Инсон ҳаётда яхшиликка интилиб, ёмонликдан қайтиб яшашга ҳаракат қилади, лекин яхшилик ва ёмонлик тушунчаларига ҳар ким ҳар хил таъриф беради. Баъзилар яхши деб ҳисоблаган ишлар бошқалар наздида ёмон, ёки аксинча бўлиши ҳам мумкин. Ислом дини таълимотида нимаки яхши деб буюрилган бўлса, у яхши, нимаки ёмон деб қайтарилган бўлса, ўша нарса ёмондир.
Динимиз аҳкомлари инсонни дини, жони, ақли, насли ва саломатлигига, умуман айтганда, ҳаётига зарар етказишга сабаб бўлувчи барча нарсаларни ёмон деб улардан қайтарган, қайтарибгина қолмасдан, балки ҳаром деб эълон қилган. Булардан бири гиёҳванд моддалардир. Зеро, гиёҳвандлик инсоният келажагининг кушандасидир.
Аллоҳ таоло Аъроф сурасининг 157-оятида: “У (пайғамбар) уларни яхшиликка буюради, ёмонликдан қайтаради ва пок нарсаларни ҳалол қилиб, нопок нарсаларни уларга ҳаром қилади...” деб марҳамат қилган.
Ҳадиси шарифларда ҳам: “Ҳар бир маст қилувчи нарса ҳаром”, “Ким ўзини-ўзи заҳар билан ўлдирса, қиёмат куни жаҳаннам ўти билан азобланади”, дейилган бўлса-да, баъзилар “оят ва ҳадисларда гиёҳванд моддалар номи келтирилмаган-ку?” деган мантиқсиз саволларни ўртага қўйишади. Оқил кишига Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: “Ҳар қандай маст қилувчи ва баданни бўшаштирувчи нарсалар ҳаром”, деб марҳамат қилганлари кифоя қилади. Гиёҳванд модда нима деб аталишидан қатъи назар, уларда маст қилиш, баданни бўшаштириш хусусияти бор. Аллоҳ таоло инсонни ўз жонига қасд қилмасликка, ўзгаларнинг ҳам қонини ноҳақ тўкмасликка буюради. Гиёҳванд эса охир-оқибатда ўлимга олиб келадиган моддаларни истеъмол қилиш билан ўз жонига қасд қилган саналади.
Гиёҳванд моддалар киши меъдаси, жигар фаолиятига салбий таъсир қилади, ўпкасини ишдан чиқаради. Шунингдек, у инсоннинг асаб тизими бузилиши, кўриш, эшитиш, ҳид билиш, фикр юритиш, иссиқ-совуқни, қаттиқ-юмшоқни, ширин-бемазани сезиш хусусиятлари йўқолишига олиб келади.
Жамиятга етказадиган зарарлари эса беҳад кўп. Гиёҳванд кимса ўзига, оиласи, касби ёки ўқишига нисбатан лоқайд бўлиб боради. Айниқса, ишлаб чиқаришда тараққиётнинг асосий кучи бўлмиш ёшлар гиёҳвандликнинг асосий қурбони бўлиши жуда ҳам аянчли ҳол. Гиёҳвандлик шахс ва жамият ўртасидаги муносабатни бузишга олиб келади. Дарҳақиқат, бу ҳаётда тез-тез учрайди. Қавм-қариндош, гулдай фарзандлар, умр йўлдошдан айрилиш, аксар ҳолларда майиб-мажруҳ фарзандлар туғилиши кабилар шулар жумласидан.
Гиёҳванд модда ҳаром бўлгач, унинг тижорати, олинган фойдаси ҳам ҳаром ҳисобланади. Шундай экан, бугун аср вабосига айланган, минглаб ёшларнинг гул умри хазон бўлишига олиб келаётган, келажакни, яшашдан асл муддаони унуттираётган бу иллатга қарши курашиш ҳар бир мўмин-мусулмоннинг бурчидир.
Миржон домла ЭГАМБЕРДИЕВ,
"Ҳидоят" журналидан
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Ривоят қилишларича, Абу Юсуф раҳимаҳуллоҳга Ҳотамул Асом деган зот масжидда зуҳддан маъруза қилаётган эмиш деган хабар келди. Шунда у киши шогирдларига: қани бориб эшитайликчи, нималар ҳақида гапираётган экан, деб масжидга бордилар ва Ҳотамул Асомга: “Эй йигит, менга намоз ҳақида гапириб бер”, дедилар.
Ҳотамул Асом: “Намознинг одоблари ҳақида айтиб берайми ёки унинг кайфияти ҳақида сўраяпсизми?” деди.
Абу Юсуф унинг бу гапидан таажжубга тушдилар ва ичларида: “Биз ундан битта нарсани сўрасак, у иккита нарсани айтмоқчи”, дедилар. “Майли бизга намознинг одоблари ҳақида айтиб берақол”, дедилар.
Ҳотамул Асом сўз бошлади: “Намознинг одоблари будир: Яратганнинг амрига итоат этиб ўриндан турмоқлик, савоб умидида намозгоҳга бормоқлик, ният ила намозга кирмоқлик, Аллоҳни улуғлаб такбир айтмоқлик, тартил билан қироат қилмоқлик, хушуъ ила рукуъ қилмоқ, хузуъ ила саждага йиқилмоқ, ихлос билан ташаҳҳуд айтмоқ, раҳмат тилаб салом бермоқ”, деди.
Абу Юсуф раҳимаҳуллоҳ: “Энди намознинг кайфияти ҳақида гапириб бер”, дедилар.
Ҳотамул Асом сўз бошлади: “Каъбани икки қошингиз орасига оласиз, мезонни кўз ўнгингизга келтирасиз, сирот кўпригини оёғингиз остига, ўнг ёнингизга жаннатни, чап ёнингизга дўзахни келтирасиз, ортингизда эса, ўлим фариштаси пойлаб юрибди. Ана шундан кейин намозингиз қабул бўлдими ёки рад этилдими, шуни ўйлайсиз”, деди.
Абу Юсуф сўрадилар: “Сен қачондан бери намозни шундай кайфиятда ўқийсан?”.
Ҳотамул Асом: “Йигирма йилдан бери шундай намоз ўқийман”, деб жавоб берди.
Шундан кейин Абу Юсуф раҳимаҳуллоҳ шогирдлари томон ўгирилиб: “Юринглар, бориб эллик йиллик намозимизни қайтадан қазо қилиб ўқиб оламиз”, дедилар.
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ