Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
05 Октябр, 2024   |   02 Рабиъус сони, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
05:06
Қуёш
06:24
Пешин
12:16
Аср
16:13
Шом
18:01
Хуфтон
19:14
Bismillah
05 Октябр, 2024, 02 Рабиъус сони, 1446
Мақолалар

Ҳайвонлар нимадан яратилган?

21.08.2024   3007   2 min.
Ҳайвонлар нимадан яратилган?

Аллоҳ таоло марҳамат қилади: «Аллоҳ барча жониворни сувдан яратди. Улардан қорни билан (судралиб) юрадиганлари ҳам, икки оёқда юрадиганлари ҳам, тўрт (оёқ)да юрадиганлари ҳам бордир. Аллоҳ Ўзи хоҳлаган нарсани яратур. Албатта, Аллоҳ барча нарсага қодирдир!» (Нур сураси, 45-оят). Ушбу оятда барча ҳайвонотнинг асли сув экани баён қилинган. Мазкур сувнинг тафсири ҳақида икки хил қавл бор: биринчиси, табиий сув, иккинчиси – нутфа. 

“Нутфа”нинг луғавий маъноси “томчи сув” бўлиб, истилоҳда эркаклик уруғи маъносида ишлатилади. Шунга кўра, баъзи уламолар наздида оятдаги “сув”дан нутфа ирода қилинган.

Биринчи қавл тарафдорлари фикрига кўра, Аллоҳ таоло дастлаб сувни, сувдан шамол, нур, олов ва тупроқни яратган. Нурдан фаришталарни, оловдан жинларни, тупроқдан Одамни халқ қилган. Ҳайвоноту набототни ҳам сувдан яратган: «Ва барча тирик мавжудотни сувдан (пайдо) қилганимизни (кўрмадиларми?)» (Анбиё сураси, 30-оят). Барча ҳайвонлар дастлаб денгизларда яратилган. Сўнгра уларнинг баъзилари қуруқликка чиққан ва замонлар ўтиши натижасида қуруқлик табиатига мослаша борган.

Иккинчи қавл тарафдорлари фикрига кўра, Аллоҳ таоло барча халойиқни эркаклик “сув”идан яратган. Фақат баъзилари, масалан, Исо алайҳиссалом Жаброил алайҳиссаломнинг Марям ёқасига пуфлаган нафасидан, меваларнинг қуртлари эса мевалардан яратилган.

Уламолар бу оят икки хил маънога далолат қилади деганлар:

1. Бу оятда Аллоҳ таолонинг илми ва қудрати чексиз экани баён қилинган. Чунки мазкур хилма-хил ҳайвонларнинг хусусиятлари ўзларининг аслий сифатлари эмас, балки оддий сувдан ақллар ҳайратда қоладиган ана шундай нарсаларни пайдо қилган Зотнинг илми ва қудрати чексизлигини намоён қилади;

2. Бу оятда башариятнинг ожизлиги баён қилинган. Яъни, бутун башариятнинг энг оқиллари Яратувчининг барча жониворларни қандай қилиб сувдан яратганини билиш учун жамлансалар ҳам, уни асло идрок қила олмайдилар. Чунки бу яратишда аслида сувнинг ҳам, яратилган нарсалардаги унсурларнинг ҳам бирор аҳамияти йўқ, балки буларнинг барчаси Буюк Яратувчининг иродасидир. Агар У Зот хоҳлаганида, уларни сувдан эмас, бошқа нарсадан ёки ҳеч бир нарсасиз яратиши ҳам мумкин эди.

Абдулқодир АБДУРРАҲИМ,

Имом Бухорий номидаги

Тошкент ислом институти

Ақоид ва фиқҳий фанлар кафедраси доценти,

 тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (РhD).

Бошқа мақолалар
Мақолалар

Ҳақиқий дин қандай бўлади?

27.09.2024   13375   3 min.
Ҳақиқий дин қандай бўлади?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Ниҳоят Макка фатҳ қилинди. Унга ўзлиги қайтарилди. Тавҳид қибласи, мўминлар қалбининг маъшуқаси ширк ботқоғидан қутқарилди. Энди навбат бутун араб жазирасини ширкдан қутқаришга келган эди.

Набий соллаллоҳу алайҳи васалом ислом арслони Али ибн Аби Толиб розияллоллоҳу анҳуни чақирдилар. У зотни қўшинга бош қилиб, Той қабиласи бути Фулсни парчалагани юбордилар.

Ҳазрати Али каррамаллоҳу важҳаҳу қўшин билан бориб юклатилган вазифани аъло даражада бажариб асирлар билан Мадинага қайтдилар. Асирларни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам нима қилиш ҳақида машварат қилиш учун масжид олдида қўйдилар.

Эртаси куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидга кираётганларида у зотни асир аёллардан бири тўхтатиб деди:

– Эй Муҳаммад! Агар мумкин бўлса мени озод қилсанг. Араблар мендан кулишмаса яхши бўлар эди. Отам ўлди. Келиб-кетувчилар тўхтади. Менга илтифот қил, Аллоҳ ҳам сенга илтифот қилсин! Отам қавмининг саййиди эди. У қийналганларга ёрдам қилар, жиноят қилганларни авф қилар, қўшничиликни сақлар, шарафни ҳимоя қилар, фақирларни суяр, уларга таом берар, саломни тарқатар, юки оғирларнинг юкини кўтарар, тақдир зарбаларига учраганларга ёрдам берар эди. Ҳожатини сўраб келган бирор кишини ноумид қилган эмас. Мен Ҳотам Тоийнинг қизи Саффона бўламан.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга дедилар:

– Булар ҳақиқий мусулмоннинг сифатларидир. Агар отанг мусулмон бўлганида биз Аллоҳдан унга раҳм қилишини сўраган бўлар эдик.

Сўнгра саҳобаларга қараб:

– Уни қўйиб юборинглар. Унинг отаси гўзал ахлоққа даъват қилар эди, дедилар.

Юқоридаги сифатлар ҳақиқатдан ҳам мусулмонларнинг сифати. Биз эътибор берадиган жой мана шу ер.

Ҳақиқий дин масжидда эмас, жойнамоз устида ҳам эмас.

Ҳақиқий дин тижорат ва мансабдаги омонатдорликда.

Ҳақиқий дин ота-она олдидаги камтарликда.

Ҳақиқий дин ака-укалар ва опа-сингилларга қилинадиган яхшиликда.

Ҳақиқий дин жуфти ҳалолнинг азиятига сабр этиш ва фарзандларга раҳм қилишда.

Ҳақиқий дин қўшниларинг билан қилинадиган муомалада.

Ҳақиқий дин беморга пул йиғилганида бахиллик қилмасликда.

Ҳақиқий дин биров ғийбат қилинганда ғийбатчиларга қўшилиб кетмасликда.

Ҳақиқий дин одамларнинг айбини яширишда.

Ҳақиқий дин ишониб айтилган сирни сақлай олишда.

Тавҳид, намоз, рўза ва бошқа ибодатлар Аллоҳнинг бандалари устидаги ҳаққидир. Улар диннинг ярми. Қолган ярми эса, бошқалар билан қандай муомала қилишингдадир.

Ҳаётда кўринмайдиган диндорлик ичи бўш диндорликдир.

Сени юмшоқ, сахий ва бировга зарари тегмайдиган бўлишингни таъминламаган иймон нуқсонли иймондир.

Тўғри, киши агар куфрда вафот этса бу ахлоқлар унга фойда бермайди. Аммо хулқсиз иймон ҳам оқсоқ иймондир.

Ушбу ибрат нақадар ўринли: «Диннинг барчаси хулқдир. Ким сендан хулқда ўзиб кетган бўлса, демак динда ўзиб кетибди!».

«Набавий тарбия» китоби асосида тайёрланди