Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Cавол: Марҳумлар ҳақида гапирганда ҳозир кӯп кишилар "раҳматли бӯлиб кетган", деб айтишмоқда. Шунда мен бундай дейиш хато десам, ким айтди буни, деб сӯрашяпти. Шунга бир изоҳли жавоб берсангиз?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Вафот этган мўмин-мусулмонларнинг ҳаққига мазкур сўзлар билан дуо қилиш ва ўтганларга Аллоҳнинг раҳмат ва мағфиратини умид қилиш мустаҳаб-савобли ишлардан биридир.
Мусулмон инсоннинг мусулмон устидаги ҳақларидан бири вафотидан кейин уни яхшилик билан эслаш, хотирлаш ва ҳаққига хайрли дуо қилишдир.
“Улардан кейин (дунёга) келган зотлар айтурлар: “Эй, Раббимиз! Ўзинг бизларни ва биздан илгари иймон билан ўтганларни мағфират этгин ва қалбларимизда иймон келтирган зотларга нисбатан гина пайдо қилмагин! Эй, Раббимиз! Албатта, Сен меҳрибон ва раҳмли зотдирсан!” (Ҳашр сураси, 10-оят).
Аллоҳ таоло ушбу ояти каримада мусулмонларга ўзларидан аввал иймон билан ўтган зотларнинг ҳаққига дуо ва мағфират сўраб дуо қилишларини таълим бермоқда. Мусулмонлар асрлар оша ушбу таълимотга содиқ қолиб келмоқдалар.
Ўтганларни хотирлаш ва уларнинг ҳақларига дуо қилиш турли халқларда турлича ибора ва сўзлар билан ифода қилинади. Бизнинг халқимизда ўтганларни “марҳум”, “мағфур” “раҳматли”, “раҳматли бўлиб кетган” ва шу каби дуо маъносидаги сўзлар билан ёдга олиш урф бўлган ва бу савобли амалдир.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
Ибн Баттута (Буюк Британия) халқаро маданиятлараро тадқиқотлар маркази директори Аббос Панаккал Ислом цивилизацияси маркази музейининг пайдо бўлаётган кўргазмасига 14 аср мусулмон илоҳиётчиси, ҳуқуқшуноси ва саёҳатчиси Ибн Батутта меросини қўшишни таклиф қилди.
Аббос Панаккал “Ибн Баттута тилга олган қадимий шаҳарлар: Ўзбекистон шаҳарларининг мероси ва замонавий ўзгаришлари” лойиҳасини Маданий мерос ҳафталигида Ўзбекистон цивилизацияси маркази музейининг “Биринчи уйғониш” зали кўргазмасини шакллантиришга бағишланган форумда тақдим этди, деб ёзади WOSCU матбуот хизмати.
“Ибн Баттута Европадан Хитойга саёҳат қилган, унинг бу саёҳати Африкани ҳам қамраб олган. У Ўзбекистон ва Ҳиндистон ҳудудларида ҳам бўлди. Шундай қилиб, бу меросни бирлаштирди ва бир қатор ноёб нарсаларни олиб келди. У машҳур олим ва илоҳиётчи эди. Ўзбекистон замини эса муҳаддислар ва етук алломалар юрти эди. Шунинг учун у жуда муҳим одамларни тилга олгани аниқ. Бу ерга келиб, Имом Бухорий қабрини зиёрат қилганини айтди. Ибн Баттута шу ҳудуддаги бошқа олимларни ҳам тилга олган ва кўплаб ҳукмдорларнинг меҳмони бўлган”, – деб таъкидлайди Панаккал.
Ибн Баттута 14 асрда ислом ва ноислом оламининг кўплаб мамлакатларида саёҳат қилган мусулмон илоҳиётчиси, илоҳиёт олими, сайёҳ ва савдогардир, деб ёзади “Даракчи.уз”.
Машҳур сайёҳ ибн Баттута Самарқанд, Урганч ва Бухоро шаҳарларида бўлди. Кейинчалик бу ҳудудларда ҳукмронлик қилган мўғул ҳукмдорлари томонидан қабул қилинди. Чағатой хони Тармаширин қароргоҳига ҳам ташриф буюрди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати