13 Ноябр, 2024, 12 Жумадул аввал, 1446
13 Ноябр, 2024, 12 Жумадул аввал, 1446
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Агар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг барча гўзал хулқ ва сифатларини бир сўз билан васф этишни сўрасалар мен “сабот” деган сўзни таклиф қилган бўлардим.
Сабот – яъни қатъийлик, енгилмаслик, собитқадамлик деганидир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётлари давомида сиёсий, жисмоний, молиявий, оилавий, маънавий ва диний каби синовнинг барча турлари билан мусибатга учраганлар. Лекин бу синовларнинг қаршисида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам асло енгилмадилар, ортга чекинмадилар. У зот алайҳиссалом ҳамиша қатъий эдилар.
Кунларнинг бирида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Ҳарами шарифда намоз ўқиётган эдилар. У зотнинг елкаларига Уқба ибн Абу Муайт туя қорнини ташлади. Юк оғирлигидан Пайғамбаримиз алайҳиссалом саждага борганча туравердилар. Мушриклар қаҳ-қаҳ отиб кулишди. Буни кўрган қизлари Фотима розияллоҳу анҳо югуриб келди. Отасининг муборак елкаларини кўзларида ёш ила тозалади. Шунда “йиғлама, қизим. Аллоҳ динини камолга етказади”, дедилар Пайғамбар алайҳиссалом.
Мушриклар тинмай Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг устиларидан мазах қилишар, қўлларидаги суякни у зот алайҳиссаломга отиб, “Аллоҳ шуни қайта тириладими?!” дейишарди. Аммо Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларнинг камситиш ва мазахлари қаршисида ҳамиша собит эдилар.
Душманлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни жисмоний зўравонлик орқали сабрларини синдира олишмади. Натижада, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга оилалари орқали зарба беришмоқчи бўлишди. Абу Толиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни қаттиқ ҳимоя этарди ва у зотга ғамхўрлик қиларди. Шунинг учун Абу Толибга ўз жиянига босим қилишга, даъватни тўхтатишга кўндиришини сўрашди. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳнинг номи билан қасам ичиб айтаманки, агар ўнг қўлимга қуёшни, чап қўлимга ойни тутқазишса ҳам Аллоҳнинг ўзи бошлаган ишимга равнақ бермагунча ёки шу йўлда ҳалок бўлмагунимча танлаган йўлимдан воз кечмайман”, деб жавоб бердилар.
Шундан сўнг, қурайшликлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга: “Мол-дунёга эришмоқчи бўлсанг, биз сенга ўз мол мулкларимизни тўплаб берамиз. Шунда ичимиздаги энг бадавлат киши бўласан. Агар обрў ва мартаба керак бўлса, сени ўзимизга бошлиқ қилиб оламиз. Сенинг амрингсиз бирор ишга қўл урмаймиз. Агар подшоҳликни хоҳласанг, сени ўзимизга подшоҳ қилиб олайлик” деб Исломни ёйишдан воз кечишни сўрашганида ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам барча таклифларини рад этдилар.
Қурайш зодогонлари Утба ибн Рабиъани Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бошлаган даъватларини тўхтатишлари борасида музокара олиб бориши учун Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига юборишди. Утба сўзини тугатгунига қадар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уни жим туриб тингладилар. Сўзини тугатганидан сўнг: “Эй Абул Валид, сўзингни тугатдингми?” деб сўрадилар. У: “Ҳа!” деб жавоб берди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Фуссилат сурасининг дастлабки оятидан бошлаб, то қуйидаги оятигача ўқиб бердилар: «Бас, агар юз ўгирсалар, сен: “Мен сизларни Од ва Самудга келган чақмоққа ўхшаш чақмоқ-ла огоҳлантирдим”, деб айт» (Фуссилат сураси, 13-оят).
Бу оятни эшитган Утбанинг юзи гўё чақмоқ ургандек ўзгарди. Қавми олдига қайтиб, улар Муҳаммад алайҳиссаломни тўхтата олмасликларини айтади.
Шундан сўнг, мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга Исломни қабул қилишлари учун қуйидагича шартни таклиф қилдилар: “Бир йил сиз бизнинг бутга, келаси йили эса, биз Аллоҳга ибодат қиламиз”. Уларнинг бу шартларига Аллоҳ таоло “кафирун” сурасини нозил қилди.
Ушбу оятлар мушрикларнинг шартларига қатъий жавоб бўлди. Дин душманлари Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни даъват қилишдан қайтаришга яна турли йўлларни изладилар. Кунларнинг бирида қуйидаги шартларини айтишди:
“Эй Муҳаммад, биз сенга иймон келтирамиз. Фақат сенга эргашган фақир, заиф ва камбағал мусулмонларни атрофингдан ҳайдаб юборасан”. Бу сафар ҳам улар қатъий рад жавобни олдилар.
Мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бўлган адоватлари қаттиқлигидан у зот алайҳиссаломни ёлғончи, сеҳргар, шоир, мажнун деб масхара қилишар, муборак исмларини “Музаммам” яъни “ёмонланган”, “мазаммат қилинган” деб ҳақорат қилишарди. “Ассому алайкум” яъни “Сенга ўлим бўлсин” деб айтишарди.
Мушриклар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни қанчалик ҳақорат қилишмасин, у зот алайҳиссалом асло тушкунликка тушмадилар, ортга чекинмадилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кўплаб жанглар билан ҳам синовга учрадилар. Лекин ҳеч нарса у зотнинг иродалари, саботларини бука олмади. Ҳазрати Али розияллоҳу айтадилар: “Бадр жангида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни кўрдим. У зот алайҳиссалом энг жасур жангчи эдилар”.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам энг яқин кишиларидан айрилдилар. Биринчи ва суюкли жуфти ҳалоллари, садоқатли, ҳамдард ва ёрдамчи завжаи мутоҳҳара Хадичаи онамиз вафот этганларида, севикли амакилари Ҳамза розияллоҳу анҳунинг жасадини кўрганларида, бир эмас, 6 нафар фарзандларидан айрилганларида, жанг майдонларида бир қанча яхши кўрган саҳобаларининг вафот этганини кўрганларида қанчалик ғамга ботган бўлмасинлар, асло ортга қадам ташламадилар, сабр қилиш ва қатъийликда гўзал намуна бўлдилар.
Ҳар бир ишда умматларига намуна бўлган севикли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга дуруду салавотлар бўлсин!
Жоним сизга фидо бўлсин Расулуллоҳ, Сиз соғинган умматлардан бўлсам эди.
Даврон НУРМУҲАММАД
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Сўнгги пайтларда қулоғимизга «Фалончининг қизи қайтиб келибди», «Пистончининг турмуши бўлмабди» каби гаплар тез-тез чалинадиган бўлиб қолди. Авваллари маҳалла-кўйда бузилган оилалар деярли учрамаган, «Қайтиб келибди» деган гап ор-номус масаласи деб қаралган бўлса, бугунги кунда ажрашиш оддий ҳолатга айланди.
Масаланинг ачинарли жиҳати эса бундай ажралишларга арзимас нарсаларнинг рўкач қилиниши, «бу нарсани кам қилибди, у нарсанинг сифатсизини олибди» каби важ-баҳоналар билан ҳою ҳавас йўлида ёш келин-куёвнинг ўртасига совуқчилик солиниши сабаб бўлиб қолаётганидир.
Аллоҳ таоло инсон зотини жуфт – эркак ва аёлдан иборат қилиб яратганда уларнинг ҳар бирига ўзига хос хусусиятларни берди ва уларнинг никоҳ орқали ҳалол-пок яшаб, ўзларидан зурриётлар қолдиришларини ҳамда айни шу йўл билан дунёнинг обод бўлишини, одам сулоласини Қиёмат қоим бўлгунча ҳалол-пок йўл билан давом этиб боришини ирода қилди. Шунинг учун ҳам Ўзининг барча анбиёларига, авлиёларига ва солиҳ бандаларига никоҳли ҳаётни раво кўрди. Ўзининг барча самовий динида никоҳни жорий қилди. Ўша динлари орқали инсониятга, ҳаётнинг бошқа соҳаларидаги каби никоҳ ва оила борасидаги саодатга элтувчи кўрсатмаларини тақдим қилиб борди.
Аслида оила қуриш кимлардир ўйлаганидек, шунчаки ўзаро икки жинс вакилининг яқин муносабатга киришиши эмас. Бир-бирига бегона эркак ва аёлнинг ҳам моддий, ҳам маънавий жиҳатдан боғланиши ўзига хос бир ибодатдир. Жумҳур уламолари никоҳни ибодат деганлар. Улар: «Аллоҳ ва Унинг Расули алайҳиссалом амр қилган иш ибодат бўлади, никоҳ айни шундай ишлардандир», дейишган. «Никоҳ ибодатдир» деб ҳукм чиқарган мужтаҳидларнинг пешволари Имом Аъзам Абу Ҳанийфа раҳматуллоҳи алайҳи бўладилар. Албатта, бу гапни айтган азизларимизнинг далиллари бор.
Шу тарзда Аллоҳ таоло инсониятни аста-секин тарбиялаб келди ва ниҳоят инсоният камолга етганда Ўзининг охирги ва мукаммал дини, Қиёматгача боқий қолувчи дини, барча замон ва маконда инсониятга икки дунё саодат йўлини кўрсатиб берувчи дини – Ислом орқали оилавий ҳаётнинг мукаммал таълимотларини жорий қилди. Ушбу таълимотларга ихлос билан амал қилганлар оилавий бахт нашидасини суриб келдилар ва келмоқдалар.
Дунёдаги ажримлар сонини ўрганадиган бўлсак, даҳшатга тушмасликнинг иложи йўқ. Статистик маълумотлар Америка Қўшма Штатларидаги ва Британиядаги никоҳларнинг тахминан 42 фоизи бузилишини кўрсатади. Бу кўрсаткич Россиядагидан бир оз яхшироқ бўлса-да, барибир жуда ачинарли. Россияда ҳар 10 никоҳга 7 та ажралиш тўғри келади.
Соф табиатли одамни даҳшатга соладиган бунга ўхшаш маълумот ва ҳисоботларни истаганча келтириш мумкин. Лекин биз ҳозирги замонда бизга яқин шароитдаги ҳолатларда АҚШ, Буюк Британия ва Россияга тегишли хабарлардан денгиздан бир томчисини келтирдик, холос. Тасаввур ҳосил қилиш ва хулоса чиқариш учун шунинг ўзи ҳам кифоя қилади.
Бу борада юртимиздаги аҳвол ҳам мақтанарли эмас. 2024 йилнинг 1 январь ҳолатига кўра, Ўзбекистон Республикасида бир йил мобайнида умумий ҳисобда 283 минг 800 та никоҳ қайд этилган. 49 минг 200 та жуфтликнинг расмий никоҳи эса бекор қилинган. Бу эса мамлакатда кейинги йилларда ажралишлар сони сезиларли кўпайганини англатади. Таққослаш учун: 2021 йилда 39,3 минг оила ажрашган бўлса, 2022 йилда бу кўрсаткич 48,7 мингни ташкил этган. Авваллари ажрим бўйича ариза топширганларни асосан ёш оилалар ташкил этган бўлса, бугунги кунда ўрта ёшдаги оилалар ҳам етарлича. Масаланинг оғриқли жиҳати бу борада қуда-анда қилган, неварали оилаларнинг ҳам борлигидир.
Маълумки, оила ҳар бир жамиятнинг бошланғич ҳужайраси ҳисобланади. Оила мустаҳкам, тинч, ҳалол ва пок бўлса, жамият ҳам осойишта, мустаҳкам, фаровон бўлади. Аксинча, оилаларда парокандалик, бузғунчилик бўлса, ҳалол-ҳаромнинг фарқи қолмаса, ўша жамият бузилади, тинчи йўқолади, охир-оқибат у чуқур таназзулга юз тутади.
Шунинг учун ҳам қадимдан ҳар бир жамият оила масаласига катта эътибор бериб, оилаларнинг мустаҳкам ва бахтиёр бўлиши учун имконида бор бўлган барча чора ва тадбирларни кўриб келган. Зотан, соф инсоний табиат худди шундай бўлишини тақозо қилади. Албатта, динимизда ҳар икки томоннинг муносабатлари ислоҳ қилиб бўлмайдиган даражага келиб қолса, ўзаро чиройли шаклда ажрашишга рухсат бор. Талоқ бу охирги чора. Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ азза ва жаллага энг ёмон кўрилган ҳалол – талоқдир», дейдилар (Абу Довуд ва Ҳоким ривояти).
Талоқ сўзи шунчалик Аллоҳга ёқимсизки, бу сўздан ҳаттоки, Аллоҳнинг Арши ларзага келади, дейилган. Болаларни етим қолдириш, кўнгилларни вайрон қилиш, ўзаро муносабатларни узишдан аввал яхшилаб ўйланг. Аллоҳнинг арши титрашига йўл қўйманг!
«Ҳилол» журнали 4 (61) сон
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 