Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Тўртинчи фойда: Дунё қайғулари сизни охират хурсандчиликларига, охират неъматларига муштоқ қилиб қўяди.
Абу Саъид Худрий ва Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар: "Жаннатда шундай жар солинади: Сизларга соғлик берилди, энди ҳеч қачон касал бўлмайсизлар. Сизларга ҳаёт берилди, энди ҳеч қачон ўлмайсизлар. Сизларга ёшлик берилди, энди ҳеч қачон қаримайсизлар. Сизларга неъматлар берилди, энди ҳеч қачон ғам кўрмайсизлар" (Имом Муслим ривояти).
Жаннатда ҳеч ким касал бўлмайди, ҳеч ким ўлмайди, ҳеч ким хафа ҳам бўлмайди. Ҳамма абадий бахт-саодатда, доимий офиятда, роҳат-фароғатда яшайди.
Жаннатда мўминлар буюк ҳақиқатни тушуниб етадилар: бу ердаги неъматларнинг энг афзали – Аллоҳ таоло улардан дунё ташвишларини кетказгани, ибодатларнинг машаққати, мусибатларнинг азоби кетиб, савоблари қолгани, охиратнинг даҳшатларини, азобларини кетказиб, доимий бахт-саодат макони бўлмиш жаннатда яшаттиргани экан.
Аллоҳ таоло марҳамат қилади: «Адн жаннатларига кирадилар, у ерда олтин билакузуклар, инжулар билан ясанадилар. У ердаги либослари ипак бўлади. Шунда улар "Биздан ғам-қайғуни кетказган Аллоҳга ҳамдлар бўлсин. Роббимиз мағфиратлидир, кўп савоб берувчидир", дейдилар» (Фотир сураси, 33-34-оятлар).
Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ўлим тўшагида ётганларини эсланг. У зотга сизу бизга қараганда мисли кўрилмаган машаққат, кучли оғриқ етди. Саййида Фотима онамиз розияллоҳу анҳонинг раҳми келиб, «Отам қийналиб кетдилар...» деб йиғладилар. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам эса шундай дедилар: «Бугундан кейин отангизга қийинчилик йўқ. Отангизга ҳеч кимни четлаб ўтмайдиган нарса (ўлим) етди, холос. Энди сиз билан Қиёматда кўришамиз».
Бундан нимани тушунамиз? Демак, ўлим – набийларни, солиҳ зотларни яхшиликка элтувчи неъмат экан. Чунки шу ўлим туфайли бу дунёнинг қийинчиликлари тугайди, ундаги қайғу-аламлар ўтиб кетади. Лекин улар учун ёзилган ажру мукофотлар қолади, иншааллоҳ. Шунинг учун Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бугундан кейин отангизга қийинчилик йўқ», дедилар. Шу билан қайғу замони ўтиб кетди. Дунёнинг ғам-ташвишлари бизни охират неъматларига муштоқ қилиб қўяди, дунё зиндонидан охират неъматларига чиқадиган кунимизга интизор қилиб қўяди.
Бир қиз айтади:
"Жуда кўп йиллар давомида ғам-ташвишсиз жойда бўлиб қолишни орзу қилиб яшадим. Уйимизда муаммоларнинг кети узилмасди, ота-онам мени хафа қилиш бўйича гўёки кимўзарга ўйнашарди. Ҳатто овқат пайти ҳам тинчлик йўқ эди, доим бақир-чақир билан ўтарди. Бозордан кийим-кечак сотиб олишим ҳам онамнинг бақир-чақирлари учун бир баҳона эди. Мен онам хоҳлагандек кийим сотиб олишга қанчалик ҳаракат қилмайин, барибир тирноқ остидан кир қидириб, мени маломат қилаверардилар. Хуллас, онамнинг менга муомаласи худди уйдаги хизматкорга қилинадиган муомала эди. Ҳамма дам олганда менинг ҳам дам олишга, ҳамма кулганда менинг ҳам кулишга ҳаққим йўқ эди гўё.
Мен ўзи бу дунёда бахт юзини кўрармиканман, деб ўкинардим, ўзимга дардкаш дугона қидирардим. Лекин ҳозирги қизларнинг аксарияти ҳам ўзимга ўхшаб, ғам-қайғу манбаига айланиб улгурган экан. Уларнинг ҳар бири дугонасининг бахтсизлиги эвазига бўлса ҳам, бахтга эришишни истайди.
Бу ҳаётда менга бахт улаша оладиган биргина инсон – бувим бор эдилар, холос. Лекин бувим ҳам тўсатдан вафот этиб қолдилар. Бувимнинг вафотидан шунақанги қайғуга ботдимки, ҳатто бир нечта тишим тўкилиб тушди.
Ёшим ҳам улғайиб қолди. Лекин ҳамон ҳаёт уммонида сарсон бўлиб юравердим, юравердим... Ниҳоят, бир кун жаннат ҳақида ўқиб қолдим. Унда жаннат аҳлининг ушбу сўзлари ёзилганди: "У Зот Ўз фазли ила бизни шундай жойга жойлаштирдики, у ерда бизга чарчоқ ҳам, хорғинлик ҳам етмайди". Ана шунда умримда биринчи марта қайғусиз жой фақат Жаннат эканини тушундим. Шунда англаб етдимки, Жаннатда бериладиган неъматларнинг энг яхшиси – у ерда мутлақо қайғу бўлмаслиги экан! Демак, мен шунча пайтдан бери қидириб юрган қайғусиз жой – Жаннат экан. Шундан кейин қачон ғам чексам, Жаннатга муштоқ бўлавердим. Шундай қилиб, ғам-ташвишларим кўпайган сари, Охиратга муҳаббатим зиёда бўлиб бораверди".
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ таржимаси.
«Ихлос» сўзи луғатда «тозалаш», «холис қилиш» маъноларини англатади. Ихлоснинг шаръий истилоҳи – Аллоҳга ибодатни худди У зотни кўриб тургандек қилишдир.
Аллоҳ таоло бу ҳақда: «Бас, Аллоҳга Унинг динига ихлос этган ҳолда ибодат қилгин. Огоҳ бўлинг! Холис дин Аллоҳгадир!» деб марҳамат қилган. Яъни, амалингда Аллоҳдан бошқани зинҳор мулоҳаза қилмагин. Ва яна: «Ҳолбуки, улар фақат Аллоҳгагина ибодат қилишга, Унинг динигагина ихлос қилишга, бошқа динларга мойил бўлмасликка… буюрилган эдилар», деган.
Аллоҳнинг динига турли-туман нарсаларни, жумладан, ўзлари тўқиб чиқарган бидъат-хурофотларни аралаштириш гуноҳдир. Аллоҳнинг динига ихлос қилиш фақат Аллоҳнинг Ўзини кўзлаб, Унинг розилигини ўйлаб ибодат қилиш билан бўлади.
Ихлос ибодатнинг мағзидир. Аллоҳ таоло ҳадиси қудсийда: «Мен ширкдан беҳожатларнинг беҳожатиман. Бас, ким бир амал қилса-ю, унда Мендан бошқани ширк келтирса, Мен уни ҳам, ширкини ҳам тарк қилурман», деб айтган. Уламоларимиз амалларни учга тақсимлаганлар:
1. Амр қилинган амаллар. Буларни адо этишда Аллоҳнинг розилигини кўзлаш шарт. Агар ният сал бошқача бўлса, амал риёга айланади.
2. Наҳий қилинган – қайтарилган амаллар. Бундай амалларни ният қилмай тарк этса, уларнинг зараридан фориғ бўлинади, аммо савоб олинмайди. Аммо мазкур ишлар ният қилиб, Аллоҳнинг розилиги учун тарк этилса, ажр олинади.
3. Мубоҳ амаллар. Емоқ-ичмоқ, оила ҳаётига ўхшаш ишлар. Инсон бу амалларни ниятсиз қилса, ажр олмайди. Аммо Аллоҳнинг розилигини топиш ниятида қилса, ажр олади. Аллоҳнинг розилигини кўзлаб ният қилиш билан ҳар бир мубоҳ амал ибодатга айланади. Масалан, ибодатга қувват бўлсин, деган ниятда таом тановул қилиш ҳам ибодат бўлади.
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: "Одамлардан Аллоҳга бир томонлама ибодат қиладиганлари ҳам бор. Агар унга яхшилик етса, кўнгли тўлур. Агар унга бало етса, юз ўгириб кетур. У дунёда ҳам, охиратда ҳам зиён кўрур. Ана ўша очиқ-ойдин зиёндир".
Демак, Исломда ихлос ниҳоятда зарур! Ҳидоят йўлига тушган одам Аллоҳга фақат ихлос билан ибодат қилиши керак. Аллоҳни кўриб тургандек ҳис билан, сезги билан яшаб, ўша ҳолатда туриб амалларни адо этиши керак. Яратган зотнинг талаби шу! Холис ният билан қилган амалингни паст санама! Ихлос билан қилинган озгина амал ҳам кўпдир!
ТИИ Модуль таълим тизими талабаси,
Тўрақўрғон туман “Исҳоқхон тўра” жоме масжиди
имом-хатиби Суфиев Жаъфархон