҳсон қилиш учунгина шундай яшайман”, дедилар (яъни, саҳобий розияллоҳу анҳу мен иқтисод қиламан ва исроф қилмаганим ҳолда, сиз каби муҳтожларга ёрдам беришга ҳам ортинаман демоқчи бўлдилар).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Чиқимда иқтисод қилиш тирикчиликнинг ярмидир. Одамларга муҳаббатли бўлиш ақлнинг ярмидир. Чиройли савол бериш эса ярим илмдир”, [4] дедилар.
Улуғлардан бири айтади: “Ким фарзандига иқтисод қилиб яшашни ўргатса, унга кўп мерос қолдиришдан ҳам кўпроқ яхшилик қилибди”.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Фурқон сураси, 67-оят.
[2] Исро сураси, 29-оят.
[3] Исро сураси, 26–27-оятлар.
[4] Имом Табароний ривояти.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа