05 Октябр, 2024, 02 Рабиъус сони, 1446
05 Октябр, 2024, 02 Рабиъус сони, 1446
Аллоҳ таоло марҳамат қилади: «Ҳаммангиз Аллоҳнинг “арқони”ни маҳкам тутинг ва фирқаларга бўлинманг...» (Оли Имрон сураси, 103-оят).
Оятдаги “арқон”сўзини Абдуллоҳ ибн Аббос, Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳумо ва бошқа муфассирлар “дин”, “шариат”, “Қуръон”, “суннат йўли ва ҳидоят”, “жамоат”, “умматнинг ижмоси ва далиллари”, деб тафсир қилишган.
Албатта, ушбу “арқон”нинг Қуръон экани ҳадиси шарифларда ҳам келган. Имом Термизий Али розияллоҳу анҳудан қилган ривоятда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “У (Қуръон) Аллоҳнинг метин арқонидир”, деганлар.
Имом Табарийнинг ривоятида: “Аллоҳнинг Китоби осмондан Ергача чўзилган Аллоҳнинг арқонидир”, дейилган.
Бошқа ривоятларда: “Албатта, ушбу Қуръон Аллоҳнинг метин арқони бўлиб, унинг бир тарафи Аллоҳнинг, бир тарафи сизларнинг қўлингизда. Агар уни маҳкам тутсаларингиз, ҳаргиз адашмайсизлар ва ҳалок бўлмайсизлар”, дейилган.
Имом Табарий “арқон”нинг маъноси ҳақида бундай деган: «У исталган нарса ва эҳтиёжни қондиришга олиб борадиган сабабдир. Шунинг учун омонлик ҳам “ҳабл” (арқон) деб аталди. Чунки у хавфни кетказувчи, хавотиру қўрқувлардан нажот берувчи сабабдир. Бу Аллоҳ азза ва жалланинг ушбу сўзида акс этган: “Аллоҳ ва (мусулмон) одамлар ҳимоясига олинмаган тақдирда, (улар) қаерда бўлишларидан қатъи назар, хорликка маҳкумдирлар” (Оли Имрон сураси, 112-оят).
Ҳаким Термизий раҳматуллоҳи алайҳ айтади: «“Ҳабл” (арқон) боғланиш сабабидир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг сўзларига эътибор беринг: “Албатта, ушбу Қуръон Аллоҳнинг метин арқони бўлиб, бир тарафи Аллоҳнинг, бошқа тарафи сизларнинг қўлингизда, бас, уни маҳкам тутингиз”. Аҳд – икки кишини орасида ваъдадек қўйилган сабаб юзасидандир. Фақат унинг ваъдадан фарқи шуки, ваъда ўз мазмунида катта нарсаларни лозим қиладиган масъулиятдан гапирмайди, аҳднинг ичида эса буйруқ, қайтариқ ва бандалик баёнидан иборат Аллоҳ таолонинг тавсиялари бор».
Имом Мотуридий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Ҳабл бу – аҳд. У Зот Қуръонда келган аҳдларни тутиш, унга вафо қилиш ва уларни сақлашга буюриб, ўтган умматлар каби ихтилофга бориб, фирқаларга бўлиниб кетишдан қайтармоқда”.
Абу Лайс Самарқандий раҳимаҳуллоҳ айтади: «Баъзи ҳукамолар: “Албатта, дунёда яшаётган одамнинг мисоли, худди қудуққа тушиб кетган киши кабидир. Агар ундан чиқмаса, ўша ерда ҳалок бўлади. Дунё ҳам меҳнату машаққат майдони, унда ҳам ҳалок қилувчи турли офатлар бор. Қудуқдан чиқиш учун бир арқон керак бўлганидек, дунёда нажот топиш учун ҳам бир арқон лозим. Ўша арқон – Аллоҳ таолонинг Китоби”, дейишган».
Жўрабек ЧЎТМАТОВ,
Имом Термизий халқаро
илмий-тадқиқот маркази катта илмий ходими
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Ниҳоят Макка фатҳ қилинди. Унга ўзлиги қайтарилди. Тавҳид қибласи, мўминлар қалбининг маъшуқаси ширк ботқоғидан қутқарилди. Энди навбат бутун араб жазирасини ширкдан қутқаришга келган эди.
Набий соллаллоҳу алайҳи васалом ислом арслони Али ибн Аби Толиб розияллоллоҳу анҳуни чақирдилар. У зотни қўшинга бош қилиб, Той қабиласи бути Фулсни парчалагани юбордилар.
Ҳазрати Али каррамаллоҳу важҳаҳу қўшин билан бориб юклатилган вазифани аъло даражада бажариб асирлар билан Мадинага қайтдилар. Асирларни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам нима қилиш ҳақида машварат қилиш учун масжид олдида қўйдилар.
Эртаси куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидга кираётганларида у зотни асир аёллардан бири тўхтатиб деди:
– Эй Муҳаммад! Агар мумкин бўлса мени озод қилсанг. Араблар мендан кулишмаса яхши бўлар эди. Отам ўлди. Келиб-кетувчилар тўхтади. Менга илтифот қил, Аллоҳ ҳам сенга илтифот қилсин! Отам қавмининг саййиди эди. У қийналганларга ёрдам қилар, жиноят қилганларни авф қилар, қўшничиликни сақлар, шарафни ҳимоя қилар, фақирларни суяр, уларга таом берар, саломни тарқатар, юки оғирларнинг юкини кўтарар, тақдир зарбаларига учраганларга ёрдам берар эди. Ҳожатини сўраб келган бирор кишини ноумид қилган эмас. Мен Ҳотам Тоийнинг қизи Саффона бўламан.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга дедилар:
– Булар ҳақиқий мусулмоннинг сифатларидир. Агар отанг мусулмон бўлганида биз Аллоҳдан унга раҳм қилишини сўраган бўлар эдик.
Сўнгра саҳобаларга қараб:
– Уни қўйиб юборинглар. Унинг отаси гўзал ахлоққа даъват қилар эди, дедилар.
Юқоридаги сифатлар ҳақиқатдан ҳам мусулмонларнинг сифати. Биз эътибор берадиган жой мана шу ер.
Ҳақиқий дин масжидда эмас, жойнамоз устида ҳам эмас.
Ҳақиқий дин тижорат ва мансабдаги омонатдорликда.
Ҳақиқий дин ота-она олдидаги камтарликда.
Ҳақиқий дин ака-укалар ва опа-сингилларга қилинадиган яхшиликда.
Ҳақиқий дин жуфти ҳалолнинг азиятига сабр этиш ва фарзандларга раҳм қилишда.
Ҳақиқий дин қўшниларинг билан қилинадиган муомалада.
Ҳақиқий дин беморга пул йиғилганида бахиллик қилмасликда.
Ҳақиқий дин биров ғийбат қилинганда ғийбатчиларга қўшилиб кетмасликда.
Ҳақиқий дин одамларнинг айбини яширишда.
Ҳақиқий дин ишониб айтилган сирни сақлай олишда.
Тавҳид, намоз, рўза ва бошқа ибодатлар Аллоҳнинг бандалари устидаги ҳаққидир. Улар диннинг ярми. Қолган ярми эса, бошқалар билан қандай муомала қилишингдадир.
Ҳаётда кўринмайдиган диндорлик ичи бўш диндорликдир.
Сени юмшоқ, сахий ва бировга зарари тегмайдиган бўлишингни таъминламаган иймон нуқсонли иймондир.
Тўғри, киши агар куфрда вафот этса бу ахлоқлар унга фойда бермайди. Аммо хулқсиз иймон ҳам оқсоқ иймондир.
Ушбу ибрат нақадар ўринли: «Диннинг барчаси хулқдир. Ким сендан хулқда ўзиб кетган бўлса, демак динда ўзиб кетибди!».
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 