Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Тўртинчи фойда: Дунё қайғулари сизни охират хурсандчиликларига, охират неъматларига муштоқ қилиб қўяди.
Абу Саъид Худрий ва Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар: "Жаннатда шундай жар солинади: Сизларга соғлик берилди, энди ҳеч қачон касал бўлмайсизлар. Сизларга ҳаёт берилди, энди ҳеч қачон ўлмайсизлар. Сизларга ёшлик берилди, энди ҳеч қачон қаримайсизлар. Сизларга неъматлар берилди, энди ҳеч қачон ғам кўрмайсизлар" (Имом Муслим ривояти).
Жаннатда ҳеч ким касал бўлмайди, ҳеч ким ўлмайди, ҳеч ким хафа ҳам бўлмайди. Ҳамма абадий бахт-саодатда, доимий офиятда, роҳат-фароғатда яшайди.
Жаннатда мўминлар буюк ҳақиқатни тушуниб етадилар: бу ердаги неъматларнинг энг афзали – Аллоҳ таоло улардан дунё ташвишларини кетказгани, ибодатларнинг машаққати, мусибатларнинг азоби кетиб, савоблари қолгани, охиратнинг даҳшатларини, азобларини кетказиб, доимий бахт-саодат макони бўлмиш жаннатда яшаттиргани экан.
Аллоҳ таоло марҳамат қилади: «Адн жаннатларига кирадилар, у ерда олтин билакузуклар, инжулар билан ясанадилар. У ердаги либослари ипак бўлади. Шунда улар "Биздан ғам-қайғуни кетказган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин. Роббимиз мағфиратлидир, кўп савоб берувчидир", дейдилар» (Фотир сураси, 33-34-оятлар).
Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўлим тўшагида ётганларини эсланг. У зотга сизу бизга қараганда мисли кўрилмаган машаққат, кучли оғриқ етди. Саййида Фотима онамиз розияллоҳу анҳонинг раҳми келиб, «Отам қийналиб кетдилар...» деб йиғладилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам эса шундай дедилар: «Бугундан кейин отангизга қийинчилик йўқ. Отангизга ҳеч кимни четлаб ўтмайдиган нарса (ўлим) етди, холос. Энди сиз билан Қиёматда кўришамиз».
Бундан нимани тушунамиз? Демак, ўлим – набийларни, солиҳ зотларни яхшиликка элтувчи неъмат экан. Чунки шу ўлим туфайли бу дунёнинг қийинчиликлари тугайди, ундаги қайғу-аламлар ўтиб кетади. Лекин улар учун ёзилган ажру мукофотлар қолади, иншааллоҳ. Шунинг учун Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бугундан кейин отангизга қийинчилик йўқ», дедилар. Шу билан қайғу замони ўтиб кетди. Дунёнинг ғам-ташвишлари бизни охират неъматларига муштоқ қилиб қўяди, дунё зиндонидан охират неъматларига чиқадиган кунимизга интизор қилиб қўяди.
Бир қиз айтади:
"Жуда кўп йиллар давомида ғам-ташвишсиз жойда бўлиб қолишни орзу қилиб яшадим. Уйимизда муаммоларнинг кети узилмасди, ота-онам мени хафа қилиш бўйича гўёки кимўзарга ўйнашарди. Ҳатто овқат пайти ҳам тинчлик йўқ эди, доим бақир-чақир билан ўтарди. Бозордан кийим-кечак сотиб олишим ҳам онамнинг бақир-чақирлари учун бир баҳона эди. Мен онам хоҳлагандек кийим сотиб олишга қанчалик ҳаракат қилмайин, барибир тирноқ остидан кир қидириб, мени маломат қилаверардилар. Хуллас, онамнинг менга муомаласи худди уйдаги хизматкорга қилинадиган муомала эди. Ҳамма дам олганда менинг ҳам дам олишга, ҳамма кулганда менинг ҳам кулишга ҳаққим йўқ эди гўё.
Мен ўзи бу дунёда бахт юзини кўрармиканман, деб ўкинардим, ўзимга дардкаш дугона қидирардим. Лекин ҳозирги қизларнинг аксарияти ҳам ўзимга ўхшаб, ғам-қайғу манбаига айланиб улгурган экан. Уларнинг ҳар бири дугонасининг бахтсизлиги эвазига бўлса ҳам, бахтга эришишни истайди.
Бу ҳаётда менга бахт улаша оладиган биргина инсон – бувим бор эдилар, холос. Лекин бувим ҳам тўсатдан вафот этиб қолдилар. Бувимнинг вафотидан шунақанги қайғуга ботдимки, ҳатто бир нечта тишим тўкилиб тушди.
Ёшим ҳам улғайиб қолди. Лекин ҳамон ҳаёт уммонида сарсон бўлиб юравердим, юравердим... Ниҳоят, бир кун жаннат ҳақида ўқиб қолдим. Унда жаннат аҳлининг ушбу сўзлари ёзилганди: "У Зот Ўз фазли ила бизни шундай жойга жойлаштирдики, у ерда бизга чарчоқ ҳам, хорғинлик ҳам етмайди". Ана шунда умримда биринчи марта қайғусиз жой фақат Жаннат эканини тушундим. Шунда англаб етдимки, Жаннатда бериладиган неъматларнинг энг яхшиси – у ерда мутлақо қайғу бўлмаслиги экан! Демак, мен шунча пайтдан бери қидириб юрган қайғусиз жой – Жаннат экан. Шундан кейин қачон ғам чексам, Жаннатга муштоқ бўлавердим. Шундай қилиб, ғам-ташвишларим кўпайган сари, Охиратга муҳаббатим зиёда бўлиб бораверди".
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ таржимаси.
Қиёмат қоим бўлишининг яна бир белгиси – мусулмонларнинг Қуддусни фатҳ этиши саналади.
Сийрат ва тарих илми бўйича мутахассислар Қуддус фатҳи Умар розияллоҳу анҳу даврида ҳижрий 16 йилида якунланганини қайд этишган.
Ҳазрати Умар розияллоҳу анҳунинг шахсан ўзлари Қуддусга маҳаллий аҳоли билан тинчлик шартномаси тузиш учун борадилар ва у ерда масжид қурилади.
Имом Аҳмад Убайд ибн Адамдан унинг Каъбул Ахбор билан суҳбатини келтиради:
“Умар розияллоҳу анҳу сўрадилар:
- Намозни қаерда ўқиганим яхши, деб ўйлайсиз?
Каъб айтади:
Умар розияллоҳу анҳу дедилар:
- Йўқ, бу яҳудийларникига ўхшаш бўлиб қолади. Мен намозимни Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам адо этган жойда ўқийман.
Кейин Умар розияллоҳу анҳу қибла томонга қараб намоз ўқидилар, сўнг ридоларидан чангларни қоқиб ташладилар.
Шу ўринда Каъбул Ахбор раҳматуллоҳи алайҳ ҳақида тўхталиб ўтсак. У аҳли китобларнинг буюк олимларидан бўлган. Абу Бакр розияллоҳу анҳу даврида Исломни қабул қилган. Умар розияллоҳу анҳу даврида Мадинага кўчиб ўтган. Сўнгра Шомда яшади ва Усмон розияллоҳу анҳу даврида вафот этган.
Маълумки, салибчилар Қуддусни 100 йил давомида эгаллаб турди. Ниҳоят бу муборак жойни буюк жангчи ва ҳимоячи Султон Салоҳиддин раҳимаҳуллоҳ фатҳ этган.
Аллоҳ таоло унга Умар розияллоҳу анҳунинг ғалабасидек ғалаба берди. Ғалаба кўлами бўйича унга тенг келадигани Константинополни забт этган Султон Муҳаммад Фотиҳ раҳимаҳуллоҳ эди.
Муҳаммад Фотиҳ (ҳижрий 832-886 / милодий 1432-1481) – 1444 ва 1451-1481 йилларда Усмонли султони. У фатҳ сиёсатини фаол олиб борди. Усмонли қўшинининг 26 та юришига раҳбарлик қилган. Константинополни 1453 йил қўлга киритди ва уни Усмонли халифалигининг пойтахтига айлантирди.
Византия мавжудлигига нуқта қўйди, кейин Сербия (1459), Мореа (1460), Требизонд империяси (1461), Босния (1463), Эвбеяни (1471) фатҳ этди.
Караман подшоҳлиги (1471), Қрим хонлиги ва Албанияни бўйсундирди (1475), Албания (1479). Оққўюнли давлати ҳукмдори Узун Ҳасан билан муваффақиятли урушлар олиб борган.
Манбалар асосида
Баҳриддин ХУШБОҚОВ
таржимаси.