01 Октябр, 2024, 28 Рабиъул аввал, 1446
01 Октябр, 2024, 28 Рабиъул аввал, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Тўртинчи фойда: Дунё қайғулари сизни охират хурсандчиликларига, охират неъматларига муштоқ қилиб қўяди.
Абу Саъид Худрий ва Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар: "Жаннатда шундай жар солинади: Сизларга соғлик берилди, энди ҳеч қачон касал бўлмайсизлар. Сизларга ҳаёт берилди, энди ҳеч қачон ўлмайсизлар. Сизларга ёшлик берилди, энди ҳеч қачон қаримайсизлар. Сизларга неъматлар берилди, энди ҳеч қачон ғам кўрмайсизлар" (Имом Муслим ривояти).
Жаннатда ҳеч ким касал бўлмайди, ҳеч ким ўлмайди, ҳеч ким хафа ҳам бўлмайди. Ҳамма абадий бахт-саодатда, доимий офиятда, роҳат-фароғатда яшайди.
Жаннатда мўминлар буюк ҳақиқатни тушуниб етадилар: бу ердаги неъматларнинг энг афзали – Аллоҳ таоло улардан дунё ташвишларини кетказгани, ибодатларнинг машаққати, мусибатларнинг азоби кетиб, савоблари қолгани, охиратнинг даҳшатларини, азобларини кетказиб, доимий бахт-саодат макони бўлмиш жаннатда яшаттиргани экан.
Аллоҳ таоло марҳамат қилади: «Адн жаннатларига кирадилар, у ерда олтин билакузуклар, инжулар билан ясанадилар. У ердаги либослари ипак бўлади. Шунда улар "Биздан ғам-қайғуни кетказган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин. Роббимиз мағфиратлидир, кўп савоб берувчидир", дейдилар» (Фотир сураси, 33-34-оятлар).
Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўлим тўшагида ётганларини эсланг. У зотга сизу бизга қараганда мисли кўрилмаган машаққат, кучли оғриқ етди. Саййида Фотима онамиз розияллоҳу анҳонинг раҳми келиб, «Отам қийналиб кетдилар...» деб йиғладилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам эса шундай дедилар: «Бугундан кейин отангизга қийинчилик йўқ. Отангизга ҳеч кимни четлаб ўтмайдиган нарса (ўлим) етди, холос. Энди сиз билан Қиёматда кўришамиз».
Бундан нимани тушунамиз? Демак, ўлим – набийларни, солиҳ зотларни яхшиликка элтувчи неъмат экан. Чунки шу ўлим туфайли бу дунёнинг қийинчиликлари тугайди, ундаги қайғу-аламлар ўтиб кетади. Лекин улар учун ёзилган ажру мукофотлар қолади, иншааллоҳ. Шунинг учун Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бугундан кейин отангизга қийинчилик йўқ», дедилар. Шу билан қайғу замони ўтиб кетди. Дунёнинг ғам-ташвишлари бизни охират неъматларига муштоқ қилиб қўяди, дунё зиндонидан охират неъматларига чиқадиган кунимизга интизор қилиб қўяди.
Бир қиз айтади:
"Жуда кўп йиллар давомида ғам-ташвишсиз жойда бўлиб қолишни орзу қилиб яшадим. Уйимизда муаммоларнинг кети узилмасди, ота-онам мени хафа қилиш бўйича гўёки кимўзарга ўйнашарди. Ҳатто овқат пайти ҳам тинчлик йўқ эди, доим бақир-чақир билан ўтарди. Бозордан кийим-кечак сотиб олишим ҳам онамнинг бақир-чақирлари учун бир баҳона эди. Мен онам хоҳлагандек кийим сотиб олишга қанчалик ҳаракат қилмайин, барибир тирноқ остидан кир қидириб, мени маломат қилаверардилар. Хуллас, онамнинг менга муомаласи худди уйдаги хизматкорга қилинадиган муомала эди. Ҳамма дам олганда менинг ҳам дам олишга, ҳамма кулганда менинг ҳам кулишга ҳаққим йўқ эди гўё.
Мен ўзи бу дунёда бахт юзини кўрармиканман, деб ўкинардим, ўзимга дардкаш дугона қидирардим. Лекин ҳозирги қизларнинг аксарияти ҳам ўзимга ўхшаб, ғам-қайғу манбаига айланиб улгурган экан. Уларнинг ҳар бири дугонасининг бахтсизлиги эвазига бўлса ҳам, бахтга эришишни истайди.
Бу ҳаётда менга бахт улаша оладиган биргина инсон – бувим бор эдилар, холос. Лекин бувим ҳам тўсатдан вафот этиб қолдилар. Бувимнинг вафотидан шунақанги қайғуга ботдимки, ҳатто бир нечта тишим тўкилиб тушди.
Ёшим ҳам улғайиб қолди. Лекин ҳамон ҳаёт уммонида сарсон бўлиб юравердим, юравердим... Ниҳоят, бир кун жаннат ҳақида ўқиб қолдим. Унда жаннат аҳлининг ушбу сўзлари ёзилганди: "У Зот Ўз фазли ила бизни шундай жойга жойлаштирдики, у ерда бизга чарчоқ ҳам, хорғинлик ҳам етмайди". Ана шунда умримда биринчи марта қайғусиз жой фақат Жаннат эканини тушундим. Шунда англаб етдимки, Жаннатда бериладиган неъматларнинг энг яхшиси – у ерда мутлақо қайғу бўлмаслиги экан! Демак, мен шунча пайтдан бери қидириб юрган қайғусиз жой – Жаннат экан. Шундан кейин қачон ғам чексам, Жаннатга муштоқ бўлавердим. Шундай қилиб, ғам-ташвишларим кўпайган сари, Охиратга муҳаббатим зиёда бўлиб бораверди".
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ таржимаси.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
«Субҳаналлоҳ» жумласи Аллоҳ таоло бандалари айтишини яхши кўрадиган зикрлардан ҳисобланади. Биз ҳар куни беш маҳал намоз ўқиганимизда ўттиз уч мартадан «Субҳаналлоҳ», «Алҳамдулиллаҳ» ва «Аллоҳу акбар» зикрларини айтамиз. Унинг қанчалик савобли иш эканидан хабардормиз. Аммо биз қуйида «Субҳаналлоҳ»нинг фазилати эмас, балки мазкур жумланинг ўзбек тилига таржима қилиниши ҳақида тўхталиб ўтамиз. Зеро, айтаётган зикрларимиз мукаммал бўлиши ва ибодатимизда ихлос ҳосил қила олишимиз учун зикрларнинг маъносини билиш талаб этилади.
«Субҳаналлоҳ» жумласи аслида арабча سَبْحًا – يَسْبَحُ – سَبَحَ сўзидан ясалган бўлиб, у луғатда «дарёда сузмоқ», «юлдузларнинг осмонда сузиб юриши» каби маъноларни ифодалайди. سُبْحَانَ сўзи эса, мазкур феълдан ясалган масдар (ҳаракат номи) ҳисобланади. سُبْحَانَ اللهِ жумласи қисқартирилган шакл бўлиб, у аслида أُسَبِّحُ اللهَ سُبْحَانًا أو تَسْبِيحًا шаклига эга.
Биздаги диний адабиётларнинг аксариятида «Субҳаналлоҳ» сўзи «Аллоҳни поклаб ёд этаман, Аллоҳни поклайман», деб ўгирилган. Мазкур жумлани бу тарзда таржима қилиш нотўғри. Чунки Аллоҳ азалий пок Зот, У бизнинг поклашимизга муҳтож эмас. Аллоҳнинг айбу нуқсондан Поклигининг ибтидоси ҳам, интиҳоси ҳам йўқ. У Зот бандалари «Субҳаналлоҳ» деганларидан сўнг Пок бўлган эмас ёки бандалар «Субҳаналлоҳ» демай қўйсалар У Зотнинг Поклигига путур етмайди.
Ҳадиси қудсийларнинг бирида бундай дейилган: «Эй бандаларим, сизлар Менинг зараримга (яъни, Менга зарар етказиш даражасига) ҳеч қачон ета олмайсизларки, Менга зарар берсангизлар! Менинг фойдамга ҳам асло ета олмайсизларки, Менга фойда берсангизлар!» Имом Муслим ривояти.
Аслида биз Аллоҳни поклаб ёд этмаймиз, балки Уни пок деб биламиз, ҳар қандай айбу нуқсондан холи эканини тан оламиз, эътироф этамиз, холос.
Яҳудийлар: «Узайр Аллоҳнинг ўғлидир», насронийлар эса «Масийҳ Аллоҳнинг ўғлидир» деган даъвони қилишди. Шунингдек, улар фаришталар Аллоҳнинг қизлари, Аллоҳ ўзига фарзанд тутди, деб нолойиқ гап-сўзларни тарқатдилар. Лекин бу билан Аллоҳнинг шаънига зиғирча доғ тушгани йўқ. Улар бу сўзлари билан Аллоҳ Поклигига путур етказолмайдилар. Шунингдек, мўминлар «Субҳаналлоҳ» дейиш билан Аллоҳни поклаган ҳам ҳисобланмайдилар. Улар «Субҳаналлоҳ» дейишлари билан Аллоҳнинг Поклик сифати зиёда бўлиб қолмайди. Бу ерда ҳамма нарса эътиқодга боғлиқ. Кофир ва мушрик кимсалар Аллоҳ шаънига нолойиқ гапларни айтадилар ва Аллоҳга шерик қиладилар. Уларнинг эътиқоди шундай. Мўминлар эса, Аллоҳни ҳар хил айб-камчилик ва нуқсонлардан Пок ва Улуғ Зот деб тан олдилар. Бандалар бундан ортиқ нарсага тоқат қила олмайдилар.
Шуни унутмайликки, «покламоқ» сўзи «аслида тоза бўлмаган», «кир босган, ифлосланган нарсани тозалаш»га нисбатан ишлатилади. Масалан, қўлингиз кир, уни поклаш учун сув билан яхшилаб ювиш лозим. Кийимни ҳам худди шундай тозаланади. Энди, бир ўйлаб кўринг, «тозаламоқ» ва «покламоқ» сўзини Аллоҳга нисбатан қўллаш қанчалик катта хато!
Араб тилида «бобут-тафъийл» вазнида ясалувчи сўзларнинг маъноларидан бири шуки, у «фаъала боби»даги феъл ифодалаган иш-ҳаракат ёки сифатни мавжуд деб ҳисоблаш ёки тан олишни билдиради. Масалан:
صَدَقَ – рост гапирмоқ, صَدَّقَ – рост гапирган (ёки ростгўй) деб тан олмоқ.
كَذَبَ – ёлғон гапирмоқ, كَذَّبَ – ёлғон гапирган демоқ ёки ёлғончига чиқармоқ.
Шунга ўхшаб سَبَّحَ феъли ҳам «покламоқ» эмас, балки «пок деб тан олмоқ» маъносини ифодалайди.
Араб тилидаги луғат китобларда, жумладан «Лисанул-ароб», «Ан-ниҳоя», «Мухторус сиҳоҳ» китобларида تَسْبِيحٌ сўзи التَّنْزِيهُ وَالتَّقْدِيسُ وَالتَّبْرِئَةُ مِنَ النَّقَائِصِ деб изоҳланган. Яъни, унинг маъноси «нуқсон ва камчиликлардан холи, пок деб тан олмоқ», «Аллоҳнинг Пок Зот эканини эътироф этмоқ»дир.
Бас, шундай экан, «Субҳаналлоҳ» жумласини ўзбек тилига таржима қилишда юқорида айтиб ўтилган муҳим ва нозик жиҳатлар эътиборга олинса, барчамиз Ўз Зоти ва сифатида Тенгсиз ва Улуғ бўлган Аллоҳ таолонинг шаънига тўғри келмайдиган сўзларни айтишдан сақланган бўламиз.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 