07 Июн, 2025, 11 Зулҳижжа, 1446
07 Июн, 2025, 11 Зулҳижжа, 1446
ЗАНЖАБИЛ (Zingiber officinale) - бир паллалилар синфига, занжабилдошлар оиласига мансуб, йўғон илдиз-пояли кўп йиллик ўт ўсимлик. Асосан, тропик ва субтропикларда тарқалган. Жанубий ва Жанубий-Шарқий Осиёда ўстирилади. 3анжабил ер ости танасининг ҳамма қисмида эфир мойи бор. Қуриган илдизи хушбўй ҳидли ва мазали бўлиб, эфир мойига бой. Майдаланмаган занжабилнинг хушбўй ҳиди майдаланганига нисбатан узоқ сакланади. Туйиб элакланган талқони табобатда жигар, юрак, меъда хасталигини даволашда ишлатилади (асал билан бирга чойнакка дамлаб ичилади). Озиқ-овқат саноатида кондитер маҳсулотлари ишлаб чиқаришда ва пазандачиликда баъзи овқатларга (пишиш олдидан) майдаланган ҳолда зиравор сифатида солиб ишлатилади.
«ЎзМЭдан»
Занжабил кишиларга зиравор ва шифобахш восита сифатида қадимдан маълум. Занжабил илдизи халқ табобатида бир неча минг йиллардан бери ишлатилиб келинади.
Шубҳасиз, занжабилнинг дунёдаги кўпчилик халқлар ўртасида маълуму-машҳурлиги унинг шифобахш хоссалари билан боғлиқ, бу эса, унинг касалликларнинг олдини олиш ва уларни даволашда универсал табиий воситалигидандир.
Занжабилнинг шифобахш хусусиятлари кейинги бир неча ўн йилликларда замонавий мутахассислар томонидан фаол ўрганилмоқда. Таркибида бириктирувчи моддалар ва гингерол мавжудлиги унга ўзига хос ёқимли ҳид бериб туради, қатор фойдали хоссаларга эгалиги ҳам шундан келиб чиқади.
Бугунги кунда занжабил кўпгина табиий дори-дармонлар таркибига киритилиб, организмни турли иллатлардан ҳимоя қилишда ва бир қанча касалликларга қарши курашда кенг истеъмол қилинмоқда.
Мутахассислар занжабилли чойга бироз долчин қўшилса, унинг фаоллиги ва таъсирчанлиги ошишини таъкидлашмоқда.
Бундай чой бир бўлак занжабил илдизи ва долчиннинг кичик таёқчасидан қўшиб дамланади. Бу йўл билан дамланган чой бироз ўткир мазаси билан организм учун жуда фойдали бўлиб, уни мустаҳкамлайди.
Занжабилли чойни мунтазам ичиш унинг жуда кўп фойдали хоссалари сабабидан тавсия этилади:
Жигарни тозалаб, ундан заҳарли моддаларни чиқариб юборади
Жигарни ҳар йили бир-икки марта тозалаш зарур. Бу ҳаётий муҳим аъзо қонни фильтрлаб туради ва қон-томир тизимидан зарарли ва заҳарли моддаларни чиқариб юбориш учун хизмат қилади.
Занжабилли чой ичилганида ундаги занжабил ва долчин бирикмаси жигарни ҳимоялаб, тозалаб туради, бунинг натижасида у тозаланиб, енгил тортади ва ўз вазифасини фаол бажаришга ўтади.
Ўт пуфагини соғломлаштиради
Агар ўт пуфагингизда тош пайдо бўлган бўлса, бу чойдан мунтазам ичиб юринг, бу нафақат жигарингизни ҳимоялашда ёрдам қилади, балки шу билан бир қаторда ўт пуфагингизни ҳам соғломлаштиради.
Организмни ичдан қиздиради
Бундай қайноқ чой ичилганида қиздиради ва совуқдан ҳимоя қилади, шунинг учун уни совуқ ва нам ҳаволи кунларда ичиш айниқса ёқимли.
Занжабил организмни қиздирувчи таъсирга эга, ортиқча калорияга эга бўлган кераксиз энергияни чиқариб юборади, танада меъёрдаги ҳароратни сақлашга ёрдам беради.
Овқат ҳазм қилишни яхшилайди
Овқат ҳазм қилишда муаммоси бўлган кишилар ошқозон-ичак йўллари фаолиятини яхшилаш мақсадида бу чойдан ичишлари мумкин.
Бу чой баданни яхшигина қиздиради, ички аъзолардаги шамоллашларни олади, қорин дам бўлишидан ҳамда елдан халос этади.
Иммун тизимини мустаҳкамлайди
Занжабил айниқса калий, фосфор ва витамин С га бой, бу моддалар иммунитетни мустаҳкамлашда, грип ва шамоллаш вирусларига қарши курашда муҳим аҳамиятга эга.
Занжабилли чой
Бу табиий чойни тайёрлаш жуда осон, бунинг учун зарур маҳсулотларни топиш ҳам қулай, ҳар бир супермаркетдан сотиб олиш мумкин.
Бунинг учун: 1 бўлак занжабил илдизи (2 см атрофида), 1 бўлак долчин, яримта лимон меваси, 1 стакан сув (250 мл) керак бўлади.
Тайёрлаш йўли:
Аввал занжабил илдизини яхшилаб ювиб, сочиқ билан артилади.
Тайёрланган 1 стакан сувни қайнатиб, унга артилган занжабил ва долчин солинади. Паст оловда яна 10 минут қайнатилади. айнатиб, сочиқ билан артиладиулотларни топиш ҳам қулай, ҳар бир миятга эга.Қайнатмага яримта лимон шарбати қўшилади.
Қайнатмани докадан ўтказилади, бир неча минутдан сўнг тайёр бўлган чойни кунига икки-уч маҳал ичилади.
Занжабилли чойни ичиб бўлмайдиган ҳолатлар
Занжабил ва долчин ошқозонни кўп касалликлардан ҳимоя қилса ҳам, овқат ҳазм қилиш аъзоларида муаммоси бор кишиларга бундай чой ичиш тавсия этилмайди, чунки, занжабил ҳам, долчин ҳам кучли қўзғатувчи моддалардир.
Шунингдек, уни ичиш ҳомиладор аёлларга, болаларга ва кучли антикоагулянт дорилар қаторига кирувчи аспирин, варфарин, тиклопидин ёки гепарин каби дори-дармонлар ичиб юрувчи кишиларга тавсия этилмайди. Шубҳа туғилган ёки бундай чойни ичиш натижасида кўнгилсиз реакция берган ҳолларда даволовчи шифокор билан маслаҳатлашинг.
Жалолиддин Нуриддинов тайёрлади
11 ноябрь 2016 йил
Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази экспозициялари орқали ислом маданияти ва Қуръон илмининг турли даврлардаги ривожланиш босқичлари ҳақида чуқур тасаввур олиш имкониятига эга бўлиш мумкин. Шунингдек, Қуръон матнлари қандай сақланиб қолгани ҳақида ҳам маълумотлар тақдим этилиши кутиляпти.
Президент Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан бунёд этилаётган Ўзбекистондаги мегалойиҳа — Ислом цивилизацияси марказининг экспозицияларини шакллантиришда контентларни замонавий технологиялар асосида тайёрлаш бош вазифа сифатида белгиланган.
Ана шу вазифалар ижросини таъминлаш мақсадида Марказнинг махсус штабида Қуръон зали экспозицияси бўйича якуний таклиф ва хулосалар муҳокама қилинди. Унда экспозицияни мазмунан бойитиш, ноёб қўлёзмаларни танлаб жойлаштириш, уларни замонавий технологиялар асосида кенг оммага тақдим этиш каби масалалар муҳокама қилинди.
Залда 114 та ноёб Қуръон қўлёзмаси тўпланган бўлиб, бу юртимизда Қуръонга бўлган ҳурмат ва эътиборни намоён этади. Қўлёзмалар орасида жуда қадимий ва нодир нусхалар ҳам мавжуд. Жумладан:
- “Катта Лангар Қуръони” — бугунги кунда жуда кам сонли нусхалари сақланиб қолган, илк исломий қўлёзмалардан бири;
- Ҳазрати Усмон Қуръони — Қуръоннинг илк нашрларидан бири бўлиб, ислом оламида муқаддас манба сифатида эътироф этилади.
Шунингдек, бошқа даврларга оид кўплаб араб графикасида ёзилган, безакли, ноёб қўлёзмалар намойиш қилинади. Бу қўлёзмалар тарихий ва диний аҳамиятга эга бўлиб, уларни ўрганиш орқали ислом маданияти ва Қуръон илмининг турли даврлардаги ривожланиш босқичлари ҳақида чуқур тасаввурга эга бўлиш мумкин.
Муҳокамада Қуръон залини ташкил этишда замонавий услубларни қўллаш, яъни нафақат китобларни сақлаш, балки уларни интерактив ва тушунарли шаклда тақдим этиш масалалари муҳим ўрин тутди. Жумладан, қуйидаги технологияларни жорий этиш режалаштирилмоқда:
интерактив экранлар – ҳар бир қўлёзманинг саҳифаларини яқинлаштириб, ҳарфлари ва безакларини кўриб чиқиш имконияти;
аудиогидлар (овозли йўлбошчилар) – ҳар бир экспонат ҳақида ўзбек, араб, инглиз тилларида маълумотлар тинглаш имконияти;
виртуал экспозициялар – интернет орқали Қуръон залини масофадан туриб томоша қилиш имконияти;
Замонавий ёритиш ва намойиш техникаси – қўлёзмаларни зарар етказмасдан кўрсатиш имконини беради.
Бу усуллар орқали ташриф буюрувчилар ҳар бир Қуръон нусхасининг тарихи, ёзилган даври, географияси ва санъат даражаси ҳақида тўлиқ маълумотга эга бўлишади.
Мазкур зал фақат кўргазма эмас, балки илмий тадқиқотлар олиб бориладиган марказ ҳам бўлади. Бу ерда шарқшунослар, тарихчилар, филологлар, ҳаттотлар ва диний олимлар учун бебаҳо манбалар тақдим этилади.
Ҳамидулла Лутфуллаев, Шарқшунослик институти Тарихий манбалар бўлими бошлиғи, олим:
– Қуръони каримнинг дастлабки даврларига оид, айниқса Ҳазрати Усмон даврида ёзилган еттита қўлёзма нусхаси аниқланган. Экспозициядан жой олиши кутилаётган бу манбалар бизга Қуръон матни қандай сақланиб қолганини кўрсатади ва ўрганишимизга замин яратади. Қуръон зали ёш авлод, хорижий меҳмонлар, тадқиқотчилар ва зиёратчилар учун диний, маданий ва илмий бойликни бир жойда кўриш имконини беради.
Мазкур лойиҳа орқали Ўзбекистон мусулмон оламида яна бир бор илм, маънавият ва бағрикенглик маркази сифатида ўз ўрнини мустаҳкамлаши кутилмоқда. Қуръон зали эса бу йўлдаги муҳим қадамлардан бири бўлиб хизмат қилади.
cisc.uz
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа