Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Ҳар бир мўмин ўз биродари ва яқинлари ҳақида яхши гумонда бўлиши лозимдир. Айниқса, эр-хотин ўртасида “ҳусни зонн”, яхши гумоннинг бўлиши ниҳоятда муҳим саналади.
Афсуски, баъзан яқинларимизга нисбатан қиладиган салбий шубҳаларимиз нафақат юзаки, балки кўпинча асоссиздир. Аллоҳ таоло Қуръони бундай марҳамат қилади: “Эй, иймон келтирганлар! Кўп гумонлардан четда бўлинглар, чунки баъзи гумонлар гуноҳдир” (Ҳужурот сураси, 12-оят).
Таниқли психотерапевт Жон Готтман 1999 йилда “Love Lab” университетида тадқиқот ўтказиб, бахтли жуфтликлар бир-бирлари ҳақида ижобий гумонда бўлишларини, муваффақиятсиз жуфтликлар эса шериги тўғрисида салбий гумонда бўлишини аниқлаган. Бу ҳақда 2000 йилда “Journal of Family Psychology” журналида ҳам салбий гумонлар оилани қандай қилиб ҳалокатга олиб келиши мумкинлиги тўғрисида мақола чоп этилган.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мўмин мўминага ғазаб қилмасин, агар унинг бир хулқини ёқтирмаса, бошқасини ёқтирур”, деганлар (Имом Муслим ривояти).
Афсуски, бундай муборак таълимотларга амал қилмаймиз. Албатта, ҳеч бир инсон хато-камчиликдан холи эмас. Шу боис, баъзан низолар келиб чиқиши табиий ҳолат. Бироқ, бахтиёр оила қуриш учун ҳамиша яхши гумонда бўлиш ва Қуръонда белгилаб қўйилган ушбу кўрсатмага амал қилиш талаб этилади: “...улар ила яхшиликда яшанг. Агар уларни ёқтирмасангиз, шоядки, Аллоҳ сиз ёқтирмаган нарсада кўпгина яхшиликларни қилса” (Нисо сураси, 19-оят).
Даврон НУРМУҲАММАД
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Овқатланишда ўн икки хусусиятга риоя қилиш лозим. Улардан тўрттаси фарз, тўрттаси суннат ва тўрттаси одоб.
Фарзлар:
1. Аллоҳнинг номини зикр қилиш (бисмиллаҳ айтиш),
2. Ҳалол ва пок овқат истеъмол қилиш,
3. Бор нарсага рози бўлиш,
4. Неъмат учун шукр қилиш.
Суннатлар:
1. Ўнг оёқ устида ўтириш,
2. Овқатни ўз олдидан олиб ейиш,
3. Ўнг қўлнинг учта бармоғи билан овқатланиш,
4. Бармоқларни ялаб тозалаш.
Одоблар:
1. Овқатдан олдин ва кейин қўл ювиш,
2. Луқмани кичик қилиш,
3. Овқатни яхши чайнаш,
4. Бошқа овқатланаётган кишиларнинг юзларига тикилмаслик.
(Ҳасан Басрийнинг одоблари, зуҳди ва мавъизалари, Ибн Жавзий, 50-бет).
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ