27 Ноябр, 2024, 26 Жумадул аввал, 1446
27 Ноябр, 2024, 26 Жумадул аввал, 1446
Маърифатпарвар бобомиз Абдулла Авлоний: “Ҳар бир миллатнинг дунёда борлиғини кўрсатадурган ойинаи ҳаёти тили ва адабиётидур. Миллий тилни йўқотмак миллатнинг руҳини йўқотмакдур”, дейди. Ҳақиқатан ҳам халқнинг миллий тили орқали, тилга бўлган эътибори орқали унинг маънавиятини, тарихини англаш ва тушуниш мумкин. Тил – миллат маънавиятининг кўзгуси. Боиси халқ маънавиятини англаш унинг тилини ўрганиш орқали амалга оширилади.
Истиқлол йилларида ўзбек тилининг халқаро миқёсдаги нуфузи янада ошди. БМТ, YUNESKO каби халқаро ташкилотлар минбарларида ўзбек тилида маърузалар ўқилмоқда. Дунёнинг ривожланган мамлакатлари олий таълим муассасаларида эса ўзбек тили кафедралари фаолияти йўлга қўйилди. Энг муҳими, чет эллик олимларнинг ўзбек мумтоз адабиёти, тарихи, санъати каби ўнлаб йўналишларда ўзбек тилида илмий тадқиқотлари ишларини муваффақиятли олиб бораётганликлари ҳаммамизга чексиз фахр ва ифтихор бағишлайди.
Қолаверса, кейинги йилларда Давлатимиз раҳбарининг эътибори ва ташаббуси билан спорт, санъат, таълим ва тадбиркорлик соҳалари ривожига катта эътибор қаратилмоқда. Ёшларимиз халқаро спорт ва фан олимпиадаларида, турли беллашувларда юртимиз шарафини муносиб ҳимоя қилмоқдалар. Шунинг билан бирга улар она тилимиз – ўзбек тили обрўси ошишига ҳам ҳисса қўшмоқдалар.
Олимларимиз ҳамда тил бўйича мутахассислар илм-фан ва турли соҳаларга оид энциклопедия ва луғатлар, дарслик ва ўқув қўлланмалари чоп этиб, кишиларни она тилимизнинг жозибаси ва гўзаллигидан баҳраманд этиб келишмоқда. “Ўзбек тилининг изоҳли луғати” эса ана шу саъй-ҳаракатлар маҳсули, десак муболаға бўлмайди. Ушбу нашр мумтоз адабиётимиз намуналари, саксон мингдан зиёд сўз ва сўз бирикмаси, фан, техника, санoат, маданият ва бошқа соҳаларга оид атамалар, шеваларда қўлланиладиган минглаб сўзларни ўзида мужассам этган.
Албатта, она тилимиз шу қадар бойки, унинг хазинасидан исталган сўзнинг бир нечта синонимларини топиш мумкин. Шунинг учун ҳам сўз мулкининг султони, ўзбек тилининг асосчиси ҳазрат Алишер Навоий туркий тилда “Хамса” яратиб тилимизнинг теранлигини жаҳонга намоён этган.
Бугунги авлод эса аждодларимиздан қолган ана шу муқаддас мерос – она тилимизнинг қадрига етиб, уни асраб-авайлашлари лозим.
Бугунги кунда жаҳонда 7 мингга яқин тил мавжуд бўлиб, уларнинг бир қисми йўқолиб кетиш арафасида турибди. Демак, ҳар бир халқ ва миллат ўз она тилини ҳимоя қила билиши ҳам шарт экан.
Тил – миллатнинг маънавий бойлигидир. Тилларнинг сақланиб қолиши учун эса бу тилларни қўллаб-қувватлаш зарур. Aйнан тил туфайли инсоният у ёки бу халққа мансублигини англайди ва фахрланиб яшайди.
Шахнозахон СОДИҚОВА
тайёрлади.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Имом Тобароний, Ҳоким ва Байҳақийлар ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қайси бир қавм закотни бермаса, албатта, Аллоҳ уларни қаҳатчиликка гирифтор қилади», деганлар.
Камбағалларнинг ҳаққини поймол қилган ҳар қандай жамият ана шу офатга лойиқдир. Оч-наҳор юрган кишиларнинг ҳаққини бермаган бойларнинг ўзлари ҳам қаҳатчиликка учраб, ноилож ҳолга тушишлари, оч-наҳор қолишлари мумкин. Ҳозирги кунда баъзи юртларда очарчилик-қаҳатчилик бўлиб тургани ҳам бежиз эмас. Ана шу юртларда бўлаётган қаҳатчилик бошқаларга сабоқ бўлиши лозим.
Имом Ибн Можа, Байҳақий, Баззор ва Ҳокимлар Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Молларининг закотини бермасалар, албатта, осмондан ёмғир ёғмас», деганлар.
Демак, баъзи юртларда бўлиб турган қурғоқчиликлар ҳам бежиз эмас. Бу ҳодисалар ҳам бева-бечора, камбағал-мискинларнинг ҳаққини поймол қилган жамиятларда юзага келади.
Имом Бухорий, Имом Шофеъий, Имом Байҳақийлар ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Қайси молга садақа-закот аралашган бўлса, албатта, уни бузади», деганлар. Яъни, закотини бермаса ҳам, бой бўла туриб, закот олиб, молига қўшиб олса ҳам ўша закот молнинг ҳаммаси қирилиб кетишига сабаб бўлар экан.
Моллари тез-тез ҳалокатга учраётган кишиларни кўрганимизда бу иш бекорга бўлмаётганини ўйлаб, хулоса чиқаришимиз ҳамда молимиз нисобга етиши билан дарҳол закотини бермоғимиз керак.
Яна шуни унутмаслик керакки, закотни бермайдиганларга шариатимиз томонидан белгиланган жазо ҳам бор. Бу жазо Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадиси шарифларидан бирида ўз аксини топган.
Имом Насаий, Имом Аҳмад, Имом Абу Довуд ва бошқалар Муовия ибн Хайда розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Ким у(закот)ни ажр тилаб берса, унга ажр бор. Ким уни ман қилса, албатта, биз ҳам унинг молининг ярмини оламиз. Бу Роббимизнинг азиматларидан биридир. Оли Муҳаммадга ундан бирор нарса ҳалол бўлмас», деганлар.
Хулоса шуки, мусулмон киши молининг закотини ажру савобдан умидвор бўлиб, бериши керак. Закотини бермаган одамнинг закоти ва унга қўшимча равишда молининг ярми ҳам исломий ҳукумат томонидан олиниб, закотга ҳақдорларга тарқатилади. Закот ёки у сабабли олинган мол Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг аҳли байтларига ҳалол бўлмайди. Шунингдек, закот олишга ҳаққи йўқ бўлган бой кишиларга ҳам ҳалол бўлмайди. Бу мол фақир-фуқаро, бечора камбағалларникидир.
«Ҳадис ва ҳаёт» китоби асосида тайёрланди
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 