Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Cавол: Марҳумлар ҳақида гапирганда ҳозир кӯп кишилар "раҳматли бӯлиб кетган", деб айтишмоқда. Шунда мен бундай дейиш хато десам, ким айтди буни, деб сӯрашяпти. Шунга бир изоҳли жавоб берсангиз?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Вафот этган мўмин-мусулмонларнинг ҳаққига мазкур сўзлар билан дуо қилиш ва ўтганларга Аллоҳнинг раҳмат ва мағфиратини умид қилиш мустаҳаб-савобли ишлардан биридир.
Мусулмон инсоннинг мусулмон устидаги ҳақларидан бири вафотидан кейин уни яхшилик билан эслаш, хотирлаш ва ҳаққига хайрли дуо қилишдир.
“Улардан кейин (дунёга) келган зотлар айтурлар: “Эй, Раббимиз! Ўзинг бизларни ва биздан илгари иймон билан ўтганларни мағфират этгин ва қалбларимизда иймон келтирган зотларга нисбатан гина пайдо қилмагин! Эй, Раббимиз! Албатта, Сен меҳрибон ва раҳмли зотдирсан!” (Ҳашр сураси, 10-оят).
Аллоҳ таоло ушбу ояти каримада мусулмонларга ўзларидан аввал иймон билан ўтган зотларнинг ҳаққига дуо ва мағфират сўраб дуо қилишларини таълим бермоқда. Мусулмонлар асрлар оша ушбу таълимотга содиқ қолиб келмоқдалар.
Ўтганларни хотирлаш ва уларнинг ҳақларига дуо қилиш турли халқларда турлича ибора ва сўзлар билан ифода қилинади. Бизнинг халқимизда ўтганларни “марҳум”, “мағфур” “раҳматли”, “раҳматли бўлиб кетган” ва шу каби дуо маъносидаги сўзлар билан ёдга олиш урф бўлган ва бу савобли амалдир.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Дарахтлар ҳар хил бўлади. Соя берадиган дарахтнинг соясидан, мевали дарахтнинг мевасидан истеъфода этамиз. Умуман айтганда, дарахтлар Аллоҳ таолонинг бизга берган неъматларидандир.
Бу дунёда инсон сахийлик дарахтининг шохидан ушласа, у шох уни жаннатга йўллайди. Аммо инсон бахиллик дарахтининг шохини ушласа, у шох уни дўзахга элтади. Бу ҳақда жаноб Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: “Сахийлик жаннатдаги бир дарахтдир, унинг шохлари дунёга тушиб туради. Ким унинг бирорта шохини тутса, у шох уни жаннатга йўллайди. Бахиллик ҳам дўзахдаги бир дарахтдир. Унинг шохлари дунёга тушиб туради. Кимки унинг шохидан тутса, у шох уни дўзахга элтади”.
Шу сабабли бу дунёда инсоннинг қисмати унинг қайси дарахтнинг шохини ушлашига боғлиқ. Агар инсон ҳаётлик даврида сахий дарахтининг шохларидан ушласа, у икки дунё яхшилигини ушлаган бўлади. Аллоҳнинг розилигида сахий киши чин кўнгилдан яримта хурмони бўлса ҳам муҳтожларга берса, унинг бу ҳиммати катта ажру-савобларга сабаб бўлади. Бу ҳақда шоир бундай ёзади:
Оч қолган гўдакка саховатли зот,
Яримта хурмони дилдан илинди,
Билгилки, бу ҳиммат шу зум, шу заҳот,
Бус-бутун савоб деб қабул қилинди.
Мабодо инсон бахиллик дарахтининг шохларидан ушласа, у дунё ва охират яхшилигидан бебаҳра қолади. Шунинг учун ҳам халқимиз бекорга “Бахилнинг боғи кўкармас” деб бекорга айтмайди.
Аллоҳ таоло барчамизни бахиллик дарахт шохларидан ушлашдан асраб, сахийлик дарахтининг шохларидан ушлашни насиб этсин!
Аллоҳ таоло барчамизни икки дунё саодатига еткарсин!
ТИИ Модуль таълим тизими талабаси,
ЎМИнинг Қашқадарё вилояти
вакиллиги ходими Руҳиддин Акбаров