КИРИШ

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Одам боласи тўлдирадиган идишларнинг энг ёмони қориндир. Одам боласига қаддини турғизадиган емаклар етади. Агар жуда лозим бўлса, таоми учун учдан бир, шароби учун учдан бир ва ҳавоси учун учдан бир”, дедилар (Имом Аҳмад, Имом Термизий ривояти).

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, мўмин бир ошқозон ила ейди. Кофир эса етти ошқозон ила ейди”, деганлар (Имом Термизий ривояти).

МУАММО

Ортиқча таомланиш – кўплаб касалликларнинг сабабчиси, очлик эса шифо манбасидир. Мўмин учун очликни кетказадиган, қаддини тутиб турадиган егулик кифоя қилади. У эрталабки чойни ичиб бўлиб, тушликка нима ейиш ҳақида ғам чекмайди, тушликдан келиб, тиши орасида қолган овқат қолдиқларини тозалаб кечки таомни ўйлаб ташвишланмайди.

АСОСИЙ ҚИСМ

Мўминлар онаси Оиша розияллоҳу анҳо айтадилар: “Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг оиласи бир кунда икки марта егулик емаган, еса ҳам биттаси хурмо бўлган” (Имом Бухорий ривояти).

Бошқа ҳадисда Оиша онамиз розияллоҳу анҳо бундай деганлар: “Муҳаммад алайҳиссалом вафот этгунларича арпа нонга икки кун кетма-кет тўймадилар”.

Яна Оиша розияллоҳу анҳо онамиз: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қоринлари тўйиб овқат емадилар, хурмо билан рўза тутиб, сувнинг ўзи билан оғиз очдилар. Уйларида ҳафталаб қозон қайнамас эди”, деганлар.

Бир куни Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг уйларига бир аёл фарзандлари билан егулик сўраб келди. Оиша онамиз бир дона хурмодан бошқа ҳеч нарса топа олмадилар. Ўзларида ейишга ҳеч нарса бўлмасада, бир дона хурмони бўлса ҳам, ўша аёлга бердилар.

Кунларнинг бирида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам очликдан кўчага чиққанларида Абу Бакр розияллоҳу анҳуни учратиб қолдилар. Нима учун кўчага чиққанини сўраганларида, Абу Бакр розияллоҳу анҳу очликдан кўчага чиқишга мажбур бўлганларини айтадилар.

Сўнгра улар Умар розияллоҳу анҳуни учратишади. Умар розияллоҳу анҳуни ҳам очлик ташқарига чиқарган эди. Учовлари Абу Толҳа Ансорий розияллоҳу анҳунинг уйига бордилар.

Абу Толҳа Ансорий розияллоҳу анҳу ниҳоятда хурсанд бўлиб: “Аллоҳга қасамки, менинг уйимга келган меҳмонлардан кўра яхшироқ меҳмон дунёда йўқдир”, дедилар.

Абу Толҳа Ансорий розияллоҳу анҳу хурмо, сут билан меҳмон қилдилар. Таомланиб бўлишгач Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ушбу оятни тиловат қилдилар: “Сўнгра, ўша кунда, албатта, берилган неъматлардан сўраласиз” (Такаасур сураси, 8-оят).

Саҳобалар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга очликдан шикоят қилиб, қоринларига боғлаб олинган биттадан тошни олиб кўрсатишса, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам иккита тошни олиб кўрсатардилар.

СТАТИСТИКА

Маълумотларга кўра, Ўзбекистонда йилига 3 миллион тонна истеъмол маҳсулотлари исроф қилинади. Тошкент шаҳрида ҳар куни 2 тоннага яқин нон маҳсулоти чиқиндига ташланади. Бу эса фақатгина пойтахтда йилига 730 тонна нон маҳсулоти чиқиндига айланишини англатади.

2019 йилда дунё бўйича ишлаб чиқарилган жами озиқ-овқат маҳсулотларининг 31 фоизи чиқиндига айланган. Ваҳоланки, йўқотилаётган озиқ-овқат маҳсулотларининг 25 фоизи муҳтожларга берилса, бутун дунёдаги очлик муаммосини тўлиқ ҳал қилиши мумкин.

ХУЛОСА

– Ортиқча таомланишдан тийилиш аввало соғлиқ учун фойдали, қолаверса исрофнинг олдини олиш – саналади;

– Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатларига мувофиқ ҳафтада икки кун (душанба, пайшанба), ҳар ойнинг 13, 14, 15 кунлари рўза тутишга одатланайлик;

– Ресторан, миллий таом, кафеларда ҳаддан зиёд кўп овқат буюртма қилиб, ортиқча овқатларни ташлаб кетишдан сақланайлик;

– иссиқ таомни оила аъзоларимиз билан бирга тановул қилишни қанчалик ёқтирсак, фақир-мискинларга ҳам бу бахтни улашайлик.

УНУТМАНГ!

Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Сўнгра уларнинг ортидан намозни зое қилган ва шаҳватларга эргашган кимсалар ўрин олдилар. Энди улар, албатта, ёмонликка (ёмон жазога) йўлиқурлар” (Марям сураси, 59-оят).

Даврон НУРМУҲАММАД