Халқимиз юрт тинчлигини улуғ неъмат, қут-барака, тараққиёт гарови, ўз орзу-интилишлари, эзгу ниятлари рўёбининг муҳим кафолати деб билади. Ёши улуғларимиз дуога қўл очганларида Яратгандан элу юртимизга тинчлик-омонлик, яхшилик ва тўкинлик сўраб қилган ниятлари замирида ҳам ана шундай чуқур маъно-мазмун мужассам.
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош ассамблеясининг 78-сессиясида муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёев “Ислом – тинчлик ва эзгулик дини” мавзусида халқаро конференция ўтказиш таклифини илгари сурган эдилар.
Ушбу ташаббусга мувофиқ, айни кунларда жорий йилнинг 15-16 октябрь кунлари Тошкент ва Хива шаҳарларида “Ислом – тинчлик ва эзгулик дини” мавзусида халқаро конференцияни юқори савияда ўтказиш учун катта тайёргарлик кўрилаётгани хайрли натижаларга эришиш учун катта имкониятдир.
Ислом дини таълимотида тинч-осойишталик, хотиржамлик улуғ неъмат экани таъкидланади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Икки неъмат борки, кўпчилик инсонлар унинг қадрига етмайдилар. Улар – сиҳат-саломатлик ва хотиржамликдир», – дедилар» (Имом Бухорий ривояти).
Бошқа бир ҳадиси шарифда: “Ким ўз уйида тинчликда, тани соғлом, бир кунга етадиган таоми бор ҳолда тонг оттирса, унга бутун дунё неъматлари тўлиғича берилгандек бўлибди”, – дейилган (Имом Бухорий ривояти).
Нега ҳадиси шарифда ҳар куни, ҳар доим муҳтож бўладиганимиз уч неъмат: соғлиқ, тинчлик ва қут-баракага урғу берилди? Чунки бу неъматлар бўлмаса, турмуш издан чиқади, яшаш қийинлашади.
Тинчлик – фаровонликнинг муҳим омили. Осойишта юртда юксалиш бўлади, фаровон элдан хотиржамлик аримайди. Шукрки, саодатли, файзли кунларда яшаяпмиз. Миллатимиз маънавиятига хос меҳр-оқибат, аҳиллик, ўзаро ҳурмат-иззат сингари фазилатларни юртдошларимиз қалбида янада мустаҳкамлаб, ёш авлод онгига сингдириб эртанги кунимизнинг янада чароғон бўлишини, эзгу мақсадларимиз ижобатини таъмин этамиз. Шу боис элу юртимизнинг энг буюк бойлиги бўлган тинчликни мустаҳкамлаш, уни доимо асраш ҳар биримизнинг наинки фуқаролик, балки фарзандлик бурчимиз ҳамдир.
Бугун глобаллашув даврида яшаяпмиз. Сайёрамиз узра ҳали-ҳануз урушлар, жангу жадаллар тинган эмас. Боз устига, ахборот хуружи ҳам авжида. Турли иғвою бўҳтонлар илдиз отяпти, сиёсий курашлар тинмаяпти. Жаҳон майдонида манфаатлар гоҳ ошкор, гоҳ пинҳона тўқнаш келаётир. Узоқ-яқин минтақаларда бутун бошли халқларни, мамлакатларни ноғорасига ўйнатаётган, ачинарлиси, отани болага, акани укага, сингилни опага қарши қилиб қўяётган тузоқлар, фитналар, нифоқлар алангаси миллиардлаб ёшларнинг тафаккурига найза санчишга уринаётгани ҳам бор гап.
Шулар оқибати ўлароқ, бўй кўрсатаётган ур-йиқитлар, беписандлик, ғазаб ва нафрат, ўч, қасоскорлик каби мудҳиш иллатлар ақли расо ҳар қандай кишини ташвишга солмоқда. Шу боисдан, бугунги замоннинг ўзи воқеликка очиқ кўз ва теран мушоҳада билан қарашни, жаҳонда ва ён-атрофимизда кузатилаётган маънавий таҳдид ва хатарларни тўғри баҳолаб, улардан тегишли сабоқлар чиқариб яшашни талаб этмоқда.
Аллоҳ таоло Қуръони каримда бировнинг умрига зомин бўлиш ўта оғир гуноҳ эканини таъкидлаб, бундай марҳамат қилади: «Бирор жонни ўлдирмаган ёки Ерда (бузғунчилик ва қароқчилик каби) фасод ишларини қилмаган инсонни ўлдирган одам худди ҳамма одамларни ўлдирган кабидир. Унга ҳаёт бахш этган (ўлимдан қутқариб қолган) одам эса барча одамларни тирилтирган кабидир» (Моида сураси, 32-оят).
Бу ҳукм аслида Исроил авлодига қарата айтилган бўлса-да, у барча мусулмонлар учун ҳам тегишлидир (“Мадорикут танзил ва ҳақоқиқут таъвил”).
Ҳудайбия сулҳида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бир минг беш юз саҳоба бор эди. Макка аҳли билан тинчлик сулҳи битилди. Унинг бандида ўн йил уришмаслик, инсонлар шу муддат ичида бир бирларидан омонда бўлишлари қайд этилган эди. Тинчлик сулҳидан кейин жуда кўп инсонлар Ислом динини қабул қилдилар. Орадан икки йил ўтиб, маккаликлар аҳдномани буздилар. Макка фатҳига Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга ўн минг саҳоба борди.
Тинчлик ва осойишталикни асраб-авайлаш, ҳимоя қилиш фақат муайян соҳалар ходимларининг вазифаси эмас. Бу йўлда барчамиз, бутун халқимиз янада жипс бўлиб, ҳамжиҳатликда ҳаракат қилишимиз шарт. Биз имом-хатиблар ҳам ўзимизнинг касб маҳоратимиз, нутқ маданиятимиз, дунёқараш ва фикр доирамизни кенгайтиришга доимо эътибор қаратишимиз ҳамда мунтазам изланишда бўлишимиз лозим. Тинчлик ва меҳр-оқибатни ўзида мужассам этган муқаддас ислом динимизни пок сақлаш, унинг асл моҳиятини униб-ўсиб келаётган ёш авлодларга тўғри тушунтириш ва ислом маданиятининг эзгу ғояларини кенг тарғиб этишни ўзимизнинг долзарб вазифамиз, деб биламиз.
Тинчлик тўғрисида кўп ва хўб гапириляпти. Хўш, тинчлик бизга нима беради, деган савол кимнингдир хаёлига келиши мумкин. Бу борада аниқ рақамларга мурожаат қилсак:
– умра бўйича квоталар олиб ташланди, ҳар йилги ҳаж квотаси 5 мингдан 15 минг нафарга оширилди;
– 2017–2023 йилларда 234.791 нафар зиёратчи ҳаж ва умра амалларини бажарди.
2017 йилда 7 350 нафар, 2018 йилда 7 200 нафар, 2019 йилда 7 269 нафар, 2022 йилда 12 045 нафар, 2023 йилда 15 150 нафар, 2024 йилда 15 150 нафар юртдошимиз исломнинг бешинчи рукнини адо этди.
2017 йилда 6.172 нафар киши умрага борган бўлса, 2018 йилда 16.909 нафар, 2019 йилда 38.000 нафар, 2020 йилда 36.864 нафар, 2022 йилда 59.954 нафар, 2023 йилда 43.943 нафар, 2024 йилда 7620 нафар юртдошимиз умрага борди.
Бу шункачи рақамлар эмас. Бу рақамлар замирида тинчлик-осойишталик, фаровонлик мужассам.
Мамлакатимизда ҳукм сураётган тинчлик ва осойишталикни мустаҳкамлаш, ёшларимизни турли мафкуравий хуружлардан ҳимоялаш, ён-атрофда юз бераётган воқеаларга теран нигоҳ билан қараш ҳар бир имом-хатибнинг вазифасидир.
Тошкент ва Хива шаҳарларида “Ислом – тинчлик ва эзгулик дини” мавзусида ўтказиладиган халқаро анжуман ана шу жиҳатлари билан барчага бирдай манфаатли бўлади, иншаоллоҳ.
Абдуқаҳҳор домла ЮНУСОВ,
Тошкент шаҳар бош имом-хатиби
Ибн Жавзий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Бир ажойиб ҳолат ҳақида фикр юритдим: баъзида мўминнинг бошига бир иш тушса, у астойдил дуо қилади, аммо дуоларининг ижобати кўринмайди. Умидсизликка тушай деганда, унинг қалбига қаралади. Агарда у Аллоҳнинг фазлидан умидини узмагани ҳолда тақдирига рози бўлса, дуонинг ижобати тезлашади. Бу маънолар Аллоҳ таоло нозил қилган ояти каримада ўз ифодасини топган: «...Ҳатто Пайғамбар ва иймонли кишилар: “Аллоҳнинг ёрдами қачон (келар экан)?» деган эдилар. Огоҳ бўлингки, Аллоҳнинг ёрдами (ҳамиша) яқиндир”»[1].
Шундай ҳолат Яъқуб алайҳиссалом билан ҳам бўлган. У зотнинг ўғиллари Юсуф алайҳиссалом дом-дараксиз йўқолиб қолганида, кушойиш келишидан ноумид бўлмаганлар. Кейинги ўғиллари ҳам тортиб олинганида, у зот Аллоҳнинг фазлидан умидларини узмаганлари ҳолда: «...Шоядки, Аллоҳ уларнинг (Юсуф, Бинямин ва Мисрда қолган ўғлимнинг) барчаларини (бағримга) қайтарса...»[2], деганлар.
“Дуойимнинг ижобат бўлиш муддати узайиб кетди”, деб қайғурманг. Аллоҳ таоло сизнинг тазарруингиз, ялиниб-ёлворишларингизни кўришни ирода қилмоқда. Сизни қилган сабрингизга ажр ила мукофотламоқчи. Сиз шайтон билан жанг қилишингиз учун ҳам дуойингизнинг ижобатини кечиктириш ила сизни синаяпти.
Гоҳида Аллоҳ таоло сизнинг азиймат, қатъиятингиз нақадар қувватли экани ва балога қанчалик сабрли эканингизни кўриш учун ҳам дард бериб имтиҳон қилади. Агар сабр қила олсангиз, демак, сиз итоаткор бандалар сафидасиз. Борди-ю, иродасизлик қилсангиз, зиёнкорлардан бўласиз. Сабрдан кейин фақат ва фақат ечим, ёруғ кунлар бор.
Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу: “Сабр қилсанг, ажрга эга бўласан, барибир ёзилгани бўлади. Сабрсизлик қилсанг, гуноҳкор бўлиб қоласан, барибир ёзилгани бўлади”, деганлар.
Шоир айтади:
Балою имтиҳон келса, аларга ҳар он ризо кўрсат,
Синов берган сиҳатни ҳам Ўзи бергай аниқ, албат.
Бандасига не ҳукм этса, ҳикмати бор, итоат қил,
Битганидан қутулмоқлик чорасиздир, бил, эй ғофил!
Ноумидлик ханжарини кўкрагингга урма аммо,
Ки Аллоҳнинг қудратила ечилгайдир ҳар муаммо.
Аллоҳдан умидингизни узманг. Синовларга сабр қилинг, шундагина улкан ажрларни қўлга киритасиз. Фазл ибн Саҳл айтади: “Касалликларда неъматлар бор”. Бу борада қуйидагиларга эътиборли бўлинг:
– гуноҳлардан тозалаш;
– савобни қўлга киритиш;
– ғафлатдан уйғониш;
– соғлик неъматини эслаб қўйиш;
– тавбага шошилиш.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Бақара сураси, 214-оят.
[2] Юсуф сураси, 83-оят.