05 Октябр, 2024, 02 Рабиъус сони, 1446
05 Октябр, 2024, 02 Рабиъус сони, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Агар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг барча гўзал хулқ ва сифатларини бир сўз билан васф этишни сўрасалар мен “сабот” деган сўзни таклиф қилган бўлардим.
Сабот – яъни қатъийлик, енгилмаслик, собитқадамлик деганидир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётлари давомида сиёсий, жисмоний, молиявий, оилавий, маънавий ва диний каби синовнинг барча турлари билан мусибатга учраганлар. Лекин бу синовларнинг қаршисида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам асло енгилмадилар, ортга чекинмадилар. У зот алайҳиссалом ҳамиша қатъий эдилар.
Кунларнинг бирида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ҳарами шарифда намоз ўқиётган эдилар. У зотнинг елкаларига Уқба ибн Абу Муайт туя қорнини ташлади. Юк оғирлигидан Пайғамбаримиз алайҳиссалом саждага борганча туравердилар. Мушриклар қаҳ-қаҳ отиб кулишди. Буни кўрган қизлари Фотима розияллоҳу анҳо югуриб келди. Отасининг муборак елкаларини кўзларида ёш ила тозалади. Шунда “йиғлама, қизим. Аллоҳ динини камолга етказади”, дедилар Пайғамбар алайҳиссалом.
Мушриклар тинмай Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг устиларидан мазах қилишар, қўлларидаги суякни у зот алайҳиссаломга отиб, “Аллоҳ шуни қайта тириладими?!” дейишарди. Аммо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларнинг камситиш ва мазахлари қаршисида ҳамиша собит эдилар.
Душманлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни жисмоний зўравонлик орқали сабрларини синдира олишмади. Натижада, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга оилалари орқали зарба беришмоқчи бўлишди. Абу Толиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни қаттиқ ҳимоя этарди ва у зотга ғамхўрлик қиларди. Шунинг учун Абу Толибга ўз жиянига босим қилишга, даъватни тўхтатишга кўндиришини сўрашди. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳнинг номи билан қасам ичиб айтаманки, агар ўнг қўлимга қуёшни, чап қўлимга ойни тутқазишса ҳам Аллоҳнинг ўзи бошлаган ишимга равнақ бермагунча ёки шу йўлда ҳалок бўлмагунимча танлаган йўлимдан воз кечмайман”, деб жавоб бердилар.
Шундан сўнг, қурайшликлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга: “Мол-дунёга эришмоқчи бўлсанг, биз сенга ўз мол мулкларимизни тўплаб берамиз. Шунда ичимиздаги энг бадавлат киши бўласан. Агар обрў ва мартаба керак бўлса, сени ўзимизга бошлиқ қилиб оламиз. Сенинг амрингсиз бирор ишга қўл урмаймиз. Агар подшоҳликни хоҳласанг, сени ўзимизга подшоҳ қилиб олайлик” деб Исломни ёйишдан воз кечишни сўрашганида ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам барча таклифларини рад этдилар.
Қурайш зодогонлари Утба ибн Рабиъани Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бошлаган даъватларини тўхтатишлари борасида музокара олиб бориши учун Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига юборишди. Утба сўзини тугатгунига қадар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уни жим туриб тингладилар. Сўзини тугатганидан сўнг: “Эй Абул Валид, сўзингни тугатдингми?” деб сўрадилар. У: “Ҳа!” деб жавоб берди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Фуссилат сурасининг дастлабки оятидан бошлаб, то қуйидаги оятигача ўқиб бердилар: «Бас, агар юз ўгирсалар, сен: “Мен сизларни Од ва Самудга келган чақмоққа ўхшаш чақмоқ-ла огоҳлантирдим”, деб айт» (Фуссилат сураси, 13-оят).
Бу оятни эшитган Утбанинг юзи гўё чақмоқ ургандек ўзгарди. Қавми олдига қайтиб, улар Муҳаммад алайҳиссаломни тўхтата олмасликларини айтади.
Шундан сўнг, мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга Исломни қабул қилишлари учун қуйидагича шартни таклиф қилдилар: “Бир йил сиз бизнинг бутга, келаси йили эса, биз Аллоҳга ибодат қиламиз”. Уларнинг бу шартларига Аллоҳ таоло “кафирун” сурасини нозил қилди.
Ушбу оятлар мушрикларнинг шартларига қатъий жавоб бўлди. Дин душманлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни даъват қилишдан қайтаришга яна турли йўлларни изладилар. Кунларнинг бирида қуйидаги шартларини айтишди:
“Эй Муҳаммад, биз сенга иймон келтирамиз. Фақат сенга эргашган фақир, заиф ва камбағал мусулмонларни атрофингдан ҳайдаб юборасан”. Бу сафар ҳам улар қатъий рад жавобни олдилар.
Мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бўлган адоватлари қаттиқлигидан у зот алайҳиссаломни ёлғончи, сеҳргар, шоир, мажнун деб масхара қилишар, муборак исмларини “Музаммам” яъни “ёмонланган”, “мазаммат қилинган” деб ҳақорат қилишарди. “Ассому алайкум” яъни “Сенга ўлим бўлсин” деб айтишарди.
Мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни қанчалик ҳақорат қилишмасин, у зот алайҳиссалом асло тушкунликка тушмадилар, ортга чекинмадилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кўплаб жанглар билан ҳам синовга учрадилар. Лекин ҳеч нарса у зотнинг иродалари, саботларини бука олмади. Ҳазрати Али розияллоҳу айтадилар: “Бадр жангида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни кўрдим. У зот алайҳиссалом энг жасур жангчи эдилар”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам энг яқин кишиларидан айрилдилар. Биринчи ва суюкли жуфти ҳалоллари, садоқатли, ҳамдард ва ёрдамчи завжаи мутоҳҳара Хадичаи онамиз вафот этганларида, севикли амакилари Ҳамза розияллоҳу анҳунинг жасадини кўрганларида, бир эмас, 6 нафар фарзандларидан айрилганларида, жанг майдонларида бир қанча яхши кўрган саҳобаларининг вафот этганини кўрганларида қанчалик ғамга ботган бўлмасинлар, асло ортга қадам ташламадилар, сабр қилиш ва қатъийликда гўзал намуна бўлдилар.
Ҳар бир ишда умматларига намуна бўлган севикли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга дуруду салавотлар бўлсин!
Жоним сизга фидо бўлсин Расулуллоҳ, Сиз соғинган умматлардан бўлсам эди.
Даврон НУРМУҲАММАД
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Улуғ саҳобалар ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан қалбларини тафтиш этишни, бу дунёда ўзлари ёқтирган, келажакка умид бахш этадиган, амал ва эҳсонга ундайдиган ва шу билан бирга, ғам-ташвишларни аритадиган нарсаларни аниқлаб олишни ўргандилар.
Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу: «Яхшиямки (бу дунёда) Аллоҳ йўлида учқур отларни чоптириш, кечалари қоим бўлиш ва инсонлар хурмонинг энг ширинини танлаб еганидек, энг тотли сўзларни танлаб сўзлайдиган инсонлар билан ҳамсуҳбат бўлиш бор!» деганлар.
Демак, Умар розияллоҳу анҳу учун уч нарса суюкли бўлган экан: учқур отларни чоптириш, тунни ибодат билан бедор ўтказиш ва яхши сўзларни сўзлайдиган солиҳлар билан ҳаммажлис бўлиш. Улар билан бирга ўтириш яхшиликни зиёда қилади, қалбларга сокинлик олиб киради.
Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳу бемор бўлганларида Аллоҳ таолога шундай нидо қилганлар: «Аллоҳим, Ўзинг биласан, мен оқиб турган анҳорлар учун, соя-салқин боғларда ўтириш учун, аёллар билан бирга бўлиш учун яшашни хоҳлаётганим йўқ! Мен жазирама иссиқда рўза тутиш учун, тунда қийналиб қоим бўлиш учун, зикр давраларида уламолар кўплигидан издиҳомларда ўтириш учунгина яшашни истаяпман!».
Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳунинг илмга муҳаббатлари, илм олишдаги ғайратлари қандай мева берганини биласизми?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Муоз ибн Жабал Қиёмат куни уламоларнинг имоми бўлади», деганлар.
Муоз розияллоҳу анҳунинг мартабалари, шарафлари, ўзларига хос хислатлари ана шундай бўлган. Энди эса у дунёда бу зот уламолар жамоасининг саййиди бўлар эканлар. Ваҳоланки, бундай шарафга эга бўлиш учун у киши кўп вақт сарфламаганлар. Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳу Шом юртида тарқалган ўлат сабабли ҳижрий 18 йилда, 33 ёшларида (бошқа қавлга кўра 38 ёшда) вафот этганлар. Аллоҳ у кишидан рози бўлсин.
Энди мана шу саволга жавоб беринг: “Қайғуга чўмган пайтингизда сиз яхши кўрадиган, қилишга шошиладиган қандай севимли машғулотларингиз бор?”.
Бир қиз айтади: “Бу дунёда ёқтирадиган ишларимдан бири – рўза тутиш. Кўпинча қайғуларимга қарши рўза билан курашаман. Қачон ғамга ботсам, муаммоларим кўпайса, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қуйидаги сўзларига ишониб, Аллоҳ йўлида бир кун рўза тутаман: «Рўзадор учун икки хурсандчилик бор: бири ифтор қилганида, бири Роббига етишганида» (Имом Бухорий ривоят қилган).
Мен рўза қайғуларимни енгиллатаётганини, қалбимга ўзгача сурур олиб кираётганини кўрдим. Оғиз очиш пайтида ҳар қандай дунё қайғуларини йўқ қила оладиган улкан саодатни ҳис қиламан, чунки бу саодат – Пайғамбаримиз алайҳиссалом ваъда қилган раббоний хурсандчиликдир! Аллоҳдан кўпинча сўрайдиган ўтинчим шуки, дунёда рўза тутиш хурсандчилиги билан сийлаганидек, охират шодлигидан ҳам маҳрум этмасин”.
Яна бир қиз айтади:
«Қачон тушкунликка тушсам, онамнинг олдига бориб, бирор ишига ёрдамлашаман: уйни йиғиштираман, сингилчамни ўйнатиб, кулдириб ўтираман, отамга ўзи яхши кўрадиган қаҳва тайёрлаб бераман, дугонамга ёқадиган нимадир ўйлаб топаман ва ҳоказо. Бу ишларни қилар эканман, ўзгаларни хурсанд қилганимдек, Роббим ҳам менга ёрдам беришига, дардларимни аритишига ишончим комил эди. Аллоҳга ҳамдлар бўлсинки, шундай бўларди ҳам. Бошқаларга ёрдам берганим учун Роббимнинг изни ила қайғуларимга қарши тура олдим. Қайғуларим ўз ўрнини шодлик ва бахтга бўшатиб берди. Шу билан бирга, яқинларим ҳам, дугоналарим ҳам мени яхши кўришар эди. Зеро, бу ишларнинг барчасини суюкли Пайғамбаримизнинг мана шу сўзларига ишончим туфайли қилганман:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:
“Ким бир мўминдан дунё ташвишларидан бирини аритса, Аллоҳ ундан Қиёмат кунининг ташвишларидан бирини аритади. Ким бир қийналган одамга енгиллик қилса, Аллоҳ унга дунёю охиратда енгиллик қилиб беради. Ким бир мусулмоннинг айбини яширса, Аллоҳ унинг айбини дунёю охиратда яширади. Модомики банда биродарининг ёрдамида экан, Аллоҳ ҳам унинг ёрдамида бўлади” (Имом Муслим ривоят қилган).
Бир аёл айтади:
«Энг яхши кўрадиган ишим китоб ўқиш, масжидларда илмий-маърифий дарсларга қатнашиш эди. Шу икки иш ҳаёт довонларидан ошиб ўтишимда катта роль ўйнаган. Буни қарангки, айни мана шу ёқтирган ишларимни қилишда катта қийинчиликларга дуч келардим. Энди китобни очиб, ўқий бошласам, онам: «Бунинг ўрнига дарсларингни қилсангчи, бадиий китобдан нима фойда? Ундан кўра идиш-товоқни ювиб қўйсангчи?» деб, дашном беришни бошлар эдилар. Илм мажлисларига бориш ундан ҳам машаққатли бўларди, чунки бу мажлисларни оиламизда фақат мен ёқтирардим, илм мажлисидан қайтишим билан ота-онамдан қаттиқ дакки эшитардим. Лекин дакки эшитсам ҳам, масжидда ўзгача ҳаловат туярдим. У ерга боришимга рухсат сўраб, онамга роса ёлворардим. Йўлда кетаётиб, имтиҳонлардан эсон-омон ўтиб олишни Аллоҳдан тинмай илтижо қилиб сўрардим.
Минг афсуслар бўлсинки, онам баъзида мени тушунишга ҳаракат қилса-да, отам мутлақо тушунмас, институт толибаси бўлишимга қарамай, мени ҳақоратлар, ҳатто урар эди. Буларнинг барига чидардим, отамга нисбатан мулойим бўлишга, хизматларига шай туришга интилардим. Бундан ташқари, илм мажлисларидан олаётган фойдаларимни кўришсин деб, дарсларимда ҳам илғор бўлишга уринардим. Афсуски, барибир натижа кутилгандек бўлмасди.
Шу зайлда йиллар кетидан йиллар ўтиб бораверди. Магистр даражасига эришдим. Аллоҳ менга олийжаноб умр йўлдошни насиб этди. У мени илм мажлисларига янада кўпроқ боришга чорлар, илм олишдан илм тарқатиш босқичига ўтишимни истар эди. Унинг ёрдами билан ҳатто докторлик диссертациясини ҳам ёқладим. Орадан йиллар ўтиб, ота-онамнинг фахрига айландим, ака-сингилларимдан кўра уларга меҳрибонроқ бўлдим. Шунга қарамай, Аллоҳ уларни кечирсин-у, менга берган озорларини ҳеч унута олмадим…».
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 