Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти қозиси Баҳраматдин РАЗОВ билан суҳбат
– Ассалому алайкум, муҳтарам домла. Аввало, сизни масъулиятли лавозимга тайинланганингиз муносабати билан табриклайман. Аллоҳ таоло ёр ва мададкор бўлсин. Табиийки, муҳтарам муштарийларни, ўқувчиларни Қорақалпоғистонда сўнгги йилларда диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар қизиқтиради. Сўзни шундан бошласак.
– Юртимизда диний-маърифий соҳада олиб борилаётган ислоҳот ва ўзгаришлар Қорақалпоғистонда ҳам амалий тус олаётгани барчамизга маълум. Хусусан, Нукус шаҳридаги Муҳаммад Беруний номидаги ўрта махсус ислом билим юрти ўқув дастурлари тубдан янгиланди. Талабалар учун барча шароитлар, қулайликлар ҳозирланди.
Ҳудудларда аҳолининг диний-маърифий эҳтиёжларини қондириш мақсадида хонадонларга ташриф буюрилиб, уларнинг муаммолари ўрганиляпти, хайр-эҳсонлар тарқатиляпти. Бундан ташқари, қорақалпоқ тилида диний-маърифий адабиётлар ҳам чоп этилиб, китобхонларга етказиляпти.
– Бу борадаги ишларнинг кўзга кўринарлиси эса, масжидлар фаолияти билан боғлиқ. Шундай эмасми?
– Дарҳақиқат, сўнгги йилларда юртимиз масжидлари буткул янги қиёфага кириб, намозхонлар учун барча шароитлар яратилмоқда. Сўнгги уч йилда 14 та янги масжид очилди, эскилари эса, қайта таъмирланди.
Хўжайли туманидаги “Сарышунгул” ва Нукус шаҳрида “Алланияз Қаҳарман” маҳаллаларида янги масжидлар барпо этиляпти. Қораўзак туманида “Идрис эшон”, Нукус туманида “Имоматдин эшон”, Хўжайли туманида “Муҳаммад Карим”, Амударё туманида “Ноғай эшон”, Тўрткўл туманида “Мунтук бобо”, “Шорахан” масжидларининг бинолари янгидан қуриляпти.
Буюк муфассирлардан Абдураҳмон ибн Абу Ҳотим раҳимаҳуллоҳ Хуросонга келганида у кишини талабалар қуршаб олиб, намозхонлар ёзнинг жазирамасида, қишнинг қаҳратонида қийналиб намоз ўқишларидан шикоят қилиб, масжид қуриш учун эҳсон йиғиб беришларини илтимос қилишади. Шунда буюк олим: «Эй Хуросоннинг бой, савдогар аҳли! Ким масжид қуриш учун эҳсон қилади? Зеро, Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Ким Аллоҳ учун бир масжид бино қилса, гарчи у какликнинг уясичалик бўлса ҳам, Аллоҳ унга жаннатда бир уй қуриб беради” (Имом Термизий ривояти), деганлар», деди. Буни эшитган савдогарлардан бири: “Масжид қурганимнинг эвазига Аллоҳ таоло менга жаннатда уй қуриб беришига кафил бўласизми? Агар кафил бўлсангиз, бир васиқа ёзиб беринг. Масжидни ўз ҳисобимдан қуриб бераман”, деди. Шунда олим Аллоҳга таваккул қилиб, кафил бўлди ва васиқа ёзиб берди. Барча шунга гувоҳ бўлди.
Масжид қуриб битказилди. Ўша кеча Ибн Абу Ҳотим раҳимаҳуллоҳ туш кўрди. Тушида у кишига: “Аллоҳ васиқани амалга оширди. Масжидни қурган кишига жаннатда бир уй қурилганининг хушхабарини бер”, дейилди».
– Қорақалпоғистон Республикасида одамларнинг Ислом маърифатига ташналигини кўрамиз. Уларнинг эҳтиёжларини қондириш ва малакали мутахассисларни жалб қилиш бўйича қандай чоралар кўрилмоқда?
– Одамзод табиатан эътиқодга муҳтож, динга ташна қилиб яратилган. Мана шу эҳтиёж қондирилмаса, инсонлар асло саодатли умр кечира олмайдилар. Қорин тўқ бўлгани билан руҳ оч бўлса, эътиқод, ибодат ўлда-жўлда бўлса, киши чинакам бахтли бўла олмаслиги кундайин равшан.
Мана шу эҳтиёжларни Исломнинг соф ақидаси, Имом Мотуридий бобомизнинг таълимоти билан тўлдириш бугунги куннинг долзарб масалаларидан ҳисобланади. Жалолиддин Румий ҳазратларининг ушбу сўзлари ҳам бунга яққол далилдир: “Султонлар икки ракат намозда ҳис этган лаззатимни билганларида эди, салтанатнинг пар тўшакларини улоқтириб, қўшинлари билан эшигимизга келар, икки ракат намозга талабгор бўлар эдилар”.
Республикадаги жами 141 нафар мутахассис динимизнинг аҳкомларини, шариат кўрсатмаларини буюк аждодларимизнинг бой илмий меросига таянган ҳолда халқимизга етказиб бермоқда. Эътироф этиш керак, имомларимизнинг бу саъй-ҳаракатлари натижасида аҳолининг Исломга, Расулуллоҳга муҳаббати сезиларли даражада ошди. Лекин эътиқод ўғрилари, ғаламислар ҳамон изғиб юришибди. Шундай экан, биз янада ҳушёр ва огоҳ бўлишимиз шарт.
Шу боис аҳоли орасида ва таълим муассасаларида кўплаб диний-маърифий суҳбатлар ўтказиляпти. Мазкур учрашувларда ёшлар ёт ғояларга берилиб кетмаслиги учун экстремизм, терроризм ва миссионерликнинг олдини олиш бўйича ҳам тарғибот-ташвиқот ишлари олиб борилмоқда.
Айни дамда Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти тизимидаги масжидларда жами 64 нафар имом-хатиб ва 77 нафар имом ноиби фаолият юритмоқда. Шундан 24 нафари олий диний, 40 нафари ўрта диний, 77 нафар имом ноибидан 9 нафари олий диний, 68 нафари ўрта диний маълумотга эга. 2019 йилдан буён қорақалпоғистонлик 32 нафар имом-хатиб Тошкент ислом институтига модуль таълим тизими асосида ўқишга қабул қилинди. Улардан 11 нафари олий маълумотли бўлди.
– Имом-хатибларнинг ижтимоий тармоқлардаги тарғибот ишларига ҳам тўхталсангиз.
– Имом-домлалар ҳам интернет сайтларидан, ижтимоий тармоқлардан унумли фойдаланиб, халқнинг маърифатини юксалтиришга, Исломнинг соф таълимотини аҳоли, айниқса, ёшлар онгига сингдиришга бел боғлашган. Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Сизлардан яхшиликка даъват этадиган, амри маъруф ва наҳйи мункар ишларини олиб борадиган (бир) уммат бўлсин! Айнан улар (охиратда) нажот топувчилардир” (Оли Имрон сураси, 104-оят), деб марҳамат қилган.
Ҳанафий мазҳаби уламолари мазкур оятга биноан амри маъруф ва наҳйи мункар билан шуғулланишни фарзи айн, яъни ҳар бир мусулмон зиммасидаги фарздир, деганлар. Жумладан, Абу Мансур Мотуридий ҳазратлари ҳам “Таъвилоту аҳлис сунна” асарида шу суранинг 110-, Моида сурасининг 79-оятлари ва бир неча ҳадиси шарифларни далил қилиб, амри маъруф, наҳйи мункар ишларини қилиш ҳар бир мусулмонга фарзи айндир, деб таъкидлаган.
Ҳақиқатан, ижтимоий тармоқларнинг, интернет сайтларининг қамрови кенг. Бу имкониятлардан фойдаланиш мақсадида Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти тизимидаги барча масжидларнинг телеграм каналлари, шаҳар ва туман марказий масжидларнинг расмий сайтлари самарали ишлаб турибди.
Бизнинг paziylet.uz расмий диний-маърифий сайтимиз ва унинг ижтимоий тармоқларида имом-хатибларимизнинг ранг-баранг чиқишлари, диний-маърифий мавзудаги мақолалар, жума мавъизалари, аудио ва видеороликлар мунтазам бериб борилмоқда.
– Аллоҳ таоло барча хайрли ишларингизда ёр ва мададкор бўлсин!
Юсуп САБУРОВ
суҳбатлашди.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Ниҳоят Макка фатҳ қилинди. Унга ўзлиги қайтарилди. Тавҳид қибласи, мўминлар қалбининг маъшуқаси ширк ботқоғидан қутқарилди. Энди навбат бутун араб жазирасини ширкдан қутқаришга келган эди.
Набий соллаллоҳу алайҳи васалом ислом арслони Али ибн Аби Толиб розияллоллоҳу анҳуни чақирдилар. У зотни қўшинга бош қилиб, Той қабиласи бути Фулсни парчалагани юбордилар.
Ҳазрати Али каррамаллоҳу важҳаҳу қўшин билан бориб юклатилган вазифани аъло даражада бажариб асирлар билан Мадинага қайтдилар. Асирларни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам нима қилиш ҳақида машварат қилиш учун масжид олдида қўйдилар.
Эртаси куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидга кираётганларида у зотни асир аёллардан бири тўхтатиб деди:
– Эй Муҳаммад! Агар мумкин бўлса мени озод қилсанг. Араблар мендан кулишмаса яхши бўлар эди. Отам ўлди. Келиб-кетувчилар тўхтади. Менга илтифот қил, Аллоҳ ҳам сенга илтифот қилсин! Отам қавмининг саййиди эди. У қийналганларга ёрдам қилар, жиноят қилганларни авф қилар, қўшничиликни сақлар, шарафни ҳимоя қилар, фақирларни суяр, уларга таом берар, саломни тарқатар, юки оғирларнинг юкини кўтарар, тақдир зарбаларига учраганларга ёрдам берар эди. Ҳожатини сўраб келган бирор кишини ноумид қилган эмас. Мен Ҳотам Тоийнинг қизи Саффона бўламан.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга дедилар:
– Булар ҳақиқий мусулмоннинг сифатларидир. Агар отанг мусулмон бўлганида биз Аллоҳдан унга раҳм қилишини сўраган бўлар эдик.
Сўнгра саҳобаларга қараб:
– Уни қўйиб юборинглар. Унинг отаси гўзал ахлоққа даъват қилар эди, дедилар.
Юқоридаги сифатлар ҳақиқатдан ҳам мусулмонларнинг сифати. Биз эътибор берадиган жой мана шу ер.
Ҳақиқий дин масжидда эмас, жойнамоз устида ҳам эмас.
Ҳақиқий дин тижорат ва мансабдаги омонатдорликда.
Ҳақиқий дин ота-она олдидаги камтарликда.
Ҳақиқий дин ака-укалар ва опа-сингилларга қилинадиган яхшиликда.
Ҳақиқий дин жуфти ҳалолнинг азиятига сабр этиш ва фарзандларга раҳм қилишда.
Ҳақиқий дин қўшниларинг билан қилинадиган муомалада.
Ҳақиқий дин беморга пул йиғилганида бахиллик қилмасликда.
Ҳақиқий дин биров ғийбат қилинганда ғийбатчиларга қўшилиб кетмасликда.
Ҳақиқий дин одамларнинг айбини яширишда.
Ҳақиқий дин ишониб айтилган сирни сақлай олишда.
Тавҳид, намоз, рўза ва бошқа ибодатлар Аллоҳнинг бандалари устидаги ҳаққидир. Улар диннинг ярми. Қолган ярми эса, бошқалар билан қандай муомала қилишингдадир.
Ҳаётда кўринмайдиган диндорлик ичи бўш диндорликдир.
Сени юмшоқ, сахий ва бировга зарари тегмайдиган бўлишингни таъминламаган иймон нуқсонли иймондир.
Тўғри, киши агар куфрда вафот этса бу ахлоқлар унга фойда бермайди. Аммо хулқсиз иймон ҳам оқсоқ иймондир.
Ушбу ибрат нақадар ўринли: «Диннинг барчаси хулқдир. Ким сендан хулқда ўзиб кетган бўлса, демак динда ўзиб кетибди!».