03 Октябр, 2024, 30 Рабиъул аввал, 1446
03 Октябр, 2024, 30 Рабиъул аввал, 1446
Маълумки бугунги кунда баъзи тоифалар куфр сўзини кўп ишлатмоқда. Иймон келтирган ва ўзини мусулмон дея даъво қилаётган кишини ҳам куфрда яни диндан чиққанликда айбламоқдалар.
Аслида бу “Куфр” ўзи нима дегани? Қандай одамга кофир дейилади? Бу саволларга қуйидаги мақоламиз орқали жавоб беришга ҳаракат қиламиз.
Куфр сўзи луғатда “ёпиш”, “беркитиш” маъносини англатади.
Куфр шаръий истилоҳда имоннинг зидди бўлиб, “тониш”, “бош тортиш” маъноларидадир. Бу ҳақда Аллоҳ таоло бундай дейди: «Бизлар (бу икки китобнинг) ҳар бирига кофирдирмиз», дедилар (Қасос, 48).
Шу эътибордан шаръий маъноси ва луғавий маъноси ўзаро узвий боғлиқдир. “Кофир” дегани “куфр эгасининг қалби куфр сабабли ёпилган” деган маънодадир. “Дуррур мухтор” асарида бундай дейилади: “Куфр шариатда Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)ни динга оид олиб келган нарсаларида ёлғончига чиқаришдир”.
Шариатда мусулмонни унинг мусулмон эканлигига қарши далил топилмагунича мусулмон, деб ҳукм қилинади. Зеро, Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан бундай дейдилар: “Ким биз ўқиган намозни ўқиса, қибламизга юзланса, биз сўйган нарсалардан еса, у мусулмондир. Бизга нима ҳуқуқ бўлса, унга ҳам шу ҳуқуқ ва бизга нима мажбурият бўлса, унга ҳам шу нарса мажбуриятдир” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Бир мусулмонни кофирга чиқаришдан олдин куфрга сабаб деб ўйланаётган у гапирган сўзи ёки ишига қараш, уни яхшилаб ўрганиш шартдир. Зеро, барча фосид сўз ёки иш куфр қилувчи эмасдир. Шунингдек, барча инсонлар ўзгаларни кофирга чиқаришдан сақланмоқлари, бу ишдан қочиб, бу жуда нозик масала бўлгани учун ҳам уни олимларга ҳавола этиш вожибдир. Ибн Умар (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Бир киши биродарига “эй кофир!” деса бу гап аниқ иккисидан бирига тегишли бўлади. Агар у киши ростан ҳам кофир бўлса, унга қайтади. Аммо ундай бўлмаса, гапирувчининг ўзига қайтади”, деб айтдилар (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Абу Зарр (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади. У зот Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)ни бундай деяётганларини эшитган: “Ким бир кишини “кофир” деб чақирса ёки “Аллоҳнинг душмани” деса, аслида у одам бундай бўлмаса, гаплари ўзига қайтади” (Имом Муслим ривояти).
Агар бир мусулмон одам куфрга ўхшаш сўзни гапириб қўйса, модомики унинг сўзини бошқа бир яхши маънога йўйишнинг имкони бўлса, уни кофир дейилмайди. Шунингдек, у гапирган сўзни куфр сўз эканлигида олимлар ўртасида ихтилоф бўлса, агарча у ихтилоф заиф ривоятда келиб, ривоятда у сўзни куфр эканлиги шак қилинган бўлса-да, у мусулмон кофирга чиқарилмайди.
Зеро, мусулмонни нима нарса имонга олиб кирган бўлса, ана ўшандан тонишгина имондан чиқариб юборади. Чунки кишидаги мавжуд ислом шак билан йўқ бўлмайди. Ислом шак билан йўқ бўладиган нарса эмас. Агар бир киши бир сўзни айтиб қўйса ё қилиб қўйса ва бир қанча таъвилларга кўра у кофир бўлиши керак бўлган вақтда биттагина таъвилга кўра у кофир бўлмаслиги чиқса, бу масала нозик бўлгани ва мусулмон ҳақида яхши гумон қилиш лозимлиги эътиборидан ана шу бир кўринишга кўра, у кофир эмас дейилади. Олимлар шунга фатво беришган. Бундан ташқари куфр жиноятнинг энг юқориси бўлиб, у жазонинг ҳам энг юқорисини тақозо қилади. Энди шак ва эҳтимол билан эса бир одамга энг катта жазо қўлланмайди ( Раддул мухтор хошияси. III жилд. 385 бет).
Мусулмонни кофирга чиқаришдан келиб чиқадиган хатар сабабидан Қуръони карим ва Сунна ўзга бировни куфрга чиқаришдан қайтарган.
Манбалар асосида тайёрланди.
Комилжон Отамирзаев,
Уйчи тумани «Даҳяк-ота» жоме
масжиди имом хатиби
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Улуғ саҳобалар ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан қалбларини тафтиш этишни, бу дунёда ўзлари ёқтирган, келажакка умид бахш этадиган, амал ва эҳсонга ундайдиган ва шу билан бирга, ғам-ташвишларни аритадиган нарсаларни аниқлаб олишни ўргандилар.
Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу: «Яхшиямки (бу дунёда) Аллоҳ йўлида учқур отларни чоптириш, кечалари қоим бўлиш ва инсонлар хурмонинг энг ширинини танлаб еганидек, энг тотли сўзларни танлаб сўзлайдиган инсонлар билан ҳамсуҳбат бўлиш бор!» деганлар.
Демак, Умар розияллоҳу анҳу учун уч нарса суюкли бўлган экан: учқур отларни чоптириш, тунни ибодат билан бедор ўтказиш ва яхши сўзларни сўзлайдиган солиҳлар билан ҳаммажлис бўлиш. Улар билан бирга ўтириш яхшиликни зиёда қилади, қалбларга сокинлик олиб киради.
Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳу бемор бўлганларида Аллоҳ таолога шундай нидо қилганлар: «Аллоҳим, Ўзинг биласан, мен оқиб турган анҳорлар учун, соя-салқин боғларда ўтириш учун, аёллар билан бирга бўлиш учун яшашни хоҳлаётганим йўқ! Мен жазирама иссиқда рўза тутиш учун, тунда қийналиб қоим бўлиш учун, зикр давраларида уламолар кўплигидан издиҳомларда ўтириш учунгина яшашни истаяпман!».
Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳунинг илмга муҳаббатлари, илм олишдаги ғайратлари қандай мева берганини биласизми?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Муоз ибн Жабал Қиёмат куни уламоларнинг имоми бўлади», деганлар.
Муоз розияллоҳу анҳунинг мартабалари, шарафлари, ўзларига хос хислатлари ана шундай бўлган. Энди эса у дунёда бу зот уламолар жамоасининг саййиди бўлар эканлар. Ваҳоланки, бундай шарафга эга бўлиш учун у киши кўп вақт сарфламаганлар. Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳу Шом юртида тарқалган ўлат сабабли ҳижрий 18 йилда, 33 ёшларида (бошқа қавлга кўра 38 ёшда) вафот этганлар. Аллоҳ у кишидан рози бўлсин.
Энди мана шу саволга жавоб беринг: “Қайғуга чўмган пайтингизда сиз яхши кўрадиган, қилишга шошиладиган қандай севимли машғулотларингиз бор?”.
Бир қиз айтади: “Бу дунёда ёқтирадиган ишларимдан бири – рўза тутиш. Кўпинча қайғуларимга қарши рўза билан курашаман. Қачон ғамга ботсам, муаммоларим кўпайса, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қуйидаги сўзларига ишониб, Аллоҳ йўлида бир кун рўза тутаман: «Рўзадор учун икки хурсандчилик бор: бири ифтор қилганида, бири Роббига етишганида» (Имом Бухорий ривоят қилган).
Мен рўза қайғуларимни енгиллатаётганини, қалбимга ўзгача сурур олиб кираётганини кўрдим. Оғиз очиш пайтида ҳар қандай дунё қайғуларини йўқ қила оладиган улкан саодатни ҳис қиламан, чунки бу саодат – Пайғамбаримиз алайҳиссалом ваъда қилган раббоний хурсандчиликдир! Аллоҳдан кўпинча сўрайдиган ўтинчим шуки, дунёда рўза тутиш хурсандчилиги билан сийлаганидек, охират шодлигидан ҳам маҳрум этмасин”.
Яна бир қиз айтади:
«Қачон тушкунликка тушсам, онамнинг олдига бориб, бирор ишига ёрдамлашаман: уйни йиғиштираман, сингилчамни ўйнатиб, кулдириб ўтираман, отамга ўзи яхши кўрадиган қаҳва тайёрлаб бераман, дугонамга ёқадиган нимадир ўйлаб топаман ва ҳоказо. Бу ишларни қилар эканман, ўзгаларни хурсанд қилганимдек, Роббим ҳам менга ёрдам беришига, дардларимни аритишига ишончим комил эди. Аллоҳга ҳамдлар бўлсинки, шундай бўларди ҳам. Бошқаларга ёрдам берганим учун Роббимнинг изни ила қайғуларимга қарши тура олдим. Қайғуларим ўз ўрнини шодлик ва бахтга бўшатиб берди. Шу билан бирга, яқинларим ҳам, дугоналарим ҳам мени яхши кўришар эди. Зеро, бу ишларнинг барчасини суюкли Пайғамбаримизнинг мана шу сўзларига ишончим туфайли қилганман:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:
“Ким бир мўминдан дунё ташвишларидан бирини аритса, Аллоҳ ундан Қиёмат кунининг ташвишларидан бирини аритади. Ким бир қийналган одамга енгиллик қилса, Аллоҳ унга дунёю охиратда енгиллик қилиб беради. Ким бир мусулмоннинг айбини яширса, Аллоҳ унинг айбини дунёю охиратда яширади. Модомики банда биродарининг ёрдамида экан, Аллоҳ ҳам унинг ёрдамида бўлади” (Имом Муслим ривоят қилган).
Бир аёл айтади:
«Энг яхши кўрадиган ишим китоб ўқиш, масжидларда илмий-маърифий дарсларга қатнашиш эди. Шу икки иш ҳаёт довонларидан ошиб ўтишимда катта роль ўйнаган. Буни қарангки, айни мана шу ёқтирган ишларимни қилишда катта қийинчиликларга дуч келардим. Энди китобни очиб, ўқий бошласам, онам: «Бунинг ўрнига дарсларингни қилсангчи, бадиий китобдан нима фойда? Ундан кўра идиш-товоқни ювиб қўйсангчи?» деб, дашном беришни бошлар эдилар. Илм мажлисларига бориш ундан ҳам машаққатли бўларди, чунки бу мажлисларни оиламизда фақат мен ёқтирардим, илм мажлисидан қайтишим билан ота-онамдан қаттиқ дакки эшитардим. Лекин дакки эшитсам ҳам, масжидда ўзгача ҳаловат туярдим. У ерга боришимга рухсат сўраб, онамга роса ёлворардим. Йўлда кетаётиб, имтиҳонлардан эсон-омон ўтиб олишни Аллоҳдан тинмай илтижо қилиб сўрардим.
Минг афсуслар бўлсинки, онам баъзида мени тушунишга ҳаракат қилса-да, отам мутлақо тушунмас, институт толибаси бўлишимга қарамай, мени ҳақоратлар, ҳатто урар эди. Буларнинг барига чидардим, отамга нисбатан мулойим бўлишга, хизматларига шай туришга интилардим. Бундан ташқари, илм мажлисларидан олаётган фойдаларимни кўришсин деб, дарсларимда ҳам илғор бўлишга уринардим. Афсуски, барибир натижа кутилгандек бўлмасди.
Шу зайлда йиллар кетидан йиллар ўтиб бораверди. Магистр даражасига эришдим. Аллоҳ менга олийжаноб умр йўлдошни насиб этди. У мени илм мажлисларига янада кўпроқ боришга чорлар, илм олишдан илм тарқатиш босқичига ўтишимни истар эди. Унинг ёрдами билан ҳатто докторлик диссертациясини ҳам ёқладим. Орадан йиллар ўтиб, ота-онамнинг фахрига айландим, ака-сингилларимдан кўра уларга меҳрибонроқ бўлдим. Шунга қарамай, Аллоҳ уларни кечирсин-у, менга берган озорларини ҳеч унута олмадим…».
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 