Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Мўмина аёл эрининг ёки отасининг изнисиз уйдан ташқарига чиқмайди. Аммо бу шунчаки тақиқ эмас. Аёл киши Аллоҳ розилиги учун, Унга осий бўлишдан қўрққани учун кўчага рухсат сўраб чиқади. Фақиҳлар бу борадаги оят-ҳадисларни ўрганиб чиқиб, «Аёл кишининг уйдан рухсатсиз чиқиши ҳаром», деганлар. Демак, турмуш қурган ёки қурмаганлигининг фарқи йўқ.
Ақлли қиз ота-онасини қандай қилиб ишонтиришни, уйдан чиқишга рухсат сўраган пайтда уларни қандай қилиб хотиржам қилишни яхши билади, чунки у ташқарига фақат яхши мақсадлар билан чиқади. Қарабсизки, Роббини ҳам, ота-онасини ҳам, ўзини ҳам хурсанд қилади.
Ўз ҳолига ташлаб қўйилган, раҳбари, қаровчиси, ҳимоячиси йўқ одам кўнглига келган ишни қилади, унинг уйда ёки кўчада экани билан бировнинг иши бўлмайди. Фарзандингиз нима учун кўчага сиздан рухсат сўраб чиқади? Чунки сиз уни яхши кўрасиз, уйда бўлмай қолса ёки кечроқ қолса хавотир оласиз, унга жавобгарсиз.
Демак, уйдан кўчага рухсат сўраб чиқиш – ёмон кўргани, ишонмагани учун, тергаш учун, камситиш учун жорий қилинган қоида эмас экан. Ахир икки ҳарбий зобитнинг ёнига оддий аскар келиб, мурожаат қилмоқчи бўлса, аввал унвони каттароғига «Муҳтарам мингбоши, ўнбошига мурожаат қилишга рухсат этинг» дейди-ку. Ёнида турган одамга тўғри гапираверса бўлар эди, аммо унвони каттароқ ҳарбийнинг ҳурматини сақлаш учун аввал унга мурожаат қилиб, унвони кичикроқ ҳарбийга сўзлаш учун рухсат сўралади. Айтмоқчимизки, кўчага рухсат сўраб чиқиш – оиланинг, уйнинг, эрнинг ҳурматини сақлашдир.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Овқатланишда ўн икки хусусиятга риоя қилиш лозим. Улардан тўрттаси фарз, тўрттаси суннат ва тўрттаси одоб.
Фарзлар:
1. Аллоҳнинг номини зикр қилиш (бисмиллаҳ айтиш),
2. Ҳалол ва пок овқат истеъмол қилиш,
3. Бор нарсага рози бўлиш,
4. Неъмат учун шукр қилиш.
Суннатлар:
1. Ўнг оёқ устида ўтириш,
2. Овқатни ўз олдидан олиб ейиш,
3. Ўнг қўлнинг учта бармоғи билан овқатланиш,
4. Бармоқларни ялаб тозалаш.
Одоблар:
1. Овқатдан олдин ва кейин қўл ювиш,
2. Луқмани кичик қилиш,
3. Овқатни яхши чайнаш,
4. Бошқа овқатланаётган кишиларнинг юзларига тикилмаслик.
(Ҳасан Басрийнинг одоблари, зуҳди ва мавъизалари, Ибн Жавзий, 50-бет).
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ