06 Феврал, 2025, 7 Шаъбон, 1446
06 Феврал, 2025, 7 Шаъбон, 1446
Никоҳ барча пайғамбарларнинг суннати ҳамда азиз-авлиёларнинг одатидир. Зеро, у Аллоҳнинг амри, Пайғамбаримиз Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг суннатлари ҳамда мўмин-мусулмонларнинг гувоҳликлари асосида қурилади.
Имом Шофиъийдан бошқа барча уламолар: “Никоҳ ибодатдир. Зотан, оила қуришни Аллоҳ ва Расули буюрган. Аллоҳ ва Расули амр этган амал, албатта, ибодат бўлади”, дейишган. Мужтаҳидларнинг пешвоси, мазҳаббошимиз, имом Аъзам Абу Ҳанифа (раҳимаҳуллоҳ) “Никоҳ ибодатдир” дея ҳукм чиқарганлар.
عن أبي ذر رضي الله عنه: أنّ أناساً من أصحاب رسول الله صلى الله عليه وسلم قالوا للنبي صلى الله عليه وسلم: يا رسول الله، ذهب أهل الدثور بالأجور، يصلون كما نصلي ويصومون كما نصوم ويتصدقون بفضول أموالهم. قال: «أو ليس قد جعل الله لكم ما تصدقون به: إن لكم بكل تسبيحة صدقة، وكل تكبيرة صدقة، وكل تحميدة صدقة، وكل تهليلة صدقة، وأمر بالمعروف صدقة، ونهي عن منكر صدقة وفي بضع أحدكم صدقة». قالوا: يا رسول الله، أيأتي أحدنا شهوته ويكون له فيها أجر؟ قال: «أرأيتم لو وضعها في حرام أكان عليه وزر؟ فكذلك إذا وضعها في الحلال كان له أجر». رواه مسلم.
Абу Зар (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг бир гуруҳ фақир саҳобалари Набий (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га: «Ё Расулуллоҳ! Моли кўп кишилар ажр-савобларни эгаллаб қўйишмоқда. Улар биз намоз ўқиганимиз сингари намоз ўқийдилар, рўза тутганимиз каби рўза тутадилар ва сармояларининг ортиқчасини садақа қиладилар», дейишди. Шунда у зоти бобаракот: “Аллоҳ сизларга садақа қиладиган нарсаларни бериб қўймадими?” Албатта, сизлар учун ҳар бир тасбеҳ[1] садақа[2]дир, ҳар бир такбир[3] садақадир, ҳар бир таҳмид[4] садақадир, ҳар бир таҳлил[5] садақадир, амри маъруф (яхшиликка чақириш) садақадир, наҳйи мункар (ёмонликдан қайтариш) садақадир. Ҳар бирингизнинг (жуфти ҳалоли билан бўлган жинсий) яқинлиги ҳам садақадир», дедилар. Улар: «Ё Расулуллоҳ! Биримиз шаҳватини қондирса, унга ҳам шу ишида ажр бўладими?» дейишди. У зот: «Айтинглар-чи, агар у ўша (шаҳвати)ни ҳаромга қўйса (зино қилиб қондирса), унга гуноҳ ёзилармиди? Худди шундай. Қачон у (шаҳвати)ни ҳалолга қўйса (никоҳидаги аёли билан яқинлик қилиб қондирса), бу унинг учун ажр бўлади», дедилар» (Имом Муслим ривояти).
Зотан, никоҳ давомида эр-хотин бир-бирини ислоҳ этишга ва Аллоҳ таолонинг ибодатида бир-бирига ёрдам беришга ҳаракат қилади. Динимизда уйланмаса, зинога кетиш хавфи аниқ бўлган кишиларга оила қуриш фарз ҳисобланади. Зеро, у шу орқали иффатини сақлайди. Шу боис, бундай кишига уйланиш ҳатто ҳаж ибодатидан ҳам олдинга қўйилган. Зотан, оила қурганлар катта бахт-саодатга эришадилар. Анас ибн Молик (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади. Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам):
مَنْ رَزَقَهُ الله امْرَأَةً صَالِحَةً فَقَدْ أَعَانَهُ عَلَى شَطْرِ دِينِهِ فَلْيَتَّقِ الله فِي الشَّطْرِ الْبَاقِي
«Аллоҳ кимни солиҳа аёл билан ризқлантирган бўлса, ҳақиқатан, унга динининг ярмига ёрдам берибди. Қолган ярмида эса, Аллоҳга тақво қилсин», дедилар (Имом Табароний ва Ҳоким ривоятлари).
Яна Анас ибн Молик (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам):
إذا تزوج العبد فقد استكمل نصف الدين فليتق الله في النصف الباقي
«Қачон банда оила қурса, ҳақиқатан, диннинг ярмини мукаммал қилибди. Қолган ярмида эса, Аллоҳга тақво қилсин», дедилар» (Имом Байҳақий ривояти).
Демак, уйланмоқчи киши оила қуришдан олдин шариатимиз кўрсатмаси бўйича қуйидагиларга амал қилишимиз лозим:
هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِيَسْكُنَ إِلَيْهَا
“У (Аллоҳ) сизларни бир жондан яратиб, ундан унинг жуфтини унга (уйланиб) таскин топиши учун пайдо қилган зотдир” (Аъроф сураси, 189-оят).
Аллоҳ субҳонаҳу ва таоло уйланмаганларга динининг ярмини топишни, оила қурганларга эса, динининг қолган ярмига эришишни насиб қилсин!
Толибжон ҚОДИРОВ
тайёрлади.
[1] Тасбеҳ – “Субҳаналлоҳ” – Аллоҳ барча нуқсон-камчиликлардан покдир, дейиш.
[2] Яъни, садақа берганчалик савобга тенгдир.
[3] Такбир – “Аллоҳу акбар” – Аллоҳ буюкдир, дейиш.
[4] Таҳмид – “Алҳамду лиллаҳ” – Аллоҳга ҳамд бўлсин, дейиш.
[5] Таҳлил – “Ла илаҳа иллаллоҳ” – Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ, дейиш.
Муносабат
Аллоҳ таолога беҳисоб шукрки, тараққиётимизнинг янги даврида қабул қилинаётган қонун-қоидалар ва меъёрий ҳужжатлар инсоннинг эътиқод эркинлиги, ижтимоий адолатни таъминлаш, унинг қадр-қимматини ҳурмат қилиш ҳамда ҳуқуқ-эркинликларини ҳимоя қилишга хизмат қилмоқда.
Янги Ўзбекистонда ислоҳотларнинг барчаси халқимиз эҳтиёжларини таъминлаш, одамларни рози қилиш ва ҳар бир инсоннинг фаровон ҳаёт кечиришини таъминлашга қаратилганини ўз ҳаётимизда гувоҳи бўлаяпмиз. Бугун рўёбга чиқаётган ўзгаришлар ва янгиланишлар замирида Асосий қонунимиз ва унга асосланган норматив ҳужжатларнинг мазмун-моҳияти мужассам. Чунки мазкурларда «Инсон ва унинг қадр-қиммати» деган улуғ тушунча марказий ўринга қўйилган. Шу нуқтаи назардан, Давлатимиз Раҳбари барча ислоҳотларнинг асосий мақсадини «Одамларни ҳаётдан рози қилиш – асосий мезон» деган юксак тамойилга қаратмоқда.
Таъкидлаш жоизки, тараққиётимизнинг янги даврида инсонларнинг эътиқод эркинлигини таъминлаш халқимизни маънан юксалтириш ва илм-маърифатли авлодни тарбиялашга хизмат қилмоқда. Айниқса, мўмин-мусулмонларимиз ибодатларини эмин-эркин адо этишлари учун барча шароитлар яратилди, мамлакатимиз бўйлаб юзлаб масжидлар очилди, Қуръони карим курслари фаолият юритмоқда. Ҳаж квотаси 3 баробар оширилди, умра зиёратчилари бир неча юз мингни ташкил этмоқда. Натижада қарийб 800 минг мўмин-мусулмонларимиз ҳаж ва умра ибодатларини амалга ошириш бахтига эришдилар.
Диний таълим тизимининг ривожланишига катта эътибор қаратилмоқда. Бугунги кунда Ўзбекистонда 4 та олий ислом таълим муассасаси, 10 та ўрта махсус ислом таълим муассасаси, жумладан, 2 та аёллар мадрасаси ёшларга илм-маърифат бермоқда. Дунёвий ва диний билимларни уйғунлаштириш, диний соҳада кадрларни тайёрлаш мақсадида Ўзбекистон халқаро ислом академияси ташкил этилди.
Ислом дини ривожига улкан ҳисса қўшган мутафаккирлар меросини илмий ўрганиш, замонавий таҳдидларнинг ғоявий асосларини тадқиқ этиш йўлида Ўзбекистон Ислом цивилизацияси маркази, Имом Бухорий, Имом Мотрудий, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказлари жадал фаолият кўрсата бошлади.
Яқинда муҳтарам Президентимиз улкан ва ноёб лойиҳа – Ислом цивилизацияси маркази биноси қурилиши билан танишиш жараёнида дин арбоблари, зиёлилар, олимлар, меъморлар билан суҳбатлашар экан, мазкур иморатни буюк аждодларимиз заковати, халқимиз маънавий салоҳиятига мос қилиб барпо этиш, уни ёшлар учун улкан тарбия мактаби, сайёҳлар учун табаррук қадамжога айлантириш кераклигини таъкидладилар.
Мамлакатимиздаги мазкур умуминсоний ва инсон қадри йўлидаги ислоҳотлар амалга оширилиши ҳамда фуқароларимизнинг эътиқод эркинлиги таъминланишида Конституциямиз ва “Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида”ги қонун мустаҳкам пойдевор бўлмоқда.
Шу йилнинг 31 январь куни Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасининг бир гуруҳ депутатлари томонидан ташаббус қилинган Ўзбекистон Республикасида фуқароларнинг виждон эркинлигини таъминлаш ва диний соҳадаги давлат сиёсати Концепцияси лойиҳаси кенг жамоатчилик муҳокамасига қўйилгани ҳам мана шундай ишларнинг мантиқий давоми бўлди.
Ушбу ҳужжат билан танишар эканмиз, концепция давлатчилигимиз ривожининг бой миллий-тарихий тажрибасига ва умуминсоний қадриятларга таянган ҳолда пухта ишлаб чиқилганига гувоҳ бўламиз.
Хусусан, Концепциянинг 3-бандида диний қадриятлар Ўзбекистон халқининг маданияти, турмуш тарзи, урф-одатлари, одоб-ахлоқининг шаклланиши ҳамда уларнинг авлоддан авлодга мерос бўлиб ўтишига хизмат қилиб келиши таъкидланиб, бу Давлатимизда барча динларга бўлган эътибор ва эътирофнинг ёрқин далили ҳисобланади.
Таъкидлаш керакки, концепция кўпмиллатли ва турли конфессияли юртимизда эркинлик, тенглик, ижтимоий адолат ва бирдамлик асосида яшаш ҳамда изчил тараққий этиш учун барқарор муҳитни таъминлашга қаратилгандир. Жумладан, ҳужжатда “Ҳар бир шахснинг қонун асосида тенг ҳуқуқ, имконият ва ҳимояга эга бўлишини таъминлаш, ҳар бир инсон қадрланадиган, ҳурмат қилинадиган ва фикри инобатга олинадиган ижтимоий муҳитни яратиш”, деб алоҳида қайд қилинган.
Демакки, бундай саъй-ҳаракатлар инсон қадр-қимматини оширишга, миллатлар ва динлараро муносабатларни мустаҳкамлашга, тинчлик-хотиржамликни таъминлашга қаратилгани билан ҳам янада аҳамиятга эга. Зеро, инсон қачонки миллати, халқи, дини ғами билан яшаса, баркамолликка эришади. Ҳаётга тадбиқ этилаётган бу каби қонун-қоидалар натижасида ҳамжиҳатлигимиз янада мустаҳкамланади.
Муҳим бандларни синчковлик билан ўқиган инсон, қайси соҳада бўлмасин, илм-маърифат, илмий асосланганлик ва ривожланишга тарғиб этилганини англаб етади. Жумладан, “жаҳон илм-фани, маданияти, санъати ва адабиётининг илғор ютуқларидан баҳраманд бўлган ҳолда мамлакат илм-фани ва маданиятини ривожлантириш”, шунингдек, “мамлакат аҳолисида, айниқса, ёшларда илмий, ақлий салоҳиятни юксалтириш, ватанпарварлик туйғуларини, миллий қадриятлар ва ижтимоий ахлоқ нормаларига бўлган ҳурмат руҳини кучайтириш”, деган мазмундаги бандлар баён этилган.
Зеро, Ислом дини доимо инсонларга тараққиёт йўлида юришни шарт қилган ва кишиларни илм-маърифатга ундаган. Чунки жамиятни илмдан бошқа нарса тўғри йўлга сола олмайди ва тараққиётга ҳам эриштира олмайди. Мужодала сурасидаги 11-оятда эса илмли кишилар Аллоҳ таолонинг ҳузурида бошқалардан кўра юқори даражада туриши очиқ-ойдин айтилган: «Аллоҳ сизлардан имон келтирганларнинг ва илмга берилганларнинг даражаларини кўтарур».
Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам кишиларни илмга тарғиб қилувчи кўп ҳадиси шарифларни айтганлар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Илм талаб қилиш ҳар бир мусулмон зиммасига фарздир», дедилар» (Имом Аҳмад ва Ибн Можа ривоятлари). Демак, ҳар бир мусулмон илм талаб қилишни ўзи учун шарт деб билиши зарур. Юрт тараққиёти ҳам, халқнинг фаровон ҳаёти ҳам илм билан бўлишини ҳар бир инсон англаб етиши жуда муҳимдир.
Теран назар билан лойиҳани ўқиб чиққан киши, мазкур ҳужжат билан фуқароларнинг виждон эркинлигини таъминлаш ва Ўзбекистон Республикаси дунёвий давлат эканига оид конституциявий қоидаларни рўёбга чиқаришга ҳамда диний соҳадаги давлат сиёсатининг мақсади, вазифалари, йўналишлари ва уларни амалга ошириш механизмларини белгилаш таклиф этилаётганини тушуниб етади.
Яна бир эътиборга молик жиҳат шуки, ҳужжатнинг жуда кўп муҳим нуқталарида умумжамият манфаатларини рўёбга чиқаришда тенглик ва адолат каби муҳим тамойилларга катта урғу қаратилган. Бу ҳам бўлса, жамиятимиз адолатлилик, инсонпарварлик ва бирдамлик йўлидан одимлаётганини яққол ифода этади.
Хулоса қилиб айтиш мумкинки, мазкур Концепция қабул қилиниши ва соҳада ягона давлат сиёсатининг амалга оширилиши фуқароларнинг тенг ҳуқуқлилигини кафолатлайди, халқимиз тотувлигини таъминлашга хизмат қилади. Шунингдек, ёшлар илм-маърифати, маънавиятини юксалтиришга, давлатчиликнинг ҳуқуқий асосларини мустаҳкамлашга замин ҳозирлайди.
Шайх Нуриддин Холиқназар,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 