18 Январ, 2025, 18 Ражаб, 1446
18 Январ, 2025, 18 Ражаб, 1446
Сўнги йиллар давомида исломшуносликнинг турли йўналишларида бир қатор муҳим асарлар ўзбек тилига таржима қилиниб нашр этилди. Бу асарлар ақида, калом, фиқҳ, тафсир, адашган оқимларга қарши раддия йўналишида ва тарихий мавзуларга бағишланган бўлиб, улар илм-фан аҳли, талаба ва олимлар учун бебаҳо манба бўлиб хизмат қилмоқда.
Хусусан, Имом Мотуридийнинг машҳур “Таъвилот ал-Қуръон” асарининг бир неча жузлари, шунингдек, Мулла Али Қорийнинг “Шарҳ ал-Фиқҳ ал-акбар”, Абул Юср Паздавийнинг “Усул ад-дин”, Абул Муин Насафийнинг “Баҳр ал-калом”, Алоуддин Косонийнинг “Эътиқоди косоний”, Абу Муоз Ториқ ибн Ивазуллоҳ ибн Муҳаммад томонидан ёзилган “Имом Термизийнинг ақидавий қарашлари”, Абу Азабанинг “Ашъарийлар ва мотуридийлар ўртасидаги гўзал чаманзор”, Имом Термизийнинг “Эътиқоди аҳли сунна”, Абул Мунтаҳо Шаҳобуддин Аҳмад ибн Муҳаммад Мағнисовийнинг “Шарҳи фиқҳул акбар”, Абу Салама Бухорий раҳматуллоҳи алайҳнинг “Жумал усул ад-дин” (Эътиқодий масалаларнинг умумий кисқача баёни)”, Абул Баракот Насафийнинг “Умдатул ақоид”, Ҳаким Самарқандийнинг “Китоб ас-савод ал-аъзам” каби асарлар ўзининг илмий салмоғи билан алоҳида ажралиб туради.
Мотуридий таълимоти асосида ёзилган асарлар исломий эътиқодни тушуниш ва унинг асосий принципларини ёритишга қаратилган. Масалан, Имом Мотуридийнинг “Таъвилот ал-Қуръон” асари Қуръонни тафсир қилишда алоҳида аҳамиятга эга бўлиб, мусулмон олимлар учун муҳим методологик қўлланма ҳисобланади.
Тарихий ва маданий меросга бағишланган асарлар ҳам катта эътиборга лойиқ Муаллиф жамоаси томонидан нашр этилган “Мовароуннаҳрлик ўн мутакаллим”, “Мовароуннаҳрлик ўн фақиҳ” ва “Мовароуннаҳрлик ўн мутасаввиф” асарлари тарихий шахсларнинг ҳаёти ва мероси ҳақидаги билимларни янада бойитишга хизмат қилади.
Шунингдек, раддия соҳасидаги асарлар исломий ақида ва шариатга зид бўлган мутаассиб ғояларга қарши курашишда муҳим ўрин тутади. Масалан, “Мутаассибликка қарши мўътадиллик” ва “Ислом ниқобидаги мутаассиб гуруҳлар”, “Ихтилофлар, сабаблар, ечимлар”, “Ақоид ва унга боғлиқ масалалар”, “Мазҳаблар бирлик рамзи”, “Мазҳабсизлик – ислом шариатига таҳдид солувчи энг хатарли бидъатдир”, “Сунний ақидалар”, “Ҳизбут-таҳрир” фитнасидан огоҳлантириш”, “Дунё уламолари мурожаати”, “Ислом ва ақидапараст оқимлар”, “Бидъатчи, адашган ва адаштирувчи фирқаларга раддиялар китоби”, “Диний мутаассиблик: моҳияти, мақсадлар ва олдини олиш йўллари”, “Адашган “нозик ҳилқат””, “Ишиднинг ботил ғоялари ва уларга раддиялар”, “Салафийларга илмий раддия”, “Эътиқод дурдоналари”, “Илмдан бошқа нажот йўқ”, “Фатволар тўплами 500 саволга 500 жавоб”, “Фиқҳ ва ақидага оид ихтилофли масалалар ечими”, “Фитна кўз илғамас хатар”, “Мотуридий таълимотига оид 101 савол-жавоб”, “Замонавий фиқҳий масалалар ва фатво бериш асослари”, “Ислом ақидаси”, “Долзарб раддиялар” каби китоблар мусулмон жамоатчилик орасида кенг тарқалган муаммоларга жавоб бериб, муътадилликни тарғиб қилади.
Ушбу нашрлар нафақат илмий соҳада, балки кенг жамоатчилик орасида ҳам катта қизиқиш уйғотмоқда. Ушбу асарлар замонавий мусулмон жамияти учун ислом ақидаси, яъни мотуридий таълимотини янада чуқурроқ тушуниш ва уларни ҳаётга татбиқ этишда муҳим қўлланма бўлиб хизмат қилади.
Ўткирбек Собиров,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Бош мутахассиси
“Шарҳу ақоиди Насафия” асарини ўзбек тилига илмий-изоҳли таржимаси ҳамда
унинг андроид ва мультимедиа дастурларини тайёрлаш бўйича лойиҳа аъзоси
Бир савдогар бой одам ошқозон-ичак касаллигидан азоб чекиб, кўп муолажа олган, бир неча марта жарроҳлик амалиётини ҳам ўтказган эди. Турли хил муолажалардан сўнг ҳам аҳволи ўнгланмади. Бир куни бу ташвишлардан жуда зерикиб кетди ва машинасига ўтириб боши оққан томонга қараб кетди. Йўл-йўлакай, Нил дарёси бўйида жойлашган кичик бир қишлоқча ёнида тўхтади. Узоқдан бир деҳқонни кўриб қолди. Деҳқон эса ерга тўшалган тупроқда ўтириб, бир нима ейиш билан банд эди. Бой одам машинасидан тушиб, деҳқоннинг овқат еяётганини кузата бошлади.
Деҳқон уни кўриб қолиб: "Меҳмон бўлинг, овқатдан енг, чой ичинг!" деб чақирди. Бой одам ўзининг овқат ея олмаслигини тушунтирмоқчи бўлди, аммо деҳқон унинг баҳонасига қарамай, уни таклиф қилишда давом этди. Ахири бой одам ерга тўшалган жойга ўтирди. Унинг олдига овқат тўла патнис қўйилди. Унда бутун помидорлар, бодринг, кўкатлар, салат барги, пиширилган бедана тухумлари, нон ва кўмирда қайнатилган чой бор эди.
Бой одам деҳқонни хафа қилмаслик учун бир дона помидорни олиб оғзига солмоқчи бўлди. Деҳқон унга: "Бисмиллоҳ" деб егин, деди. Бой "бисмиллоҳ"ни айтиб помидорни оғзига солди. Бироқ зум ўтмай қорнида қаттиқ оғриқ пайдо бўлиб, ерга йиқилди. Деҳқон қўрққанидан оиласи билан уни уйига олиб кириб, ётоқхонага ётқизишди. Бой одам ўзининг дори-дармонларини олиб, оғриқни босишга уриниш билан овора бўлди.
Шу кеча деҳқон уйидаги намозхонада қоим бўлиб, бой одам учун Аллоҳдан шифо сўраб, тинмай дуо қилди. Саҳарга яқин, бой одам деҳқоннинг “Аллоҳим, эчкининг ҳаққи билан!” деб қўлларини дуога очганини кўриб қолди. Ҳайратда қолган бой, деҳқондан сўради: "Бу "эчкининг ҳаққи" нима дегани?".
Деҳқон шундай жавоб берди: "Бу Аллоҳ билан менинг орамдаги бир сир".
Бой одам деҳқондан бу сирни очишни сўради ва ҳоли жонига қўймаганидан кейин деҳқон ҳикоя қила бошлади: "Ёшлигимда ишчи бўлиб ишлардим, олган маошимни тўплаб, уйланиш учун сақлардим. Уйланишим учун менга 100 жунайҳ миқдорида маблағ зарур эди. Бир куни қўшнимнинг қизи икки эгизак бола туғиб, онаси вафот этиб қолди. Қўшнимнинг боши қотган, болаларни эмизадиган она керак. Аммо қишлоқда эса, ўзини боласига қўшиб яна икки болани эмизадиган аёл йўқ. Болаларнинг очликдан йиғлашлари менга эшитилган сари юрак-бағрим эзилиб кетади. Шундан кейин мен тўйим учун йиғиб юрган 35 жунайҳ пулни олиб, бозорга бордим. Болалар учун кийим-кечак ва уй учун керакли буюмлар сотиб олдим ва қўшнимга сездирмай нарсаларни унинг ҳовлисига киритиб қўйдим. Қўшним нарсаларни кўриб хурсанд бўлди, аммо яна бу билан қўшнимнинг муаммоси ҳал бўлмаслигини билар эдим.
Бир кеча тушимда бир шайх келиб: "Қўшнингнинг ҳовлисига эчки боғла", деди.
Эрталаб туриб, қолган пулимга янги болалаган эчки сотиб олдим. Қўшнимнинг ҳовлисига олиб кириб боғладим. Шундан кейин қўшнимнинг уйида болаларнинг чинқираб йиғлаган овози тинди. Қўшним эса ҳар куни “Эчкини олиб келган одамга Аллоҳнинг раҳмати бўлсин!” деб дуо қилар эди. Мен учун бу эчки Аллоҳ билан орамдаги бир сир бўлиб қолди. Ҳар қачон шу дуо билан Аллоҳдан сўрасам, Аллоҳ қабул қилади. Бу кеча эчкининг ҳаққи билан сенга шифо сўраб Аллоҳга дуо қилдим. Иншааллоҳ, Аллоҳ сенга шифо беради, деди. Бой одам деҳқоннинг ҳакоясини эшитдию, аммо унга унчалик эътибор қилмади.
Лекин шу воқеадан кейин яна бир марта шифокорнинг ҳузурига таҳлил учун борганида шифокорнинг хулосасини эшитиб ҳайратдан қотиб қолди. Чунки унга бир неча йиллардан бери оғриқ азобини бериб келаётган ошқозон ва ичакларидаги дардидан асар ҳам қолмаган эди.
Бой одам бу гапни эшитгач, шошилганча деҳқоннинг ҳузурига борди ва унинг қўлларини ўпиб миннатдорчилик билдирди ва унга ҳам шундай савобли ишлар қилишни ўргатишини сўради. Деҳқон эса уни қишлоқ бўйлаб олиб юриб, фақир ва муҳтожларнинг уйларини кўрсатди ва ҳар бир фақирнинг уйини олдида бир тўхтаб, унга: "Аллоҳ билан савдо қил!" деди. Бой одам: - Қандай қилиб Аллоҳ билан савдо қилиш мумкин? деб сўради. Шунда деҳқон: "Аллоҳ билан савдо қилишнинг йўллари кўп. Энг муҳими ихлос бўлсин. Шунда бир оғиз ширин сўзинг ҳам садақа ҳисобида бўлади".
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 