18 Май, 2025, 20 Зулқаъда, 1446
18 Май, 2025, 20 Зулқаъда, 1446
Биринчи савол: Жаннат қаерда?
Жавоб: Жаннат етти қават осмоннинг юқорисида бўлиб, у етти қават осмондан алоҳида ажрагандир, чунки қиёмат куни етти қават осмон йўқ бўлиб кетади, аммо, жаннат эса йўқ бўлмайди. Унинг шифти аршдир.
Иккинчи савол: Жаҳаннам қаерда?
Жавоб: Жаҳаннамнинг маркази етти қават ер остидадир. Сижжийн деб номланувчи жойда. У баъзи бировлар таҳмин қилганидек жаннатнинг ёнида эмас. Биз яшаётган ер биринчи қават ҳисобланса, ундан ташқари олти қават ер бор. Бу олти қават ер биз яшаётган ернинг тагида алоҳида ажратилган ҳолда мавжуддир.
Учинчи савол: Сидратул мунтаҳо нимадир?
Жавоб: Сидратул мунтаҳо азим дарахт, унинг илдизлари олтинчи осмонда бўлиб, бўйи еттинчи осмондан юқоригача чўзилгандир. Барглари филнинг қулоқларидек, меваси эса катта хумдек келади. Унга тиллодан бўлган парвона (капалаклар) келади ва у жаннатнинг ташқарисидадир. Пайғамбар саллоллоҳу алайҳи ва саллам у дарахтнинг ёнида ҳазрати Жаброил алайҳиссаломни ўзларининг ҳақиқий суратларида иккинчи маротаба кўрганлар. Ундан олдин эса Маккада Ажёд деб номланадиган жойда кўрган эдилар.
Тўртинчи савол ким улар Ҳурун ийн (оппоқ юзли катта ва чиройли кўзли ҳур қизлар)?
Жавоб: Улар мўминлар учун жаннатдаги завжалардир. Улар инсон ҳам эмас, жинлардан ҳам эмас ва фаришталардан ҳам эмасдирлар. Агар улардан бирон бирлари дунёга боқсалар машриқ билан мағриб оралиғи уларнинг зиёсидан ёришиб кетади. Ҳурун ийннинг маъноси кўзнинг қорачиғининг тим қоралигини, оқини эса оппоқлигини ва кўзларнинг чаросдек катталигини англатади.
Бешинчи савол: Ким улар ал-Вилдон ал-Мухалладун (Мангу ёш болалар)?
Жавоб: Улар жаннат аҳлининг хизматчиларидир. Улар инсон ҳам эмас, жинлардан ҳам эмас ва фаришталардан ҳам эмасдирлар. Улар жаннат аҳлининг энг қуйи даражасидагиларга хизмат қилади.
Олтинчи савол: Аъроф нима?
Жавоб: Аъроф бу жаннатнинг кенг девори бўлиб, унда яхши амаллари билан ёмон амаллари баробар бўлган мусулмонлар бир муддат қолишади, улар у ерда маълум муддат турганларидан кейин жаннатга киришади.
Еттинчи савол: Қиёмат кунининг муддати қанча?
Жавоб: Қиёмат кунининг муддати бир кун, лекин эллик минг йилга тенг бўлади. Аллоҳ таоло шундай дейди: “Фаришталар ва Руҳ (Жаброил) миқдори (муддати) эллик минг йилга тенг (бўлган) бир кунда (қиёмат кунида) Унинг ҳузурига кўтарилурлар” (Маориж-4). Ибни Аббос (р.а) деди:“Қиёмат кунида элликта турар жой бўлиб (мавқиф), ҳар бир жойнинг муддати минг йилга тенгдир”.
Муҳаммад-Акмалхон Шокиров
Масжиди Набавий Мадина шаҳрида жойлашган бўлиб, Ислом тарихидаги энг муқаддас жойлардан биридир. Масжид Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам томонидан ҳижратнинг биринчи йилида, 622 йили барпо этилган ва мусулмонлар учун Маккадаги Масжидул Ҳаром ва Қуддусдаги Масжидул Ақсодан кейинги учинчи муқаддас масжид ҳисобланади. Масжиди Набавийдаги меҳроблар масжиднинг тарихий ва маънавий аҳамиятини акс эттиради.
Меҳроб – масжидда намоз вақтида имом турадиган ва қиблани кўрсатувчи жой. Масжиди Набавийдаги кенгайтиришлар ва қайта қуриш жараёнларида меҳроблар ўзгариб борган. Масжиднинг дастлабки кўриниши содда шаклда бўлиб, меҳроб ҳам бирор бир нарса билан белгиланмаган. Кейинчалик, Умавийлар, Аббосийлар, Усмонийлар ва Саудийлар даврида меҳроблар нақшинкор санъат намуналари билан безатилди.
1. Пайғамбар меҳроби. Меҳроби Набавий Масжиди Набавийдаги энг муҳим ва асосий меҳробдир. Меҳроб Равзада, Пайғамбар алайҳиссаломнинг қабрлари ва минбарлари орасида жойлашган. Пайғамбар алайҳиссалом даврларида У зот намоз ўқиган жойда бирор белги бўлмаган, 707-710 йилда илк бор Умавий халифаси Валид ибн Абдулмалик томонидан бу жойга биринчи меҳроб ўрнатилган.
Масжидда ҳозирги шаклдаги меҳроб 1482 йилда Мамлук султони Қайтбей томонидан қурилган бўлиб, кейинчалик Усмонлилар ва Саудия подшоҳи Фаҳд даврларида таъмирланган. Меҳроб тилла билан қопланган хаттотлик ёзувлари ва гўзал нақшлар билан безатилган.
2. Усмоний меҳроби. Меҳроби Усмоний ҳозирда кўп фойдаланиладиган асосий меҳроб бўлиб, Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу даврида 651 йилда масжид кенгайтирилганидан қурилган. Қибла деворининг марказида жойлашган Усмон ибн Аффон меҳроби ўрнида дастлаб белги бўлган.
3. Меҳроби таҳажжуд. Меҳроб Пайғамбар алайҳиссалом таҳажжуд намозини ўқиган жойни билдиради. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тунги намозларини Масжиди Набавийнинг устунларидан бири ёнида ўқир эдилар. Кейинчалик бу устун ёнида меҳроб қурилди, аммо сўнгги йиллардаги қайта таъмирлаш ишларида олиб ташланди ва унинг ўрнига Қуръони карим мусҳафлари учун китоб жавони ўрнатилган.
4. Сулаймоний меҳроби. Меҳроби Сулаймоний Ҳанафий меҳроби деб ҳам номланади. Сулаймоний меҳроби Равзадан ташқарида, Пайғамбар алайҳиссалом минбарларининг ўнг томонида жойлашган. Бу меҳроб ҳанафий мазҳабидагиларнинг намозгоҳи бўлган. 1532 йили Султон Сулаймон I буйруғи билан бунёд этилди.
5. Фотима меҳроби. Фотима роҳияллоҳу анҳо уйлари яқинида, таҳажжуд меҳробининг жанубида, Набий алайҳиссалом ҳужралари атрофида жойлашгани, мақбара ўралгани боис меҳроб кўринмайди.
Пўлатхон Каттаев,
ТИИ Ҳадис ва ислом тарихи фанлари кафедраси катта ўқитувчиси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа